Evropljani su dočekali surovu zimu, uz širenje korona virusa i povratak zatvaranju, s visokim cijenama energenata koje su im iscrpile džepove, a brojne energetske kompanije gurnule u bankrot.
Stari kontinent se suočava s rekordnim i neviđenim porastom cijena gasa, koji je glavni izvor grijanja u evropskim domovima i bez kojeg se ne može, pogotovo s dolaskom zime i padom temperatura ispod nule.
Mnoge kompanije za distribuciju energenata su pred bankrotom, jer nisu mogle podnijeti vrtoglavo povećanje cijena gasa u svijetu, što se, pak, odrazilo na račune za energiju u Evropi.
O kolikom poskupljenju gasa u Evropi je riječ?
Cijene gasa u Evropi porasle su za više od 600 posto od januara, a i dalje bilježe rekordan rast do ovog trenutka. Cijena gasa se približila 200 dolara po megavatsatu, u poređenju sa 20 dolara u januaru.
Odakle Evropa dobija gas?
Evropa plaća cijenu svoje gotovo potpune zavisnosti za gasom iz inostranstva kako bi zadovoljila svoje potrebe, posebno iz Rusije. Osamdeset posto snabdijevanja Evrope gasom dolazi iz Rusije, Norveške i Alžira, a najveći procenat otpada na Rusiju preko tri gasovoda.
Što se tiče zemlje kao što je Njemačka, ona 90 posto svojih potreba za gasom dobija iz inostranstva, posebno iz Rusije, dok Britanija uvozi dvije trećine iz inostranstva da bi pokrila svoje potrebe.
Koliki je nivo skladištenja gasa u Evropi?
Nivo skladištenja gasa u Evropi dostigao je najniže vrijednosti u poslednjih deset godina. Od početka novembra skladištenje u Evropi je palo za 14,1 milijardu kubnih metara, u poređenju sa prosječnim povlačenjem od 11,1 milijardu kubnih metara tokom zime, kada potražnja za gasom za grijanje raste. Stoga su zemlje poput Francuske, Španije i Portugala saopćile da se suočavaju sa stvarnom i nezapamćenom nestašicom gasa.
Što se tiče Britanije, ona je zatvorila svoju stanicu za skladištenje gasa, a njene rezerve gasa praktično ne postoje.
Koja je zemlja najviše pogođena?
Britanija je jedna od zemalja koja je najviše osjetila nagli porast cijena gasa, budući da se trećina domova oslanja na gas u snabdijevanju energijom.
Cijene gasa u Britaniji su od početka ove godine porasle za 250 posto, a od avgusta do septembra cijene gasa su porasle za 75 posto, što je dovelo do toga da 26 elektrodistribucija u Ujedinjenom Kraljevstvu proglasi bankrot, dok je jedna kompanija koja snabdijeva energijom više od 1,7 miliona građana pod upravom države nakon proglašenja bankrota.
Prema pojedinim očekivanjima, postoji mogućnost da naredne godine dođe do proglašavanja bankrota u više od 60 kompanija za distribuciju gasa ako se ovakva situacija nastavi.
Je li kriza ostavila tragove na računima građana za struju?
U Britaniji postoji sistem koji sprječava distributere gasa da prekorače određeni prag u određivanju cijena energije koja se pruža građanima. I pored toga, godišnji račun za energiju u Britaniji povećan je za oko 180 dolara, čime je maksimalna cijena računa za energiju sa 1.200 dolara godišnje pomjerena na 1.400.
Je li Rusija razlog?
Evropske optužbe adresirane su na Rusiju, jer namjerno smanjuje isporuke gasa prema Evropi, uprkos uvjeravanjima ruskog predsjednika Vladimira Putina da će održati normalan nivo isporuke gasa.
Na primjer, gasovod Yamal u vlasništvu ruskog Gazproma, koji prolazi kroz Poljsku prema Evropi, smanjio je nivo snabdijevanja za 11 posto u samo dva dana.
Ta linija je najmanja od tri linije za transport ruskog gasa u Evropu i odgovorna je za 10 posto ruskih isporuka u Evropu.
Zašto se smanjuju isporuke gasa za Evropu?
Rusija kaže da je do smanjenja pumpanja gasa došlo zbog dva razloga. Prvi je povećanje unutrašnje potražnje, a zatim i povećanje potražnje za gasom u Aziji. S druge strane, Evropa kaže da je cilj Rusije izvršti pritisak na evropske države kako bi pristale na kontroverzni gasovod “Sjeverni tok 2” koji prolazi kroz Baltičko more, a Evropa prijeti da će ga zaustaviti ako Rusija preduzme bilo kakvu vojnu akciju protiv Ukrajine.
Šta je s Kinom?
Kineska vlada je donijela jasnu odluku da sve energetske kompanije skladište gas na sve moguće načine, zbog sve većeg rasta cijena ovog energenta u zemlji.
Prema Morgan Stanleyju, unutrašnja potražnja Kine za energijom porasla je za 15 posto ove godine, u usporedbi s povećanjem snabdijevanja ugljem za samo pet posto, što znači da postoji sve veća potreba za gasom da bi se popunio ovaj nedostatak, iako je ugalj i dalje glavni izvor za proizvodnju energije u zemlji.
Evropske kompanije se suočavaju s velikim poteškoćama u dobijanju isporuka gasa, imajući u vidu jaku konkurenciju Kineza koji pokazuju spremnost da plaćaju više kako bi došli do gasa.
Postoji li rješenje?
Prema pisanju britanskog lista Financial Times, Ujedinjeno Kraljevstvo je započelo pregovore sa Državom Katarom s ciljem potpisivanja dugoročnog ugovora kojim bi Država Katar postala “opskrbljivač u krajnjoj nuždi”, prema opisu lista, kada opskrba gasom u svijetu postane nedostatna, kao što se trenutno dešava.
Izvor: balkans.aljazeera.net
