Najavljeno usporavanje evropske i svjetske privrede u 2020. godini neće dovesti do krize kakvu smo imali prije desetak godina, već bi u najgorem scenariju moglo da dovede do recesije i ekonomskih udara na pojedinačne zemlje, kazao je viceguverner Nikola Fabris, komentarišući za Pobjedu najave nove ekonomske krize.
Podsjetimo da u posljednje vrijeme međunarodne finansijske institucije i ekonomisti, među njima i Nouriel Roubini, predviđaju da će svijet 2020. pogoditi nova, jača ekonomska kriza. Ima, međutim, i mišljenja da neće biti krize poput 2008. ali da će biti usporavanja ekonomskog rasta.
Fabris smatra da samo u jednom slučaju može doći do ozbiljne krize.
“Po mom mišljenju, jedini scenario u kojem bi moglo doći do ozbiljnije krize je u slučaju velikog političkog i ekonomskog zaoštravanja između velikih sila”, kaže viceguverner.
Svakako, posljedice trenutnih negativnih kretanja u privredama širom svijeta nikako, upozorava Fabris, ne treba potcjenjivati.
“Ne treba ih potcijeniti tim prije što su uzroci nepredvidive političke odluke u odnosima velikih političkih i ekonomskih sila. Naročito zabrinjava usporavanje eurozone i najveće usporavanje njemačke privrede još od 2009. godine. S druge strane, ukoliko bi došlo do trgovinskog sporazuma između Amerike i Kine, ekonomska situacija bi mogla da se stabilizuje”, objašnjava Fabris.
Nažalost, kaže viceguverner, u ekonomskoj teoriji i politici još nije razvijen nijedan model koji bi mogao pouzdano da prognozira pojavu krize.
“Ono što pouzdano znamo to je daje kriza bilo u prošlosti, da će ih biti u budućnosti i da kada se pojave, nose značajne troškove. Stoga sve najave ovakve vrste su u domenu ekspertskog mišljenja pojedinaca, koja mogu nositi veći ili manji stepen pouzdanosti. Takođe bih podsjetio da se u posljednjih deset godina stalno javljaju pojedinci koji najavljuju veliku krizu za sljedeću godinu”, ističe Fabris.
Ukoliko pogledamo kretanje ključnih makro – ekonomskih indikatora na globalnom nivou, kao i prognoze emitentnih institucija poput MMF-a, Svjetske banke, Evropske komisije, primijetićemo da svi oni, sa malim razlikama u prognozama, najavljuju samo usporavanje ekonomskog rasta.
“To je posljedica oživljavanja geopolitičkih napetosti, trgovinskog protekcionizma, odnosno pogoršanih uslova trgovine, Bregzita i generalno nedovoljne radne mobilnosti, čak i razvijenih društava”, precizira viceguverner.
Na pitanje što Crna Gora treba da radi da bi se najviše što može zaštitila, u slučaju da krize ipak bude, Fabris kaže da se mora jačati fiskalna i finansijska stabilnost.
“Kao mala i otvorena ekonomija, Crna Gora je osjetljiva na eksterne šokove i rizike, posebno ako su prisutni u EU i zemljama regiona koji su naši najvažniji partneri. Odgovor na ekonomske neizvjesnosti i rizike ekonomije Crne Gore su jačanje fiskalne i finansijske stabilnosti. Te mjere se već implementiraju u Crnoj Gori i sa njima treba nastaviti, posebno u uslovima globalnog usporavanja ekonomije”, upozorava viceguverner.
Da bi očuvali fiskalnu stabilnost neophodno je, pojašnjava on, nastaviti sa mjerama fiskalne konsolidacije koje će dovesti do opadanja budžetskog deficita, odnosno učešća javnog duga u BDP-u.
“Dokaz uspješnosti do sada preduzetih mjera fiskalne konsolidacije je uspješno izvršena emisija euroobveznica po najnižoj kamatnoj stopi (2,55 odsto), uz veliki odziv stranih investitora”, smatra Fabris.
U domenu finansijske stabilnosti CBCG preduzima sve raspoložive mjere da se obezbijedi otpornost bankarskog sistema.
“Ona na prvom mjestu znači visoku solventnost bankarskog sistema koja trenutno iznosi 17,71 odsto, što je zagotovo 80 odsto više od zakonskog minimuma. Zatim, nužno je da postoji visoka likvidnost bankarskog sistema (trenutno 1,1 milijardu eura). Takođe, potrebno je ograničiti i sva rizična ponašanja banaka, a jedna takva mjera je nedavno donijeta kada je u pitanju odobravanje gotovinskih kredita. I na kraju, da bismo bili skroz sigurni u stanje bankarskog sistema, za sljedeću godinu je planirana nezavisna procjena kvaliteta aktive bankarskog sistema”, kaže viceguverner.
Moramo, upozorava Fabris, pojačati i otpornost realnog sektora.
“Faktor na kom moramo dodatno poraditi u narednom periodu je povećanje konkurentnosti i produktivnosti privrede, jer je značajno i da se poveća otpornost realnog sektora”, smatra on.
Podsjetimo da su protekle sedmice i iz Ministarstva finansija saopštili i da su prilikom koncipiranja državnog budžeta za narednu godinu vodili račina o projekcijama i kretanjima na međunarodnom tržištu. Podsjetili su da je u susret potencijalne nove globalne krize bila odluka da se proteklog septembra na međunarodnom tržištu zadužimo za refinansiranje obaveza za 500 miliona eura.
Iz Ministarstva su protekle sedmice takođe objasnili da u bliskoj komunikaciji sa MMF, Svjetskom bankom, Evropskom komisijom sagledavaju sve potencijalne rizike i da su u projekcijama uključili bafere za potencijalna kretanja. I iz ovog resora Vlade su takođe podsjetili na očekivanje svih usporavanje ekonomskog rasta u narednoj godini. Ne govore o ekonomskoj krizi koju smo imali u 2007,2008. i 2009. godine već o usporenom rastu koji bi trebalo u ovoj godini da doživi kulminaciju, a od naredne se očekuju pozitivna kretanja. Iz Ministarstva finansija su dodali da su bili obazrivi prilikom projekcija i očekuju da su na realnom nivou.
