Višedecenijsko neriješeno pitanje valorizacije vodnog potencijala Bilećkog jezera, kako se nadaju u Vladi, ali i u lokalnoj upravi Nikšića, na čijoj teritoriji se nalazi dio jezera,mogao bi da počne da se rješava ove godine.
Zbog formiranja Bilećkog jezera, površine 33 kilometra kvadratna, potopljeno je više od pet miliona kvadratnih metara teritorije koja pripada opštini Nikšić, kada je izmješteno nekoliko sela. Za vrijeme bivše Jugoslavije, Nikšić je od Bosne i Hercegovine dobij ao novčanu nadoknadu za potopljeno zemljište, koja se ne isplaćuje od raspada države, 1992. godine, a sada se isplaćuje opštinama Bileća i Trebinje.
Kako je nedavno kazao ministar energetike i rudarstva Saša Mujović, najbolje rješenje za spor oko Bilećkog jezera je formiranje zajedničke grupe između Crne Gore i Bosne i Hercegovine, Republike Srpske, koja bi utvrdila šta je mjera kompromisa koja bi bila zadovoljavajuća i za jednu i za drugu stranu.
Predsjednik Opštine Nikšić Marko Kovačević kazao je Vijestima da je ideja ministra Mujovića o formiranju zajedničke grupe svrsishodna i da može dati rezultate.
Situacija koja se tiče eventualne naknade Opštini Nikšić može vjerovatno biti riješena na lakši način i valjalo bi da se taj dio priče o Bilećkom jezeru riješi što prije, a da komisija, koja bi se eventualno formirala, riješi ostale lcompleksnije probleme koji oko tog pitanja posto/e, kazao je Kovačević.
Prema ranije urađenoj studiji, koju su za potrebe Vlade Crne Gore 2005. godine uradili stručnjaci iz Vlade i Univerziteta Crne Gore, 24 odsto teritorije, na kojoj se Bilećko jezero nalazi, pripada Crnoj Gori, uz 40 odsto vodnog sliva.
U odgovoru “Vijestima, Mujović je kazao da je, polazeći od činjenice da neriješeno pitanje Bilećkog jezera opterećuje dobrosusjedske odnose sa Republikom Srpskom, uputio dopis Petru Đokiću, tamošnjem ministru energetike i rudarstva, uz podsjećanje da su početkom marta u Beogradu, tokom trilateralnog sastanka, imali korektan razgovor i iskazano razumijevanje.
“Pitanje Bilećkog jezera je test našeg zajedničkog kapaciteta i sposobnosti da sarađujemo,da sporna pitanja rješavamo dogovorom, uz puno uvažavanje i razumijevanje. Budimo ta politička snaga koja je stvorila čvrstu osnovu za još tješnje odnose generacija koje dolaze, navodi se u pismu koje je ministar uputio Đokiću.
On je u pismu podsjetio na dokumenta koja se odnose na razumno i pravično korišćenje voda, Helsinška pravila o korišćenju voda međunarodnih rijeka i Konvenciju UN-a o pravu neplovidbenih korišćenja međunarodnih vodotoka, i istakao čvrsto uvjerenja da Crnoj Gori pripada naknada za korišćenje akumulacije Bilećkog jezera.
Crna Gora nikada nije dala pisanu saglasnost za potapanje svoje teritorije vodama Bilećkog jezera, a njen predstavnik u Komisiji za prijem hidroenergetskog sistema HE ‘Trebišnjica’ rezervisano je pravo da Crna Gora naknadno postavi zahtjev za zaštitu svojih interesa, piše u Mujovićevom pismu.
Iz Elektroprivrede Crne Gore (EPCG) su kazali da na osnovu ranije sračunate podjele hidroenergetskog potencijala Bilećkog jezera, Crna Gora ima pravo korišćenja 20,21 odsto potencijala, odnosno 13,60 metara kubnih u sekundi.
Prema orijentacionim podacima Studije Elektroprojekta Ljubljana iz 1973. godine, Crna Gora je izgubila pet milijardi kilovatsati (KWh), a po podacima Energoprojekt-Hidroinženjeringa iz 2000. godine izgubljeno je tri milijarde kWh,piše u odgovoru EPCG Vijestima, uz podsjećanje da Crna Gora nije učestvovala u finansiranju izgradnje brana i drugih objekata sistema HE Trebišnjica, i da se konačno rješenje mora tražiti u odgovarajućem pregovaračkom procesu.
Kako su istakli, Eletroprivreda se, kada je rješavanje tog problema u pitanju, u potpunosti oslanja na stavove resornog ministarstva, a iznos naknade će biti tema za pregovore.
Vjerujemo da svaka strana treba da teži rješenju koje je zadovoljavajuće za sve učesnike u procesu, uz napomenu da bi EPCG, u saradnji sa Ministarstvom energetike i rudarstva, učestvovao u pripremanju strategije za pregovore.
Podsjećaju da Crna Gora 58 godina; kod nizvodnih elektrana, a riječ je o četiri elektrane koje su dio HE Trebišnjice, nije ostvarila svoja pripadajuća prava.
Hidroenergetski sistem Trebišnjica, koji je 1967. godine izgrađen na jezeru, ima četiri hidroelektrane, od kojih su tri u vlasništvu Elektroprivrede Republike Srpske, dok se proizvedena struja iz četvrte dijeli sa Elektroprivredom Hrvatske, jer je ta država učestvovala u izgradnji sistema.
