Vladajuća Siriza, najavljujući u Grčkoj borbu protiv utajivača poreza, imala je u vidu i Pravoslavnu crkvu, a novi kurs vlade Aleksisa Ciprasa prema crkvi mogao se vidjeti i nakon što su i premijer i članovi njegovog kabineta zakletvu položili bez pravoslavne ceremonije.
Samo nekoliko sati nakon što je njegova partija osvojila pobjedu na prevremenim parlamentarnim izborima 25. januara, Cipras (40) je učtivo obavijestio atinskog arhiepiskopa i grčkog patrijarha Jeronimosa da pravoslavna ceremonija neće biti potrebna na svečanoj zakletvi.
Na polaganje zakletve, istina, pozvan je sveštenik nižeg reda zbog onih koji su željeli da polože i vjersku zakletvu, a kakvih je inače malo u Ciprasovoj vladi.
Riječ je, kako se komentariše u medijima, o značajnom raskidu sa ceremonijalnom kulturom Grčke budući da su do sada svi visoki zvaničnici, od socijalista do desničara, stupali na dužnost uz Bibliju i krst, a često i uz svetu vodicu i bosiljak.
Crkva i država su isprepletane još od ranih dana grčke nezavisnosti, čak je i grčki Ustav pisan “u ime Svetog Trojstva”, ali Siriza ima plan da ih razdvoji, mada to neće biti učinjeno na brzoplet niti konfrontacioni način, navodi londonski list “Ekonomist”.
Iako je većina događaja u Ciprasovom životu bila sekularne prirode, imajući u vidu da se nije vjenčao u crkvi i da mu djeca nisu krštena, arhiepiskop je predvodio vjersku sahranu njegovog oca i Cipras se sa vjerskim velikodostojnicima sastajao proteklih mjeseci.
U tom kontekstu je značajno i što vrhovni poglavar Grčke pravoslavne crkve ima umjerene političke stavove i ističe da Crkva služi svima, bez obzira na rasu ili metafizička uvjerenja.
Da Cipras vodi računa da ne omalovaži grčke vjernike potvrđuje i Nikos Kosmidi, aktivista Sirize iz sjeverne Grčke koji je pobožni pravoslavac i koji kaže da je odluka lidera njegove stranke o sekularnoj zakletvi zapravo “čin iskazivanja poštovanja prema Crkvi i njenom integritetu”.
Umjesto da vjerske obrede koristi u političke svrhe, kao što su prethodni lideri činili, Cipras “priznaje svetost crkvene službe i pokazuje poštovanje prema svima nama (pobožnim hrišćanima)”, objašnjava Kosmidi.
Sirizu bi u sprovođenju plana o razdvajanju Crkve i države mogao, međutim, da spriječi kompromis koji je napravila sa krajnje desničarskom strankom Nezavisnih Grka s kojom je ušla u koaliciju, a čiji je jedan od glavnih uslova za ulazak u vladu bio da se to pitanje ne razmatra, kaže za RSE Igor Štiks, naučni saradnik Univerziteta u Edinburgu.
Kako prenosi list Katimerini, Nezavisni Grci, koji su protiv mjera stroge štednje, pristali su da podrže ekonomske planove Sirize, a zauzvrat su tražili da Siriza ne pokreće pitanja koja njen koalicioni partner smatra spornim, kao što je odvajanje Pravoslavne crkve od države i sporazum o nazivu Makedonije.
Sa dolaskom radikalne ljevičarske partije na vlast, postavlja se i pitanje budžeta koji je Crkva dosad uživala, kao i izuzetosti Crkve od plaćanja poreza.
Novi grčki ministar finansija Janis Varufakis je poručio da će vlada preduzeti oštre mjere protiv utaje poreza i da “neće stati dok ne uspije”.
Crkva dosad nije morala da plaća nepopularan porez na imovinu koju je prethodna vlada uvela u septembru u pokušaju da ispuni ciljeve štednje, što je izazvalo negodovanje u javnosti, nakon čega je Ministarstvo finansija objasnilo da će Crkva biti oporezovana za imovinu koja se koristi u poslovne svrhe, prenio je Gardijan.
Plaćanja poreza su bile pošteđene dobrotvorne organizacije i svetilišta, ali je granica između crkvenih institucija koje su morale da plaćaju porez i onih koje nisu bila nejasna, a računima Crkve nije bilo lako pristupiti, te su zbog toga crkveni fondovi ostali tabu tema u Grčkoj.
Stručnjaci kažu da su crkveni prihodi podložni oporezivanju, ali da postoje dva velika problema – odsustvo sistema za obračun tih prihoda i neadekvatno vođenje katastra.
Gardijan podsjeća da je 10.000 grčkih sveštenika do sada uživalo godišnji budžet od 220 miliona eura, te da je Crkva drugi najveći vlasnik zemljišta, posle grčke države, ali da nije bila oporezivana na 130.000 hektara kojima raspolaže.
Portparol atinskog arhiepiskopa i grčkog patrijarha objasnio je da je riječ o šumama, a ne o građevinskom zemljištu, ali britanski list navodi da u crkvene posede spadaju i stambeni blokovi u najmodernijim atinskim četvrtima, kao i gradska predgrađa u naseljima na obali mora.
Grčka pravoslavna crkva ima i udio od jedan i po odsto u Nacionalnoj banci Grčke i predstavnika u njenom upravnom odboru.
“Vlada oklijeva kad je riječ o uvođenju poreza Crkvi i bogatašima, dok radnici i penzioneri moraju da plaćaju, a da ih pri tom niko ne pita za mišljenje”, primijetio je Cipras nekoliko mjeseci prije nego što je došao na vlast, nagovijestivši u kom pravcu će ići program njegove vlade.
Tanjug
