Centralna banka (CBCG) podržava osnivanje razvojne banke Crne Gore, ali je ukazala da je predlog zakona o razvojnoj banci suprotan direktivama Evropske unije (EU) zbog čega je potrebno pribaviti mišljenje Evropske komisije(EK) kako bi se osigurala usklađenost sa evropskim standardima.
Iz vrhovne monetarne institucije su u mišljenju na predlog zakona koji su u skupštinsku proceduru predali poslanici Pokreta “Evropa sad (PES) naveli da odredbe zakona po kojima razvojna banka može da sakuplja depozite i da obavlja poslove platnog prometa nijesu usklađene sa evropskim direktivama.
Uz to, iz CBCG upozoravaju da je sporno što se građanima i firmama koje bi držale depozite u razvojnoj banci ne garantu je zaštita tog novca, kao što je to slučaj u komercijalnim bankama, da je neuređeno pitanje vansudskog rješavanja sporova između klijenata i razvojne banke, da treba proširiti objelodanjivanje podataka o ovoj banci imajući u vidi njen značaj za dalji ekonomski razvoj, konkurentnost i likvidnost privrede, da vrhovna monetarna institucija treba da učestvuje u imenovanju organa upravljanja razvojne banke…
Iz CBCG, kojom rukovodi guvemerka Irena Radović, su “Vijestima kazali da im je 22. jula ove godine dostavljen zahtjev Ministarstva finansija kojim rukovodi Novica Vuković, za davanje mišljenja na predlog zakona o razvojnoj banci, koji je Skupštini predložio 21 poslanik, kao i da je Savjet CBCG na sjednici 6. avgusta dao mišljenje. CBCG juče je zvanično stavila mišljenje na svoj sajt.
Poslanici su 17. avgusta na vanrednoj sjednici glasali za ovaj predlog zakona, ali ga je predsjednik države Jakov Milatović vratio 23. avgusta parlamentu na ponovno odlučivanje, između ostalog, što su iz zakonodavnog procesa isključene i konsultacije sa Evropskom komisijom (EK) radi usaglašavanja normi Zakona sa evropskim standardima.
Vlada je parlamentu na dan rasprave o predlogu zakonu 16. avgusta dostavila svoje mišljenje koje je pripremio resor Vukovića i u kome se ne ukazuje nijednom rečenicom na stavove CBCG.
“Vijesti” čekaju odgovor od Delagacije EU u Crnoj Gori da li Skupština treba da pribavi mišljenje EK prije ponovnog glasanja o ovom predlogu zakona.
OPRAVDANO OSNIVANJE RAZVOJNE BANKE
Iz CBCG Vijestima su kazali da u pripremi ovog akta nijesu učestvovali.
CBCG je u svom mišljenju na predlog zakona o Razvojnoj banci, dostupnom na našem sajtu ukazala na potrebu dodatnog usklađivanja nekih od predloženih rješenja sa unutrašnjim pravnim sistemom i evropskom regulativom i standardima. Usklađivanje sa relevantnim regulatomim okvirom je neophodno kako bi se buduća institucija jasno profilisala, bilo kao razvojna finansijska institucija, zasnovana na opšte prihvaćenim standardima razvojnog finansiranja, bilo kao kreditna institucija izjednačena sa svim drugim kreditnim institucijama na domaćem bankarskom tržištu, rekli su u vrhovnoj monetarnoj instituciji.U Mišljenju CBCG se navodi da je postojanje razvojne banke, koja će se baviti finansiranjem razvojnih i infrastrukturnih projekata, podsticanjem osnivanja, razvoja i održivosti poslovanja mikro, malog i srednjeg biznisa, kao i velikih privrednih društava i preduzetnika, osiguranjem izvoza od netržišnih rizika, uključujući podršku zelenoj ekonomiji i slično, je od ključnog značaja za valorizaciju potencijala rasta, povećanje konkurentnosti crnogorskih proizvoda i racionalnije upravljanje nacionalnim resursima.
Takođe, unapređenje institucionalnog okvira sa razvojnom bankom će kreirati sistemski pristup za ravnomjerniji regionalni razvoj i dugoročnu održivost crnogorske privrede. Primjeri zemalja iz neposrednog okruženja i EU, koje imaju postojanje ovakvih institucija, ukazuju na opravdanost poslovanja razvojne banke, navode iz CBCG. Predlogom je definisano da razvojna banka obavlja djelatnost primanja depozita, te da se na nju ne primjenjuje zakon i drugi propisi kojim se ureduje osnivanie, poslovanje i kontrola kreditnih institucija(banaka), osim propisa čija je primjena utvrđena ovim zakonom.
DIREKTIVA VAŽI ZA SVE KOJI SAKUPLJAJU DEPOZITE
Iz CBCG ukazuju da je u Direktivi 2013/36/EU Evropskog parlamenta i Savjeta od 26. juna 2013. godine o pristupanju djelatnosti kreditnih institucija i pru-dencijalnom nadzoru nad kreditnim institucijama, izmjeni Direktive 2002/87/ EZ i stavljanju van snage direktiva 2006/48/EZ i 2006/49/ EZ (tzv. CRD) navedeno da obim primjene propisa koji se odnosi na kreditne institucije treba da bude što širi i da obuhvata sve institucije čija je djelatnost primanje povratnih sredstava od javnosti u obliku depozita ili drugim oblicima.
“Izuzeci od primjene ove Direktive su unaprijed dogovoreni između država članica i utvrđeni u članu 2 Direktive, gdje su taksativno nabrojane sve institucije na nivou pojedinačne države članice na koje se odredbe te direktive ne primjenjuju. Uglavnom se radi o kreditnim unijama, razvojnim bankama i izvoznim bankama, za čije obaveze garantuju same države članice. Imajući u vidu navedeno, CBCG je mišljenja da u odnosu na pitanje obavljanja djelatnosti primanja depozita od strane Razvojne banke, treba pribaviti mišljenje EK, istakli su iz CBCG.
Iz vrhovne monetarne in-stitucije kažu da se otvara pitanje da li će se utvrđivanjem ovlašćenja za razvojnu banku da može da obavlja djelatnost primanja depozita ugroziti jedno od osnovnih principa funkcionisanja razvojnih državnih finan-sijskih institucija, odnosno načela nekonkurencije sa bankarskim sektorom.
Naime, ako bi razvojna banka primala depozite od klijenata fizičkih i pravnih lica i plasirala ih, između ostalog, u vidu kredita kao što to rade banke i na ovaj način obavljala dominantni ključni bankarski posao, ova institucija bi se stavila u pri-vilegovani položaj u odnosu na banke koje su dužne da ispunjavaju sve regulator-ne zahtjeve koji se odnose na njih i da pritom uplaćuju naknade po osnovu doprinosa za Fond za zaštitu depozita i Sanacioni fond u skladu sa zakonom. Stavljanjem u privilegovani položaj instituciju koja podliježe manjim prudencijalnim zahtjevima u odnosu na ostale učesnike na finansijskom tržištu moglo bi da dovede do narušavanja stabilnosti finansijskog sistema, posebno uzimajući u obzir njenu veličinu, s obzirom na to da nastaje transformacijom In-vesticiono-razvojnog fonda, koji je po veličini aktive, na dan 30. jun 2024. godine, veći od šest kreditnih institucija, od čega su četiri sistemski značajne, navode iz CBCG, iz koje ukazuju da iz predloga zakona nije jasno o kojim se depozitima radi (od javnosti, državnih organa ili drugih subjekata).
PITANJE DEPOZITA UREDITI ZAKONOM, A NE PODZAKONSKIM AKTOM
Iz CBCG upozoravaju da se pitanje depozita mora urediti zakonom, a ne podzakonskim aktom Vlade, posebno što se radi o značajnim aktivnostima koje mogu imati negativne implikacije po interese deponenata.
Tim prije, što je članom 4 Predloga zakona predviđeno da država jemči za obaveze razvojne banke, osim za depozite, pa nedostatak garancija za depozite ovim zakonom se dovodi u pitanje zaštita deponenata, koje, ponovo ukazujemo, ne smije biti predmet podzakonskog akta Vlade, već isključivo zakona. Postavlja se i pitanje da li će deponenti koji nijesu dovoljno informisani biti u mogućnosti da razlikuju Razvojnu banku od ostalih kreditnih institucija, u koju će plasirati sredstva motivisani očekivano većim kamatnim stopama, rukovodeći se time da je riječ o državnoj kreditnoj instituciji gdje su im depoziti garantovani, ne znajući da nemaju pravo zaštite depozita, u skladu sa Zakonom o zaštiti depozita, odnosno da za njihove depozite neće garantovati Fond za zaštitu depozita, istakli su iz CBCG.
Dodaju da Razvojna banka, kao slabije regulisana institucija, čiji osnivački kapital ne može biti manji od 90 miliona eura, što je iznad ukupnog kapitala osam banaka, posmatrano na 30. jun 2024. godine, može značajno da utiče na likvidnost kreditnih institucija.
Drugo sporno pitanja na koje ukazuju iz CBCG je što je predlogom zakona propisano da Razvojna banka obavlja usluge platnog prometa u skladu sa posebnim zakonom.
Ukazujemo da su propisima EU kojima se uređuje pružanje platnih usluga, odnosno Direktivom o platnim uslugama (Payment Services Directive — tzv. PSD2), koja predstavlja full harmonization directive (direktivu koje države članice ne mogu ograničavati ili uvesti odredbe drugačije od onih koje su utvrđene tom direktivom), izričito utvrđeni pružaoci platnih usluga i drugi se ne mogu određivati. Ovom direktivom nije data mogućnost da pružaoci platnih usluga, odnosno platnog prometa budu i subjekti kao što je predložena Razvojna banka, kazali su iz CBCG.
(Cijeli tekst u današnjim “Vijestima”)
