Savjet EU je početkom maja dao konačno zeleno svjetlo za uspostavljanje Fonda za reformu i rast za Zapadni Balkan, novog instrumenta za podršku reformama u vezi sa EU i ekonomskom rastu u regionu. Plan rasta Evropske unije (EU) za Zapadni Balkan kojim se omogućava pristup dodatnoj finansijskoj pomoći od šest milijardi eura stupio je na snagu danas.
Kada je riječ o Crnoj Gori, ona dobija dobija pristup preko 400 miliona eura povoljnih kredita i bespovratnih sredstava za ispunjavanje reformi,
To je svojevremeno, kada je Evropski parlament usvojio Plan, izjavila ministarka evropskih poslova Maida Gorčević.
“Evropski parlament je usvojio Instrument za reformu i ravoj Zapadnog Balkana, čime Crna Gora dobija pristup preko 400 miliona eura povoljnih kredita i bespovratnih sredstava za ispunjavanje reformi. Ovim instrumentom pomoći ćemo rast crnogorske ekonomije, ispuniti ciljeve iz reformske agende i time se približiti članstvu u porodici evropskih demokratija”, navela je tada Gorčević.
Evropski komesar za proširenje Oliver Varhelji sinoć je na mreži X najavio da Instrument za reformu i rast za Zapadni Balkan stupa na snagu.
Varhelji je u objavi na platformi X napisao da “zapadnobalkanska šestorka marljivo radi na finalizovanju šest reformskih agendi i reformi”.
Savjet EU je početkom maja dao konačno zeleno svjetlo za uspostavljanje Fonda za reformu i rast za Zapadni Balkan, novog instrumenta za podršku reformama u vezi sa EU i ekonomskom rastu u regionu. Partneri sa Zapadnog Balkana su pozvani da podnesu svoje Reformske agende Komisiji, izlažući socioekonomske i fundamentalne reforme koje planiraju da preduzmu u naredne tri godine.
Glavnu riječ u odobravanju finansijskih sredstava imaće države članice EU. Isplate će se vršiti dva puta godišnje, pod uslovom da partneri ispune kvalitativne i kvantitativne korake navedene u njihovim Reformskim agendama. Kada preduslovi za podršku nijesu ispunjeni ili više nijesu ispunjeni, EU može odlučiti da obustavi oslobađanje sredstava.
Cilj Plana rasta za region
Plan rasta za Zapadni Balkan pokrivaće period između 2024. i 2027. godine. Planira se da se za zemlje regiona obezbijedi šest milijardi eura.
Od ove sume, dvije milijarde eura su u obliku grantova odnosno bespovratne pomoći, a preostalih četiri milijarde eura u obliku zajmova sa veoma povoljnim ratama.
Iz Savjeta EU ranije su naveli da je glavni cilj da se podrži usklađivanje partnera sa Zapadnog Balkana sa vrijednostima, zakonima, pravilima, standardima, politikama i praksama EU, u cilju budućeg članstva u EU, kao i njihovu progresivnu integraciju u jedinstveno evropsko tržište, kao i društveno-ekonomsku konvergenciju sa EU.
Finansijskim sredstvima se planira da se podrži niz socio-ekonomskih i osnovnih reformi, uključujući reforme koje se odnose na vladavinu prava i osnovna prava.
Finansijska pomoć nije bezuslovna
Kako bi dobili podršku u okviru ovih instrumenata, države iz regiona moraju pripremiti Reformsku agendu, navodeći reforme koje planiraju da preduzmu kako bi se ostvarili ciljevi.
Posebna pažnja treba da se posveti tome kako će zemlje Zapadnog Balkana među mjerama u Reformskoj agendi doprineti progresivnom i kontinuiranom usklađivanju sa zajedničkom spoljnom i bezbjednosnom politikom EU.
Opšti preduslovi za podršku EU u okviru Plana rasta obuhvataju nastavak podrške i poštovanja efikasnih demokratskih mehanizama, uključujući višestranački parlamentarni sistem, slobodne i poštene izbore, pluralističke medije, nezavisno pravosuđe i vladavinu prava, kao i da garantovanje poštovanja ljudskih prava, uključujući prava manjina.
Srbija i Kosovo imaju uslov više, a koji se odnosi na normalizaciju odnosa.
Prema usvojenoj odluci, da bi ove dvije zemlje imale korist od Plana rasta, one se moraju konstruktivno angažovati “sa mjerljivim napretkom i opipljivim rezultatima” u normalizaciji svojih odnosa u cilju potpunog sprovođenja svih obaveza koje proizilaze iz Sporazuma o putu ka normalizaciji i Aneksa primjene, kao i sve prethodne sporazume o dijalogu, te da se uključe u pregovore o Sveobuhvatnom sporazumu o normalizaciji odnosa.
