Vlada se ove godine neće zadužiti za tekuću potrošnju, a novac iz emisije obveznica takođe za to nije predviđen – saopštio je u intervjuu Pobjedi ministar finansija Novica Vuković.
“Nijedan novi trošak neće biti finansiran iz pozajmice, osim kapitalnog budžeta, čime se ispunjava zlatno pravilo budžeta da se sve tekuće obaveze finansiraju iz tekućih prihoda”m kazao je Vuković.
Podsjetio je da je Zakonom o budžetu predviđena mogućnost zaduživanja do 1,15 milijardi eura.
“Sredstva ostvarena emisijom obveznica u martu ove godine, u iznosu od 687,76 miliona eura, biće korišćena za otplatu starog duga i kapitalni budžet u 2024. godini, kao i fiskalnu rezervu za finansiranje dijela duga koji stiže na naplatu naredne godine. Jasno je da je zakonom preostala mogućnost aranžmana od 462 miliona eura, ali to ne znači da ćemo sve koristiti, a od više faktora zavisi koliko bi eventualno bilo potrebno realizovati”, rekao je Vuković.
Prema njegovim riječima Ministarstvo finansija odgovorno pristupa i intenzivno prati dešavanja na međunarodnom i domaćem tržištu, te će pravovremeno donijeti adekvatnu odluku o eventualnom aranžmanu, vodeći računa o povoljnim uslovima.
“S obzirom na to da je budžetom za ovu godinu planiran deficit od 3,35 odsto BDP-a, dosadašnji trendovi impliciraju da se može očekivati ostvarenje nižeg deficita od planiranog. To posljedično povlači i manje potrebe zaduživanja i efikasnije upravljanje javnim dugom”, istakao je Vuković.
Dodao je da Ministarstvo finansija i Svjetska banka pregovaraju o zaključenju aranžmana za razvojne politike (DPL) do 80 miliona eura ove godine, kojim bi se obezbijedila dodatna sredstva za finansiranje budžeta, odnosno stvaranje fiskalne rezerve.
“Za ovaj aranžman sa Svjetskom bankom interesovanje su izrazile i agencije i fondovi koji bi obezbijedili dodatna sredstva uz povoljnije uslove, što bi omogućilo da se kroz ovaj vid aranžmana obezbijedi do 180 miliona eura”, izjavio je Vuković i dodao da su Vladi vrlo važna znatna bespovratna sredstva koja je odobrila ili će odobriti EU – grantovi za rekonstrukciju željeznice i drugu dionicu auto-puta i sredstva koja će biti na raspolaganju iz Plana rasta za Zapadni Balkan.
Koje uslove država treba da ispuni da bi dobili garancije ili kredit od Svjetske banke?
Ministarstvo finansija ima sadržajnu i intenzivnu saradnju sa Svjetskom bankom, kao jednim od ključnih međunarodnih partnera. Za ovaj kreditni aranžman, potrebno je ispuniti set preduslova koji se odnose na jačanje fiskalne održivosti i omogućavanje održivog i zelenog ekonomskog rasta, što je u potpunom saglasju sa prioritetnim ekonomskim politikama 44. vlade.
Kako ocjenjujete trenutno stanje finansija i rezultate izvršenja budžeta u prva četiri mjeseca i da li ima još prostora za povećanje poreske discipline, posebno u dijelu naplate PDV-a i penzijskog doprinosa?
Crna Gora je finansijski stabilna država. Ministarstvo finansija i Vlada su okrenuti reformama i mjerama koje će dovesti do ekonomskog napretka i unapređenja standarda građana, uz punu finansijsku stabilnost. Odgovorno upravljanje javnim finansijama podrazumijeva konstantan monitoring naplate prihoda budžeta, sagledavanje situacije na tržištu i reagovanje na impulse koji dobijemo iz privrednog okruženja.
Prema preliminarnim podacima, zadovoljni smo prihodima budžeta od početka godine do kraja aprila. I izdaci budžeta za prvi kvartal su u skladu sa očekivanjima i opštim trendovima za taj period godine.
Jačanje poreske discipline je jedan od prioriteta, Vlada je krajem decembra usvojila Akcioni plan za implementaciju Programa za suzbijanje neformalne ekonomije 2024 – 2026. godine. Intenzivirane su inspekcijske kontrole, što potvrđuje da i u tom kontekstu veoma vodimo računa o stvarnom i naplaćenom stanju.
Da se kratko vratimo na preliminarne pokazatelje budžeta – naplata prihoda za januar, februar i mart ove godine veća je nego u prvom kvartalu prošle godine, kao i u odnosu na planirane prihode budžeta. Prihodi u ovom periodu ukupno iznose oko 578,5 miliona eura, što je u odnosu na uporedni period više za 36 miliona eura ili 6,6 odsto, a u odnosu na plan 45,6 miliona eura ili 8,6 odsto.
Peliminarni aprilski podaci, takođe, pokazuju ostvarenje budžetskih prihoda iznad plana. Imajući u vidu navedeno, možemo reći da je stanje javnih finansija u ovom dijelu godine povoljno, kao i da ostvareni rezultati evidentno govore za sebe.
Crna Gora najveći dio prihoda ostvaruje tokom ljetnje turističke sezone, te su očekivanja da uz uspješnu sezonu, efikasan rad inspekcijskih službi posebno u dijelu suzbijanja sive ekonomije, ostvarimo zacrtano, a očekujem i više od toga.
Izvršenje budžeta u prva tri mjeseca ove godine, dominantno je rezultat dobre naplate kategorija koje su pokazatelj rasta potrošnje, zaposlenosti, ekonomske aktivnosti, kao i smanjenja sive ekonomije.
Preliminarno, zaključno sa martom – ostvareno je ukupno 252,4 miliona eura prihoda od PDV-a, što je na nivou plana i 13,8 odsto, odnosno 30,6 miliona više nego u uporednom periodu. Rast prihoda od PDV-a rezultat je rasta potrošnje, prvenstveno usljed povećanja raspoloživog dohotka i rasta minimalne penzije od januara, ali i jačanja poreske discipline. Rast ove kategorije prihoda budžeta ostvaren je uz isti nivo povraćaja PDV-a, koji smo imali u posmatranom periodu 2023. godine.
Prihodi od doprinosa u prva tri mjeseca iznosili su 114,8 miliona, što je u odnosu na plan više za deset miliona ili 9,5 odsto i 15,1 miliona, odnosno 15,1 odsto u odnosu na isti period 2023. godine. Ostvareni rast ove kategorije prihoda, rezultat je rasta zarada i zaposlenosti, kao i izvršenih uplata po osnovu Zakona o reprogramu poreskog potraživanja.
Trend naplate prihoda i izvršenja rashoda u prvom kvartalu pokazuje da je ostvaren budžetski deficit u iznosu od pet miliona eura, odnosno 0,1 odsto BDP-a. U poređenju sa planom, kojim je bio predviđen deficit od 123 miliona eura, evidentno je da je rezultat znatno iznad plana, što nam daje prostora za optimizam.
S obzirom na to da je prošle godine došlo do pada stranih direktnih investicija, što preduzimate da privučete nove investitore?
Vlada je posvećenost ekonomskom razvoju najavila kao jedan od prioriteta već prilikom kreiranja budžeta za ovu godinu, opredjeljenjem da uloži značajna sredstva u finansiranje izgradnje osnovne infrastrukture, upravo u cilju kreiranja značajno povoljnijeg privrednog i investicionog ambijenta. Ulaganja države u ključnu infrastrukturu predstavljaju osnov i daju zamajac za novi investicioni ciklus i povećano interesovanje investitora za novim ulaganjima.
Već u prva tri mjeseca ove godine Crnu Goru su posjetile brojne privredne delegacije, prvi put nakon 2019, odnosno 2021. godine: Njemačka, Japan, Francuska, Grčka, Austrija, Turska, Saudijska Arabija, čiji su privrednici prepoznali momentum i u razgovorima sa najvišim zvaničnicima iskazali konkretna interesovnja za investiranje u projekte u sektorima energetike, turizma, zdravstvenog turizma, ICT, saobraćaja, poljoprivrede. Time se direktno otvaraju nove mogućnosti za naš dalji, ubrzani privredni razvoj.
Istovremeno, značajni napori se ulažu i u uspostavljanje e-procedura, da bi se stvorio jednostavniji, transparentniji i brži sistem.
Posvećeni smo i strateškom partnerstvu, gdje uspostavljamo nove modele za realizaciju investicija, kroz novi pristup koji uvažava investitora, pružajući olakšan pristup državnim institucijama, koji administrativne forme svodi na minimum. Dakle, otvoreni smo za zajedničke investicione poduhvate sa privatnim sektorom. Vlada preduzima aktivnosti u dijelu kreiranja prostora za nove investicione forme koje kombinuju autoritet javnih institucija i ekspertizu privatnog sektora, ostvarive kroz javno – privatno partnerstvo.
Akcenat u narednom periodu biće na pokretanju infrastrukturnih projekta, posebno u sektoru saobraćaja. Ovo je prilika privatnom sektoru da svoj „know-how“ i resurse ponudi javnoj strani da bi, kroz partnerske odnose, obezbijedili bolju vrijednost za društvo u cjelini. Vjerujem da će razvoj infrastrukture, kojem smo posebno posvećeni, dodatno podstaći privatne partnere da svoje ideje realizuju u Crnoj Gori. Pokretanje investicionih aktivnosti je krajnje liberalizovano i Crna Gora je kao takva idealna investiciona destinacija sa izraženim potencijalom za privlačenje stranih investicija, sa fokusom na održivi razvoj i jačanje konkurentnosti. Razvoj crnogorske ekonomije koncentrisan je na privlačenje stranih direktnih investicija, kroz konkurentno poslovno okruženje, sa brojnim podsticajima (niže poreske stope, preferencijalni pristup tržištu Evropske unije, nacionalni tretman investitora, relativno niske carinske stope, pojednostavljenje procedura, smanjenje troškova za registraciju privrednih subjekata i dobijanje građevinskih dozvola, korišćenje eura kao nacionalne valute).
