Pad privrednih aktivnosti u zemljama Centralne i Istočne Evrope je za posledicu imao dramatičan porast kompanija koje su tokom 2023. godine postale nesolventne. Iako su na samom početku kompanije uspjele da odole privrednoj krizi, zahvaljujući vladinim mjerama podrške tokom pandemije, upravo je naknadno povlačenje tih mjera, u kombinaciji sa makroekonomskim pritiscima, doprinijelo da stopa nesolventnosti kompanija dosegne do tada nezabilježene vrijednosti.
Pad ekonomskih aktivnosti je doveo do pada stope rasta BDP-a ovog regiona sa 4,0% iz 2022. na samo 0,5% u 2023. godini, što predstavlja najmanju vrijednost u ovom vijeku (ne računajući vrednost zabilježenu tokom svjetske finansijske krize iz 2009. kao ni vrijednost iz perioda pandemije virusa Covid-19 tokom 2020.). Češka, Estonija, Mađarska, Letonija i Litvanija su tokom 2023. zabilježile i negativnu stopu privrednog rasta.
Porast broja stečajnih postupaka odslikava slab privredni rast
Na području Centralne i Istočne Evrope je od početka 2022. pa sve do kraja 2023. godine zabilježen porast broja stečajnih postupaka od 38,6%, što predstavlja još jednu godinu dvocifrenog rasta tog procenta. “Ovaj porast je uslovljen kombinacijom unutrašnjih i spoljnjih činilaca, u prvom redu geopolitičkih tenzija i inflatornih pritisaka, koji su dodatno otežali izazove sa kojima su se suočavale kompanije ovog regiona, uvodeći ih tako u nemirne privredne vode”, objašnjava Gžegož Šelevič, rukovodilac privrednih istraživanja kompanije Coface za područje Centralne i Istočne Evrope.
Posljedice ruske invazije na Ukrajinu su se osjetile širom regiona, najviše zbog geografske blizine sukoba, prouzrokujući prekide u lancima snabdijevanja i doprinoseći dramatičnom rastu ijcena energenata. Ovi spoljni potresi su se, zajedno sa unutrašnjim izazovima, kao što su manjak radne snage i rastuće cijene sirovina, negativno odrazili na rad kompanija, što je kasnije dovelo do značajnog porasta broja nesolventnih kompanija. Najjači udar ovog talasa nesolventnosti su podnijeli sektor građevine kao i trgovinski sektori, koji su morali da se bore sa manjkom radne snage, pritiscima povezanim sa isplatom zarada i sve manjom potražnjom.
Put ka privrednom oporavku u budućnosti se čini komplikovanim.
“U 2024. godini očekujemo dodatni rast broja nesolventnih kompanija, iako će stopa tog rasta biti niža nego u prethodnoj godini , dok globalno gledano, kompanije i dalje neće uspeti da ostvare puni potencijal svog privrednog rasta usled izazova sa kojima se suočavaju u svakodnevnom poslovanju”, dodaje Jaroslav Javorski, izvršni direktor kompanije Coface za Centralniu i Istočnu Evropu.
Privredne okolnosti će u 2024. godini biti obilježene ograničenim rastom prometa, zatim sve manjim maržama kao i trenutnim poteškoćama sa kojima se suočavaju izvozne kompanije izazvanih slabom inostranom potražnjom, posebno iz Njemačke, koja je i dalje glavni trgovinski partner većine zemalja sa područja Centralne i Istočne Evrope. Međutim, pojavljuju se i prvi znaci privrednog oporavka zasnovanog na potrošnji, naročito u vezi sa svakodnevnim potrebama, koja doprinosi rastu privrednih aktivnosti na području Centralne i Istočne Evrope. I pored toga, kompanije trpe sve veći pritisak prouzrokovan rastom cena robe kao i troškova povezanih sa radnom snagom, u koje spada i povećanje iznosa minimalnih zarada na području Centralne i Istočne Evrope.
CIjeli izvještaj možete pogledati ovdje.
