Vrtoglavi rast cijena maslinovog ulja na tržištima koja ih najviše koriste, poput španskog i grčkog, unio je nesigurnost kod stanovništva koje ovu namirnicu koristi u znatno većim količinama nego ostatak Evrope. Naime, veleprodajna cijena španskog ekstra djevičanskog maslinovog ulja dostigla je u utorak najvišu vrijednost u istoriji, iznad 8.200 eura (8.880 dolara) po metričkoj toni. Poređenja radi, to je više od 10 puta skuplje od metričke tone sirove nafte, piše Bloomberg.
Ovakvom rapidnom rastu cijena doprinijeli su loši vremenski uslovi, odnosno loša berba. Španija inače proizvodi 45 odsto svjetskog maslinovog ulja, a suočila se sa drugom problematičnom berbom zaredom.
Prema podacima španskog ministarstva poljoprivrede, u sezoni 2022/23. Španija je proizvela oko 662.000 tona maslinovog ulja, što je pad od 54 odsto u odnosu na četvorogodišnji prosjek proizvodnje, prenijela je Anadolu Agency.
Farmeri kažu da je veliki dio štete već učinjen na usjevu za sezonu 2023/24. Andaluzija, odakle dolazi većina španskog maslinovog ulja, još uvijek je u teškom stanju zbog tekuće suše. U najboljem slučaju, proizvodnja će biti ista kao prošle sezone, istakli su farmeri.
„Špancima je ovaj cjenovni udar na maslinovo ulje izazvao pravu krizu. Hranu obilno prelivamo maslinovim uljem. Prosječan Španac troši oko osam litara godišnje, Italijani, Grci i Portugalci isto toliko, ako ne i više. Četvoročlana porodica bi za godinu dana, prema sadašnjim cijenama, trebalo da izdvoji više od 300 eura za maslinovo ulje“, napisao je kolumnista Havier Blas (Javier Blas).
I španski prodavci kažu da moraju da vrše promjenu cijena svake nedjelje, te da su one više svakih sedam dana.
„Najpopularniji brend u Španiji sada se prodaje za 9,99 eura (11 dolara), što je više nego duplo u periodu od godinu dana i oko tri puta više od onoga što bi mnogi nazvali normalnim“, objasnio je jedan trgovac.
Grčka se suočava sa „savršenom olujom“
I Grci imaju sličnu muku poput Španaca. cijene prehrambenih proizvoda u ovoj zemlji naglo su porasle u posljednje dvije godine za 30 odsto, a analitičari u septembru očekuju još jedan talas povećanja cijena.
„Maslinovo ulje je takođe u spirali rasta cijena. Prošlog novembra cijene ovog proizvoda kretale su se oko 3,75 eura po litru, u januaru su dostigle 4,5 eura, a ovog ljeta su premašila čak osam eura po litru“, piše portal Olive Oil Times.
Prema rečima Manolisa Janulisa, šefa EDOE, nacionalnog profesionalnog udruženja maslinara, nedostatak zaliha podstiče rast cijena.
„Ove godine se suočavamo sa onim što nazivamo ’savršena oluja’“, rekao je Janulis, komentarišući rekordno nisku proizvodnju maslinovog ulja u Španiji i smanjen prinos u drugim značajnim zemljama proizvođačima kao što su Portugal i Tunis.
Iz ovog udruženja navode da problem koji ima međunarodna industrija maslinovog ulja nije njegova cijena, već manja proizvodnja. Tržište se bori da zadovolji svoje potrebe, i svi se takmiče da nadoknade oskudicu koja postoji.
Osim inflacije u Grčkoj koja je u julu bila među najvišim u Evropi – 13 odsto, stručnjaci smatraju da je i pohlepa za profitom podigla cijene maslinovog ulja.
Turska uvela mjere bez presedana, Portugal će spuštati cijene
Još jedan od velikih proizvođača maslinovog ulja, Tunis, očekuje da će proizvodnja dostići 200.000 tona u rodnoj godini 2022/23, što je smanjenje od 15 odsto u odnosu na prošlu, prema podacima Nacionalnog odbora za maslinovo ulje.
„Tunis je prošle godine proizveo 240.000 tona maslinovog ulja, prema podacima Međunarodnog saveta za masline. Tokom posljednjih pola decenije sjevernoafrička zemlja je davala u prosjeku 257.000 tona godišnje. Zvaničnici Nacionalne poljoprivredne opservatorije (Onagri) obrazložili su da je za ovu situaciju kriva suša u centralnom i južnim dijelu zemlje, ali i pojedine nedosljednosti proizvođača van sezone“, navodi Oil Olive Times.
Cijene maslinovog ulja u Portugalu spremne su da se spuste nakon što je vlada uvrstila maslinovo ulje na listu proizvoda oslobođenih plaćanja poreza na dodatu vrijednost. Cilj nove mjere je da ublaži uticaj inflacije na porodične budžete za hranu. Međunarodni savjet za masline procjenjuje da će očekivana potrošnja maslinovog ulja za rodnu 2022/23. godinu u Portugalu dostići 61.000 tona, nešto ispod petogodišnjeg prosjeka.
„Potrošnja maslinovog ulja je opala posljednjih godina, što nije slučaj samo u Portugalu, dok druge evropske zemlje proizvođači registruju isti fenomen“, rekao je za Olive Oil Times Goncalo Moreira, menadžer programa održivosti maslinovog ulja u južnoj regiji Alentejo.
Turska je povećala cijene maslinovog ulja jer je više izvozila, ali donijela je odluku da izvoz obustavi do sezone berbe u novembru, što je protumačeno kao „korak bez presedana“. Taj potez dolazi kao odgovor na tešku sušu koja je pogodila Evropu, što je dovelo do povećane potražnje za turskim proizvodima i skoka cijena maslinovog ulja u Turskoj, prenosi Middle East Eye.
Prema nedavnom saopštenju turskog ministarstva trgovine, proizvođačke i tržišne cijene u Turskoj su od juna porasle za 102 odsto.
Biznis.rs
