Crna Gora treba da donese fiskalna pravila kako se ne bi odstupilo od projekcija kretanja državnog duga koji se naglo povećao i čija otplata u značajnoj mjeri dospijeva 2015. i 2016. godine, ocijenjeno je u radnoj studiji o državnom dugu saposebnim osvrtom na period od 2002. do kraja prošle godine koju je uradila crnogorska Centralna banka.
Državni dug Crne Gore je na kraju juna ove godine, podsjetimo, iznosio 1,629 milijardi eura ili 47,9 odsto bruto društvenog proizvoda BDP.
“Ne bi se smjelo dozvoliti odstupanje od projekcija kretanja državnog duga. Kako bi se to lakše obezbijedilo, potrebno je zakonski definisati fiskalna pravila opšta i posebna. Opšta pravila bi se odnosila na definisanje ograničenja za državni dug i deficit u skladu sa Mastrihtskim kriterijumima, odnosno novim pravilima koja su definisana reformisanim Paktom za stabilnost i rast“, navodi se u analizi Centralne banke u kojoj se podsjeća daje do sada državni dug uredno servisiran. Analiza je pokazala da je državni dug Crne Gore održiv, s tim da bi se teškoće mogle javiti u slučaju izuzetno negativnog kretanja BDP-a, budžetskog deficita u dužem roku, kao i preuzimanja značajnog iznosa novog duga.
Iz CBCG podsjećaju da granica zaduživanja (gornji limit) zavisi od mnogo ekonomskih i neekonomskih parametara.
Analize ove institucije kažu da posebnu pažnju treba posvetiti garancijama.
“Na kraju 2011. godine dug po osnovu aktiviranih garancija države iznosio je 380,8 miliona eura, dok je ukupan iznos potpisanih garancija 551,8 miliona eura ili 16,9 odsto procijenjenog BDP-a za 2011. godinu. Sve ovo predstavlja potencijalni državni dug“, objašnjava se u analizi.
Uticaj državnog duga na ekonomiju može biti pozitivan i negativan.
“Visok državni dug ne može doprinijeti razvoju ekonomije, posebno ne visok spoljni dug. Zbog toga je bitno postojanje državnog duga, ali u optimalnim granicama u nivou koji doprinosi ekonomskom rastu i razvoju, a ne ugrožava dalji rast i razvoj. Državni dug za dugoročnu posljedicu ima smanjenu potrošnju i standard stanovništva usljed porasta poreza do kojeg dolazi zbog potrebe servisiranja duga. Pored praćenja odnosa državnog duga i BDP-a, važno je porediti rast državnog duga i rast BDP-a: stopa rasta državnog duga u dužem razdoblju ne bi trebalo da bude veća od stope rasta BDP-a, kako bi se obezbijedilo finansiranje duga“, upozoravaju iz CBCG.
