Savjet Evropske unije je dao konačno zeleno svijetlo za uspostavljanje Fonda za reformu i rast za Zapadni Balkan, novog instrumenta za podršku reformama u vezi sa EU i ekonomskom rastu u regionu.
Ovom odlukom su okončane sve procedure i neposredno nakon objavljivanja u službenom glasniku EU, odluka stupa na snagu. Od tog trenutka, partneri sa Zapadnog Balkana će biti pozvani da podnesu svoje Reformske agende Komisiji, izlažući socio-ekonomske i fundamentalne reforme koje planiraju da preduzmu u naredne tri godine.
Glavnu riječ u odobravanju financijskih sredstava imaće države članice EU.
Isplate će se vršiti dva puta godišnje, pod uslovom da partneri ispune kvalitativne i kvantitativne korake navedene u njihovim Reformskim agendama. Kada preduslovi za podršku nisu ispunjeni ili više nijesu ispunjeni, EU može odlučiti da obustavi oslobađanje sredstava.
Plan rasta za Zapadni Balkan pokrivaće period između 2024. i 2027. godine. Planira se da se za zemlje regiona obezbijedi šest milijardi eura.
Od ove sume, dvije milijarde eura su u obliku grantova odnosno bespovratne pomoći, a preostalih četiri milijarde eura u obliku zajmova sa veoma povoljnim ratama.
U saopštenju koji je izdao Savjet EU se ističe da je glavni cilj da se podrži usklađivanje partnera sa Zapadnog Balkana sa vrijednostima, zakonima, pravilima, standardima, politikama i praksama EU, u cilju budućeg članstva u EU, kao i njihovu progresivnu integraciju u jedinstveno evropsko tržište, kao i društveno-ekonomsku konvergenciju sa EU.
Finansijskim sredstvima se planira da se podrži niz socio-ekonomskih i osnovnih reformi, uključujući reforme koje se odnose na vladavinu prava i osnovna prava.
Finansijska pomoć nije bezuslovna
Kako bi dobili podršku u okviru ovih instrumenata, države iz regiona moraju pripremiti Reformsku agendu, navodeći reforme koje planiraju da preduzmu kako bi se ostvarili ciljevi.
Posebna pažnja treba da se posveti tome kako će zemlje Zapadnog Balkana među mjerama u Reformskoj agenda doprinijeti progresivnom i kontinuiranom usklađivanju sa zajedničkom spoljnom i bezbjednosnom politikom EU.
Opšti preduslovi za podršku EU u okviru Plana rasta obuhvataju nastavak podrške i poštovanja efikasnih demokratskih mehanizama, uključujući višestranački parlamentarni sistem, slobodne i poštene izbore, pluralističke medije, nezavisno pravosuđe i vladavinu prava, kao i da garantovanje poštovanja ljudskih prava, uključujući prava manjina.
Srbija i Kosovo imaju uslov više, a koji se odnosi na normalizaciju odnosa
Prema usvojenoj odluci, da bi ove dvije zemlje imale korist od Plana rasta, one se moraju konstruktivno angažovati “sa mjerljivim napretkom i opipljivim rezultatima” u normalizaciji svojih odnosa u cilju potpunog sprovođenja svih obaveza koje proizilaze iz Sporazuma o putu ka normalizaciji i Aneksa primjene, kao i sve prethodne sporazume o dijalogu, te da se uključe u pregovore o Sveobuhvatnom sporazumu o normalizaciji odnosa.
