Nije realno očekivati da Centralna banka predloži još jedan automatski moratorijum na otplatu kredita građanima i privredi. Naročito ne “jeftiniji“. Umjesto trećeg moratorijuma klijenti banaka treba da se fokusiraju na restrukturiranje kredita, kazali su Pobjedi iz Centralne banke tragom pitanja građana ima li šansi da se odobri još jedan, ali jeftiniji moratorijum na koji bi imali pravo svi klijenti.

“Umjesto trećeg moratorijuma, klijenti banaka trebaju da se fokusiraju na drugi dio Odluke o privremenim mjerama za smanjenje negativnih posljedica uticaja epidemije novog korona virusa na finansijski sistem a koji se odnosi na restrukturiranje kredita. Odlukom i Uputstvom je naglašeno da na zahtjev korisnika kredita, banka može odobriti jednu ili više sljedećih pogodnosti: produžiti rok otplate za glavnicu ili za kamatu, smanjiti kamatnu stopu na odobreni kredit, preuzeti potraživanje dužnika prema trećem licu, na ime potpune ili djelimične naplate kredita, smanjiti iznos duga, glavnice ili kamate, kapitalizovati kamatu po kreditu odobrenom dužniku, zamijeniti postojeći ili postojeće kredite novim (obnavljanje kredita), ili obezbijediti druge slične pogodnosti koji olakšavaju finansijsku poziciju dužnika”, objasnili su iz CBCG.

Iz regulatora podsjećaju da je “radi keiranja dodatnog impulsa za restrukturiranje kredita, CBCG omogućila bankama da restrukturirani kredit može u postupku klasifikacije aktive i izdvajanja rezervacija za potencijalne kreditne gubitke tretirati kao novoodobreni kredit, što otvara mogućnost za povoljnije uslove restrukturiranja, koje klijenti trebaju prepoznati”.

Oni kažu da nije realno očekivati da CBCG odobri još jedan automatski moratorijum imajući u vidu primarni mandat CBCG, održanje stabilnosti finansijskog sistema, kao i značaj bankarskog sistema u oporavku privrede u narednom periodu.

“Posebno nema osnova tražiti “jeftiniji” automatski moratorijum, jer je moratorijum obračunat u skladu sa međunarodnom praksom i standardima, po ugovorenoj kamatnoj stopi”, kazali su iz CBCG.

Podsjećaju da je Crna Gora jedna od 12 zemalja na svijetu koja je implementirala automatski moratorijum, i jedina u regionu koja je automatski moratorijum produžila fleksibilnim moratorijumom.

“Apsolutni i fleksibilni moratorijum su imali ulogu stabilizacije likvidnosti fizičkih i pravnih lica na kratak rok, dok u narednom periodu fokus treba da bude usmjeren na dugoročno, održivo prilagođivanje kreditih obaveza klijenata u skladu sa novim, smanjenim novčanim tokovima”, pojasnili su iz regulatora.

U bilansima banaka u Crnoj Gori se već vidi, kažu u CBCG, prelivanje krize iz realnog na finansijski sektor, kao i uticaj imobilisanja sredstava tokom moratorijuma.

“Bilansi bankarskog sistema se pogoršavajaju. Za samo šest mjeseci zabilježen je pad profita od gotovo 50 odsto u odnosu na prošlu godinu, dok nekvalitetni krediti po prvi put u posljednjih pet godina bilježe blagi rast”, upozoravaju iz regulatora.

Automatskim moratorijumom je, kažu, snažno pomognuta likvidnost privatnog sektora, agregatna potrošnja i naplata poreza.

“Banke za taj period, na portfoliju od 1,3 milijarde kredita (45 odsto kreditnog portfolija) nijesu imale prihod od replasiranja obrta, a redovno su izmirivale troškove izvora sredstava na koje se nije primjenjivao moratorijum i koje su banke morale da servisiraju u skladu sa inicijalno ugovorenim rokovima”, pojašnjavaju oni.

Generalni sekretar Udruženja banaka Crne Gore Bratislav Pejaković Pobjedi je kazao da je u postojećim uslovima teško reći da li je realno očekivati treći moratorijum.

“Što je realno, a što nije, teško je reći u postojećim uslovima u kojima su najrazvijenije zemlje Evrope kao lokomotiva ekonomskih procesa u recesij i, ili na njenom pragu što je nezapamćeno u savremenoj istoriji. Moratorijum, sam po sebi je koristan određeni period prevazilaženja krize. Međutim, na duži period može biti kontraproduktivan. Kao bankar, uvijek sam prije za opciju plaćanja kamate u moratorijumu, nego odlaganje i pripis dugu”, kaže Pejaković.

Centralna banka je omogućila bankama, kaže on, da mogu tretirati u bilansima kao novi kredit, odnosno da nakon moratorijuma mogu da restrukturiraju obaveze dužnicima, gdje je to opravdano i održivo, što je priličnije nego moratorijum do u nedogled.

“Nijesmo članica EU i pomoć koje imaju članice ne možemo očekivati, time niti jeftine pare kao zemlje sa kojim želimo da se upoređujemo. Vlada i banke su optimalno reagovale u dosadašnjim mjerama. Svjesni smo da i sve idealno uradite uvijek će biti nezadovoljnih i teoretskih postavki koje nemaju utemeljenje u raspoloživosti resursa. Želja i zahtjeva će uvijek biti, a pitanje svih pitanja je rizik naplate plasmana”, kaže generalni sekretar UBCG i upozorava da moramo biti realni, kako u pogledu resursa, tako i mogućnosti.