Jednog običnog dana pred kraj ljeta, svijet je morao da prizna ono za šta je mjesecima predosjećao da će ga pogoditi poput meteorita: Svjetska ekonomska kriza bila je „seka“ kojoj su se najmanje obradovali i (naj)bogatiji i sirotinja, i preduzimljivi biznismeni i nezaposleni, i sjever i jug.
Dan istine za načeti globalni kapitalistički sistem bio je 15. septembar 2008. i bankrotstvo američke banke „Liman braders“. Da, prošlo je već pet godina.
„Prava“ kriza počela je tek kada su se na udaru našle velike banke, iako su još prethodne, 2007. godine, na udaru bile kompanije direktno uključene u gradnju kuća za stanovanje i hipotekarno kreditiranje. Mjehur od sapunice u Americi je već pucao, da bi prasak odjeknuo planetom u septembru i oktobru 2008, kada su propale, ili su preuzete, velike finansijske institucije – „Liman braders“, pa „Meril Linč“, „Fani me“, „Fredi mek“, AIG.
Svijet je tako počeo da živi sa spoznajom o najtežoj ekonomskoj krizi od Velike depresije iz tridesetih godina. Ljudi počinju da gube posao, ostaju bez krova nad glavom, čak i oni koji rade manje troše, akcije na berzama gube vrijednost (indeks „Dau Džons“ na njujorškoj berzi pao je sa 14.000 poena 2007. godine na oko 6.500). Pet godina potrajaće globalna recesija, a evropske zemlje uletjeće u spiralu krize duga. U ljudima – nemir. Na ulicama – nemiri. Na političkoj pozornici, pojavljuju se novi „igrači“, Grupa osam najrazvijenijih zemalja realno ustupa mjesto proširenoj Grupi 20.
[widgets_on_pages id=”Baner”]
Već bogate države uglavnom su utonule u duboku recesiju, dok su zemlje u razvoju usporile brzinu rasta (sustizanja bogatih). Globalnu kapitalističku ekonomiju od potpune propasti spasao je, paradoksalno, njen navodno najveći neprijatelj, zamašna državna intervencija u privredi, kroz pakete pomoći i stimulativne šeme mjerene stotinama milijardi dolara.
Uprkos svemu, nijedna od dugo vodećih ekonomija nije se još u cjelosti oporavila od krize. Njemačka stoji bolje od francuske (koja je, doduše, svojevremeno prva izašla iz recesije) i od britanske, ali i tamo je proteklih pet godina manje-više izgubljeno. Amerika i Japan su se polako uzdigli na noge i ostvaruju ne mnogo veći društveni proizvod nego 2007.
Velike, brzo rastuće ekonomije bolje su podnijele krizni udar od razvijenih. Indijska privreda je 2008. dostizala trećinu njemačke, a sada je otprilike kao njena polovina. Kina je doživjela još veći rast. Ni Brazil se, posmatrajući statistiku, ni u jednom času nije sunovratio (mada to ne može da objasni nezadovoljstvo koje se ove godine razlilo po ulicama brazilskih gradova). I privrede te grupe zemalja, uključujući i Rusiju, međutim, rastu znatn osporije nego prije krize. Transfer ekonomske moći sa Zapada i Sjevera na Istok, na Jug, ili gdegod, možda još nije završen, ali da je usporen, jeste.
Javne finansije oslabljene još aktuelnom krizom navode na zaključak da u slučaju novog sloma neće moći da bude novih bogatih stimulativnih mjera. To znači da bi neka buduća kriza bila još opasnija po globalni ekonomski poredak od ove iz 2007-2008, čije posljedice svi do danas osjećamo. Novosti
