Američke investicione banke ponovo su dominantne na globalnom finansijskom tržištu, a to nije obavezno dobro za Ameriku, piše britanski poslovni list Ekonomist.
Tokom nekoliko napetih nedjelja u 2008, dok su se lideri investicionih banaka okupljali iz zatvorenih vata njujorške Uprave federalnih rezervi, djelovalo je da se Wall street obrušava na njih. “Lehman brothers” je proglasio bankrot, “Merill Lynch” pao je u ruke Bank of America, AIG i Citigroup primili su državnu finansijsku pomoć, a takav trend se širio.
Tadašnji ministar finansija SAD je u svojim memoarima napisao da je u tom trenutku pomislio da će, ako “Morgan Stanly” ili “Goldman Sachs” bankrotiraju, finansijski sektor prosto iščeznuti.
Sa druge strane Atlantika, evropski političari su dešavanja “preko bare” doživjeli kao zasluženu kaznu za američki kapitalizam. Njemačka kancelarka Angela Merkel okrivila je svoje kolege iz Vašingtona da nisu dovoljno kontrolisali bankarske propise. Evropske banke su krizu u SAD vidjele kao šansu da preuzmu dominantnu poziciju u međunarodnom bankarstvu, koja je dugo pripadala Amerikancima.
Barclays se bacio na “leš” “Lehman brothers“, kupujući njegove američke poslovnice, što je potez koj je tadašnji šef investicionog sektora britanske banke Bob Dajmond nazvao nevjerovatnom prilikom za ulazak na američko tržište. Deutche bank je takođe povećala tržišni udio kupovinom američkih rivala. Dominaciji kompanija iz SAD na globalnom tržištu kapitala došao je kraj, navodi Ekonomist.
Evropske banke na koljenima, Wall Street je sve jači
Pet godina kasnije, evropske banke su na koljenima, a Wall Street je sve jači. Najveće švajcarske banke, UBS i Credit Suisse, koje su ubrzano napredovale prije krize, beleže gubitke. Royal bank of Scotland, koja se u jednom trenutku našla među deset najvećih investicionih banaka u svetu, i dalje je pod kontrolom vlade u Londonu.
Udio evropskih banaka na tržištu investicionog bankarstva pao je za petinu od početka krize, a dobit sada ubiru preživeli giganti sa Wall Streeta.
“JP Morgan Chase”, “Goldman Sachs” i Citigroup zajedno ostvaruju trećinu prihoda bankarske industrije, koja je sada dosta drugačija od one prije pet godina. Globalni prihodi banaka smanjeni su za oko 100 milijardi dolara ili gotovo trećinu. Zaposlenost je u padu, a samo u Londonu ukinuto je 100.000 radnih mesta. Plate su niže. Strogi propisi o kapitalu takođe utiču na profitabilnost.
Jedan od razloga zbog kojih su američke banke uspješnije je to što su se brže izborile s problemima. Vlasti SAD su promptno reagovale, primorale svoje banke da otpišu potraživanja na ime loših kredita i po kratkom postupku pribave dodatni kapital. One koje to nisu mogle ili željele, primorane su da to ipak učine.
Kao rezultat, velike američke banke uspjele su da se vrate na put profitabilnosti, otplate vladine zajmove i podstaknu kreitiranje ekonomije.
Evropske banke, sa druge strane, i dalje muče muku sa bilansima stanja i posluju uz nedovoljan kapital. Sam Citigroup otpisao je gubitke od 143 milijarde dolara. Nijedna banka u eurozoni nije otpisala loše kredite vrjednije od 30 milijardi.
Evropski regulatori su doprinijeli krizi
Evropski regulatori su doprinijeli krizi u bankama Starog kontinenta na dva načina, smatra Ekonomist. Prvo, povezali su isplatu bonusa sa vrijednošću osnovne plate bankara. Zatim, pokušavaju da natjeraju banke da drže veći kapital i odvoje maloprodajno bankarstvo od ostatka poslovanja.
Prvi princip je besmislen jer će povećati fiksne troškove u bankama i time smanjiti njihovu sposobnost da u slučajevima krize srežu izdatke. Zbog toga će one imati teškoća da se probiju na američkom ili brzorastućem azijskom tržištu, na kojima inostrani rivali imaju slobodu da dobro nagrade talente.
Drugi princip je razuman. Kolaps irske privrede dovoljno je upozorenje šta se dešava kada države spasavaju banke koje su veće od njihovih ekonomija. Novi divovi Wall Streeta navode da su kažnjeni novim međunarodnim propisima o nivoima obaveznog kapitala, prema kojima su dužni da odvajaju veće rezerve za zaštitu od krize u odnosu na male banke.
Pet godina od zastrašujućeg ljeta 2008, velike američke banke vratile su se na scenu i to je dobra stvar. Međutim, postoji još dosta toga što bi moglo da se učini da poslovanje na Wall Streetu bude bezbjednije, zaključuje Ekonomist, prenosi B92.
