Sagorijevanje uglja je najveći pojedinačni izvor zagađenja vazduha na Zapadnom Balkanu, a glavnu ulogu imaju termoelektrane. Kompanije koje njima upravljaju i države regiona ne pridržavaju se zakona i propisa o emisijama štetnih gasova, pa to dovodi do sporova kao što su prekršajni postupci u okviru Energetske zajednice, saopštili su iz NVO Ozon.
Ističu da isto važi za ostala velika ložišta, to su postrojenja koja troše najviše energije. U industrijskoj djelatnosti ona su, kako kažu, najodgovornija za zagađivanje vazduha pored proizvodnje struje.
“Sumpor-dioksid, teški metali i druge materije ugrožavaju zdravlje stanovnika Zapadnog Balkana, ali putuju i mnogo dalje. Od 3.906 preuranjenih smrtnih slučajeva iz 2016. pripisanih uticaju termoelektrana u regionu, 2.013 je zabiljeleženo u Evropskoj uniji, 1.239 u samom regionu, a ostatak u drugim zemljama”, navode u saopštenju.
Učesnice i učesnici kampanje “Ujedinjeni Balkan za čist vazduh” zalažu se da se sprovede što brže gašenje termoelektrana na ugalj i da se zagađenje porijeklom iz teške industrije hitno svede u propisne okvire.
Traže i da građani dobiju mjesto za stolom kada se odlučuje o ekološkim i drugim dozvolama za proizvodna postrojenja.
“Bez ikakvog uključivanja javnosti o raspodjeli našeg novca, države regiona su 2019. isplatile 72,7 miliona eura direktnih subvencija proizvođačima struje iz uglja i garantovale za zajmove vrijedne 2,15 milijardi eura”, poručuju iz Ozona.
Navode da osim industrije, ugalj se troši i u domaćinstvima, pa čak i u toplanama.
Prestankom upotrebe tog fosilnog goriva, kako smatraju, nestao bi glavni pojedinačni izvor zagađenja vazduha na Zapadnom Balkanu.
“EU ga napušta i podstiče upotrebu čistih tehnologija u industriji da bi do 2050. dovela neto emisije ugljen-dioksida na nulu i tako doprinijela ublažavanju globalnog zagrijevanja. U sprovođenju tog zadatka, sve je manje tolerancije prema cjelokupnoj zagađujućoj industriji i ona neće moći da opstane”, poručuju iz Ozona.
Države regiona su, kažu, prihvatile ove ciljeve kada su u novembru 2020. potpisale Sofijsku deklaraciju.
“Ona otvara put ka bespovratnim sredstvima i finansijskoj podršci iz Zelene agende za Zapadni Balkan. Termoelektrane na ugalj i prljava tehnologija nam ugrožavaju opstanak i s njima nećemo moći da učinimo vazduh čistim niti da ostvarimo ugljeničnu neutralnost”, stoji u saopštenju.
Poručuju da umjesto u izgradnju i obnovu termoelektrana, novac iz budžeta može da se usmjeri u socijalne programe i prekvalifikaciju radnika te podizanje solarnih elektrana na mjestu ugljenokopa koje bi zamjenile elektroenergetske kapacitete što se gase.
“Neka transformacija industrije bude najzelenija na kontinentu”, poručuju iz Ozona.
