Sindrom hroničnog umora je ozbiljna, dugotrajna bolest koja može uticati na mnoge sisteme organa ljudskog organizma. Hronični umor sprečava oboljele da obavljaju svoje uobičajene aktivnosti, a neke ljude može “zarobiti” u krevetu. Ovaj sindrom može dovesti do zategnutih odnosa sa prijateljima i porodicom, posebno kada ostane nedijagnostikovan i/ili neliječen.
Osjećaj krivice, anksioznost i bijes su uobičajeni emocionalni odgovori za one koji se bore protiv hroničnog umora. Prema izvještaju Instituta za medicinu, procjenjuje se da 836.000 do 2,5 miliona Amerikanaca pati od ove iscrpljujuće bolesti koja se manifestuje nedostatkom energije i motivacije, a žene imaju dva do četiri puta veće šanse da dobiju tu dijagnozu u odnosu na muškarce.
Sindrom hroničnog umora se takođe naziva mijalgični encefalomijelitis. Hronična je bolest koju karakteriše ekstremni zamor koji traje više od šest mjeseci. Ovaj umor se ne može objasniti problemima sa osnovnim zdravstvenim stanjem.
U stvari, jedan od glavnih problema kod ove bolesti, je da ju je nemoguće dijagnostikovati laboratorijskim testovima. Međutim, neki profesionalci vjeruju da je to usko povezano sa “zamorom” u radu nadbubrežne žlijezde ili upalnim procesima u organizmu.
Simptomi bolesti se mogu pogoršati nakon aktivnosti koje traže više psihofizičke energije. Interesantno je da se simptomi, koji se kreću od veoma blagih do dosta težih, mogu pojaviti, a isto tako i nestati bez ikakve najave.
Proces dijagnoze obično počinje isključivanjem mogućih osnovnih bolesti i hroničnih stanja… sve dok jedini izbor nije sindrom hroničnog umora. Ako se ne liječi, smanjuje izdržljivost tijela, pamćenje i koncentraciju.
Hronični umor može početi iznenada, sa simptomima sličnim gripu. Ali za razliku od gripa, može trajati doživotno.
Pored dubokog umora, sindrom često prate i drugi ozbiljni simptomi, kao što su: bol u zglobovima koji se kreće sa jednog mjesta na drugo, bol u mišićima, slaba koncentracija, gubitak pamćenja, uvećani limfni čvorovi, glavobolje, osjećaj jeze, noćno znojenje, digestivni poremećaji poput sindroma iritabilnog crijeva…
Osobe koje pate od sindroma hroničnog umora takođe doživljavaju značajne promjene raspoloženja, napade panike, anksioznosti i depresije.
Prema studiji objavljenoj u Porodičnoj praksi, 36% osoba sa ovim sindromom je ispoljavalo depresiju a 22 procenta je “ozbiljno razmišljalo o samoubistvu”. Jednostavno, emocionalne i mentalne nuspojave CFS-a ne mogu se previdjeti, a liječenje mora uključivati um, tijelo i duh.
Uzroci kao nepoznat teren
Još uvek znamo vrlo malo o hroničnom umoru, a nažalost, uzrok je još uvijek nepoznat. Postoje preliminarni nalazi da hormonska neravnoteža, loš odgovor imunog sistema, virusne infekcije, hronični nizak krvni pritisak i nedostatak ishrane doprinose faktorima za razvoj ove bolesti.
Pored toga, istraživanja pokazuju da sindrom hroničnog umora može biti povezan sa oksidativnim stresom, celijakijom i osjetljivošću na hranu ili alergijama na hranu. Tretman hroničnog umora je veliki izazov
Konvencionalni protokoli liječenja tretiraju simptome, a ne osnovne uzroke. Često se osobama sa sindromom hroničnog umora propisuju antidepresivi i tablete za spavanje.
Drugačiji pristup uključuje alternativne i komplementarne zdravstvene prakse, dobro izbalansiranu ishranu bogatu kalijumom i magnezijumom i eliminaciju alergena u hrani.
Prema studiji objavljenoj u Journal of Alternative and Complementary Medicine, akupunktura, meditacija, magnezijum, l-karnitin i SAM-e (S-adenozil metionin), najviše obećavaju.
Eliminišite moguće alergene iz ishrane
Sve više istraživanja ukazuje na vezu između alergija na hranu i osetljivosti i sindroma hroničnog umora. Alergije na određenu hranu, polen, metale i druge hemikalije iz životne sredine mogu uzrokovati hronični umor. Koliko su ova stanja povezana govori i studija koja navodi da se se od 84 pacijenta koji su upućeni ljekaru zbog “neobjašnjivih problema sa varenjem”, skoro svi (osim jednog) kvalifikovali za dijagnozu sindroma hroničnog umora, i na kraju se ispostavilo da je 85% imalo sindrom hroničnog umora, a 71% je imao fibromialgiju. Zajednički imenitelj, smatraju istraživači, je loša probava i osjetljivost na hranu.
Na primjer, jedna od današnjih najčešćih osjetljivosti na hranu je netolerancija na gluten. Netolerancija na laktozu, alergija na kazein i netolerancija na druge uobičajene alergene takođe mogu biti u korijenu hroničnog umora. Drugi uobičajeni alergeni uključuju orašaste plodove, kikiriki, mliječne proizvode, soju, školjke i kvasac.
Osim alergena, problem može napraviti i kandida, pa se savjetuje da se uradi test na prisustvo ove gljivice. Istraživanja kažu da je 83% učesnika, koji su prešli na ishranu usmjerenu protiv kandide, iskusilo smanjenje simptoma povezanih sa sindromom hroničnog umora.
Namirnice koje se preporučuju u borbi protiv kandide su kefir, jogurt, kiseli kupus, zeleno povrće, laneno i čia seme i nezaslađeni sok od brusnice. Potrebno je eliminisati iz jelovnika šećer, voće, alkohol i žitarice.
Kazein, protein u mliječnim proizvodima, može izazvati ozbiljne alergijske reakcije. Alergija na kazein je više od osjetljivosti na laktozu; tada imuni sistem proizvodi antitela za zaštitu od proteina i može izazvati oslobađanje histamina u tijelu. Ovo može izazvati koprivnjaču, začepljenost nosa, piskanje, oticanje usana, usta, jezika, lica ili grla, pa čak i anafilaksiju.
Naravno, najbolji način da se izbegnu ovi simptomi je izbjegavanje kazeina. Ovaj protein je koncentrisan u mliječnim proizvodima sa visokim sadržajem proteina, uključujući jogurt, mleko, sir i sladoled.
Povećajte unos vitamina B
Istraživači su otkrili direktnu vezu između smanjenog nivoa vitamina B i sindroma hroničnog umora. Hrana bogata vitaminom B6 uključuje divlju tunjevinu i losos, banane, govedinu, slatki krompir, ćuretinu, lješnike, bijeli luk, spanać.
Vitamin B6 pomaže u sprečavanju i ublažavanju umora i podržava zdrav imuni sistem. Kao što je navedeno, neki istraživači vjeruju da određeni virusi igraju ulogu u jačanju sindroma umora, pa tako povećanje nivoa B6 može biti od pomoći jer podržava borbu protiv infekcija.
Vitamin B12 može povećati energiju, smanjiti depresiju, sprečiti neurološke degeneracije i zaštititi od nekih vrsta raka.
Vegani i vegetarijanci su posebno izloženi riziku od nedostatka B12, jer se najčešće nalazi u životinjskoj hrani. Hrana sa vitaminom B12 uključuje goveđu jetru, sardine, tunjevinu, svježi sir, jagnjetinu, mlijeko, jaja.
Za efikasno liječenje sindroma hroničnog umora, vitamini B su neophodni. Pored hrane bogate vitaminom B, i suplementi u vidu B kompleksa mogu biti od pomoći.
Važnost kalijuma i magnezijuma
Istraživanja pokazuju da i kalijum i magnezijum mogu pomoći u poboljšanju simptoma povezanih sa sindromom hroničnog umora. U studiji objavljenoj u britanskom medicinskom časopisu The Lancet, otkriveno je da pacijenti sa sindromom hroničnog umora imaju nizak nivo magnezijuma koji je uzrokovao nizak broj crvenih krvnih zrnaca.
U ovoj studiji, pacijenti koji su lečeni suplementima magnezijuma sami su prijavili poboljšane nivoe energije, uravnoteženije emocionalno stanje i manje bolove. Na kraju šestonedeljne studije, svim pacijentima kojima je dat magnezijum nivo magnezijuma u crvenim zrncima se vratio na normalu.
Ako imate sindrom hroničnog umora, razmislite o tome da u svoju ishranu dodate ove namirnice bogate magnezijumom: spanać, blitvu, sjemenke bundeve, jogurt i kefir, bademe, crni pasulj, avokado, smokve, crnu čokoladu i banane.
Kalijum je odgovoran za pravilnu ravnotežu elektrolita u tijelu. Namirnice bogate kalijumom su avokado, spanać, slatki krompir, kefir i jogurt, bijeli pasulj, banane, tikvice, suve kajsije i pečurke. Simptomi nedostatka kalijuma uključuju simptome kao što su opšti umor, razdražljivost i grčevi u mišićima.
Opustite se
Hronični umor svakako je iscrpljujući – i fizički i psihički. Patnja od uporne iscrpljenosti, smanjene funkcije mozga, hronični bolov u mišićima i zglobovima, stres, pa čak i osjećaj krivice, utiču na tijelo i psihu.
Dugoročna kontrola stresa i opuštanje moraju biti vitalni dio svakog protokola koji se koristi za prevazilaženje sindroma hroničnog umora. Iako nije lako, imperativ je da oboljeli od sindroma hroničnog umora daju sve od sebe da efikasno upravljaju stresom i dovoljno se odmaraju.
Taj “odmor” znači više od uobičajene rutine spavanja. Posvetite jedan dan u nedelji kada nemate nikakve odgovornosti ili obaveze. Zaista posvetite cio dan isključivo odmoru.
Osobe sa sindromom hroničnog umora moraju da vježbaju kontrolisanim intenzitetom. Vježbe visokog intenziteta mogu vas ostaviti iscrpljene nekoliko dana, pa se ne upisujte na intenzivne i naporne treninge.
Pokazalo se da terapija umjerenim vježbanjem pomaže kod umora, mentalne jasnoće i depresije kod pacijenata sa sindromom hroničnog umora.
Preporuka stručnjaka je da obavljaju aerobne aktivnosti dva puta mjesečno, u kombinaciji sa vježbama kod kuće u trajanju od otprilike pet do 15 minuta, pet dana u nedelji.
Učinite spavaću sobu utočištem za opuštanje i bjekstvo od stresa. Vaša spavaća soba treba da bude svježa i provjetrena uveče, pred spavanje, kako bi vam olakšala da utonete u san, što je od velike važnosti, imajući u vidu da osobe oboljele od sindroma hroničnog umora imaju probleme sa spavanjem, a nekada i sa neprijatnim živopisnim snovima.
Eterična ulja su dobra pomoć onda kada ne možete da zaspite. Probajte sa nekoliko kapi u difuzoru ili na sljepoočnicama. Eterična ulja koja pomažu u opuštanju su ulje lavande, eukaliptusa, valerijane, kamilice, jasmina.
