Odluka Vlade Crne Gore da raskine ugovor o ograđivanju od valutnog rizika (takozvani valutni hedžing) i izlasku iz unakrsnog valutnog rizika može se posmatrati dvojako: iz taktičnog i strateškog ugla. Sa jedne strane, čini se da je to taktički dobar potez da se kratkoročno povuku prihodi na bazi raskidanja kroz oslobađanje sredstava, da se pruži injekcija budžetu i da se, takođe kratkoročno, osloni na prognozu i generalni trend rasta eura u odnosu na dolar, kaže u razgovoru za “Dan” ekonomski analitičar Aleksandar Vučinić.
– Ipak, strateški tj. dugoročno i holistički gledano, ukoliko se ne bi ušlo u novi hedžing, potez je veoma riskantan jer ne postoje nikakve garancije da će valutni paritet eura i dolara nastaviti da se kreće u smjeru povoljnom po Crnu Goru u uslovima kada hedžing nije na snazi, tj. u smjeru jačanja domaće valute, što automatski smanjuje dolarsku glavnicu i kamatu izraženu u eurima – ističe Vučinić.
Vučinić ukazuje da bi u slučaju novog naglog jačanja dolara Crna Gora ostala na vjetrometini.
– Poznate su dvije monetarne teorije koje determinišu valutni kurs. Najbitnija se odnosi na paritet kamatnih stopa. Recimo, ako referentne kamatne stope rastu brže u eurozoni nego u SAD, strani investitori će zbog većih povrata ulagati u evropsko kapitalno tržište, što će uzrokovati jaču potražnju eura i respektivno jačanje u odnosu na dolar – objašnjava Vučinić.
Kako je dodao, godišnja inflacija u SAD spustila se na oko četiri odsto, što je pozitivna vijest koja je uticala da američki FED na poslednjem zasjedanju ne donese odluku o povećanju kamatnih stopa.
Eventualni rast dolara povećava rizik
– Sa druge strane, inflacija u Evropi takođe je u silaznom trendu, ali znatno tvrdoglavija i na višim nivoima nego u SAD. Zbog toga se očekuje još jedno dizanje evropskih stopa. Bez obzira na kratkoročnu utemeljenost prognoze o rastu kursa eura/dolara, u trenutnim turbulentnim globalnim ekonomskim i geopolitičkim uslovima veoma je nezahvalno praviti dugoročne prognoze o daljim trendovima. Upravo iz tih razloga trebalo je zadržati zonu izvjesnosti i predvidivosti umjesto opklade na jačanje eura – smatra Vučinić.
Međutim, dodaje on, sigurno je da bi u Crnoj Gori takav scenario izazvao selektivno mahanje podacima i spinovanje da država trpi gubitke zbog hedžinga, po principu švedskog stola, bez ukazivanja na širi kontekst.
– Iz tog razloga je politički neugodno. Dosadašnje iskustvo je sigurno bilo dragocjeno po crnogorske finansijske institucije, pa mogućnost novog hedžing ugovora ipak uliva nadu. Treba voditi računa o tržišnim indikatorima, poput činjenice da se jaz između američkih i evropskih kamatnih stopa smanjuje u odnosu na 2021. godinu, što bi moglo da utiče na veću eursku kamatu u novom aranžmanu u odnosu na dosadašnjih 0,88 odsto. Opcija refinansiranja duga eurskim kreditom trenutno ne djeluje izgledno zbog nedovoljno visokog spot EUR/USD kursa i visokih eurskih kamatnih stopa. Ipak, sve opcije treba imati na stolu i pažljivo pratiti situaciju – zaključuje Vučinić.
Ostanak u aranžmanu ne bi značio gubitak
Po Vučinićevim riječima, čak i u slučajevima da se ušlo u zonu jakog eura, kada hedžing ugovor znači veće izdatke na bazi prvobitno fiksiranog kursa u odnosu na scenario nepostojanja hedžinga, to ne bi trebalo smatrati realnim gubitkom, jer je to cijena zaštite od jačanja dolara.
– U aranžman obje strane ulaze na bazi nekompletnih informacija i prognoza, svjesne da mogu biti “u krivu”, ali sa primarnim ciljem da se zaštite od rizika, a ne da pobijede tržište. Tako su suprotne ugovorne strane Crne Gore u dosadašnjem aranžmanu imale gubitke ako se posmatralo u odnosu na trenutno tržište ili po tzv. Fair value sistemu, zbog jakog dolara. Dok je Crna Gora dosad imala sreće, za druge ugovorne strane se može reći da su platile cijenu svog osiguranja – kaže Vučinić.
I politička stabilnost utiče na situaciju
Kada je riječ o drugoj teoriji, Vučinić objašnjava da je valutni kurs paritet kupovne moći.
– Suština ovog koncepta leži upravo u aktuelnom globalnom fenomenu inflacije. Ako je inflacija u SAD niža nego u EU, evropski biznisi će kupovati više američke robe i usluga, generišući potražnju za američkom valutom i jačajući je u odnosu na euro. Dva navedena faktora regulišu i doprinose prilagođavanju odnosa valutnog kursa. Međutim, pored ovih najbitnijih, postoji i niz drugih faktora koji determinišu kurs, kao što su ekonomski učinak, politička stablinost i slično – rekao je Vučinić.
Dan
