Globalna kriza ove godine kao da je odložila prazničnu euforiju, pa naizgled građani dosta racionalnije troše novac u susret predstojećim božićnim i novogodišnjim praznicima.
Prethodnih godina, koje je obilježila pandemija virusa korona, dominantan razlog kašnjenja praznične euforije je bila zdravstvena situacija i zatvaranje, što je uslovilo manje proslave, izostanak tradicionalnih prazničnih putovanja, dok je ove godine razlog kašnjenja praznične atmosfere i velikih kupovina uslovila manja platežna moć građana i visoka inflacija koja je posledica ratnih sukoba u Ukrajini.
Kada je riječ o minimalnoj potrošačkoj korpi, prema poslednjim podacima Monstata, ona je u oktobru iznosila 793,9 eura tj. samo izdaci za hranu i bezalkoholna pića su iznosili 373,1 euro. Izdaci za neprehrambene proizvode i us luge iznosili su 420,8 eura.
Izdaci za hranu u odnosu na septembar bili su veći 1,7 odsto, dok su izdaci za neprehrambene proizvode zabilježili rast od 1,4 odsto. Kada je u pitanju iznos potrošačke korpe u odnosu na januar ove godine, kada je potrošačka korpa iznosila 681 euro, u oktobru je viša za 16 odsto ili 113 eura, dok je u odnosu na isti mjesec lani veća za 19 odsto ili 126 eura. Prije izbijanja sukobau Ukrajini iznosila je 667,9 eura.
Inflacija je dovela i do posku pljenja u gostiteljskih usluga, pa su cijene kafe, bezalkoholnih, ali i alkoholnih pića u kafićima i restoranima drastično porasle.
Cijene jelki, takođe su porasle vrtoglavo, paukoliko građani planiraju kupovinu iste neophodno je da izdvoje, u zavinosti od veličine, od sto do nevjerovatnih 769 eura.
Ekonomski analitičari pak, podijeljeni su po pitanju toga da li građani troše manje nego prethodnih godina.
Aleksandar Vučinić ističe da je evropski potrošački indeks na najnižem nivou od početka ovog vijeka, ali da to nije slučaj sa kupcima u SAD-u ili Kini.
“Indeks potrošačkog raspoloženja je ilustrativan indikator koji najkredibilnije reflektuje sklonost ekonomskih potrošača prema potrošnji u narednim mjesecima, u odnosu na referentnu tačku u vremenu kada se vrši mjerenje. Evropski Indeks izmjeren u novembru 2022. godine je na najnižem nivouu 21. vijeku. Evropski potrošači su naglašeno rezervisani i oprezni po pitanju kupovine i trošenja novca. To je uslovljeno rastom cijena,
bojazni od gubitka poslova i generalno nedostatkom povjerenjau ekonomiju”, navodi Vučinić.
On ističe i da je stepen optimizma potrošača manji nego prilikom velike finansijske krize 2007/08 što svjedoči da postoji velika strepnja od dalje eskalacije krize.
“Znaci ozdravljenja američke ekonomije na zalasku 2022. oličeniustatistici smanjenja inflacije mogu biti razlog za optimizam. Dodatno, nulta kovid politika u Kini smanjuje njihovu unutrašnju potražnju za energentima i robom što koči kineski ekonomski rast ali globalno doprinosi smanjenju inflacije zbog snadbijevanja svijeta jeftinijom robom. Najneizvjesnija situacija vlada u Evropi zbog ekonomskog limba uzrokovanim ratom u Ukrajini kojem se ne nazire kraj i ne zna kakve će konačne implikacije imati”, poručuje Vučinić.
Ipak drugačijeg mišljenja je ekonomski analitičar Novak Svrkota, koji ističe da euforije, konkretno u Podgorici nema zbog izostanka prazničnog bazara, te da će građani i dalje proslavljati u skladu sa svojim mogućnostima.
“U Podgorici nema euforije, što i nije uslovljeno krizom, već je to odluka odlazeće gradske uprave. Takođe, činjenica je da se troši više nego ranije, zato cijene skaču, pa je i cijena jelki dostigla preko 700 eura. Građani će proslaviti u sk ladu sa svojim mogućnostima, a konkretne rezultate imaćemo u j anuaru i februaru, odnosno tradicionalno “najtežim” mjesecima”, kazao je Svrkota.
On navodi i da podaci pokazuju da su dugovi na kreditnim karticama na maksimumu, ali to nije pokazatelj s obzirom na to da su i p late na maksimumu.
G rađani će se svakako veseliti. Neko skromnije, neko bogatije. Oni građani koji sebi mogu priuštiti neki aranžman, svakako nisu značajnije pogođeni krizom, pa se neće žaliti zaključio je Svrkota.
Aranžmani drastično poskupjeli
Cijene putovanja takođe su porasle, pa shodno tome neke procjene sa evropskog tržišta govore da su aranžmani u odnosu na prethodne godine porasli i preko 20 odsto.
Cijene apartmana i hotelskih soba u okruženju, ukoliko se ide u sopstvenoj režiji porasle su i preko 50 odsto. Kada je riječ o cijenama na Zlatiboru, koji je jedna od najpoželjnijih destinacija, smještaj teško da se može naći ispod 100 eura za dan. Ništa bolja situacija nije ni na Žabljaku i Kolašinu, gdje je cijena dnevne rente približna cifri na Zlatiboru.
Izvor: RTCG
