Gotovo nijedan segment koji je Državna revizorska institucija (DRI) kontrolisala u oblasti upravljanja sistemom otpadnih voda u ministarstvima poljoprivrede i ekologije, osam opština, njihovim vodovodnim preduzećima, te upravama za vode i za inspekcijske poslove ne funkcioniše kako treba.

Revizijom, kojom je rukovodio senator Branislav Radulović sa senatorom Nikolom N. Kovačevićem, ocijenjeno je da upravljanje sistemom otpadnih voda nije u dovoljnoj mjeri efikasno.

Postrojenje za preradu

Broj postrojenja za preradu otpadnih voda (PPOV) je od 2016. godine povećan sa četiri na deset, iako je nacionalnom strategijom na kraju ove godine trebalo da ih bude 14, a polovina postojećih postrojenja ima niz nedostataka i problema u funkcionisanju koji negativno utiču na efikasnost procesa prečišćavanja, pa se ili nedovoljno prečišćene ili otpadne vode koje nijesu prečišćene uopšte izlivaju u crnogorske rijeke, jezera, more i zemljište. Revizori su ukazali Ministarstvu ekologije da moraju proaktivno djelovati kako bi opštine, koje to već nijesu uradile, sagradile postrojenja, a lokalnim samoupravama da, u saradnji sa vodovodnim preduzećima, analiziraju rad postrojenja, identifikuju i predlože način rješavanja problema. Ova preduzeća ne znaju kojom infrastrukturom i opremom raspolažu, pa su revizori ukazali na potrebu popisivanja ovih resursa.

Izvođači radova na izgradnji PPOV-u u Budvi, Herceg Novom, Pljevljima i Beranama napustili su postrojenja i pokrenuli sporove ili su pri tome, dok je projekat izgradnje u Danilovgradu stopiran, jer je Vlada krajem prošle godine zaključila da prvobitno određena lokacija Landža nije adekvatna za izgradnju, pa se otpadne vode iz javne gradske kanalizacije ispuštaju direktno u rijeku Zetu, bez prethodnog prečišćavanja.

-Pouzdanost podataka o količini ispuštenih otpadnih voda koji se dobijaju mjerenjem ulaznih i izlaznih komunalnih voda na PPOV-u, je upitan jer pored komunalnih, u postrojenja dospijevaju atmosferske i druge vode, dok za opštine koje
nemaju izgrađena postrojenja, nema podataka o količinama ispuštenih komunalnih otpadnih voda. Mjerači na PPOV nijesu baždarem od strane društava koja upravljaju postrojenjima, a Uprava za vode (UZV) nije zahtijevala dokaze o ispravnosti i baždarenju mjernih uređaja navode revizori dodajući da nema preciznih podataka ni o otpadnim vodama koje ispuštaju pravna lica, jer ne dostavljaju izvještaje o količini i kvalitetu ispuštenih voda.

Nema strategije

Crna Gora ne posjeduje strategiju upravljanja vodom, pa se ne zna koliko se uspješno realizuju ciljevi ni kakvo je stanje u ovoj oblasti, fale podzakonski akti kako bi se regulisala obaveza monitoringa komunalnih djelatnosti i izvještaja o rezultatima, pojedine opštine nemaju strateške planove razvoja kanalizacione mreže i sistema upravljanja otpadnim vodama. Ne postoji ni državni ni lokalni operativni planovi zaštite voda od havarijskih zagađenja, što je u nadležnosti-UZV-a, Ministarstva poljoprivrede i opština. Osim toga, Crna Gora ne zna ni kojim vodama raspolaže, jer ni nakon 12 godina, ni U ZV ni opštine nijesu ispunile zakonsku obavezu i uspostavile registar voda od značaja. Petnaest godina na realizaciju čeka i zakonska obaveza uspostavlj anja vodnog informacionog sistema, koji bi trebalo da sadrži i katastar zagađivača i to po izvorima zagađenja, njihovoj vrsti, količini i prijemniku, što je takođe u nadležnosti UZV-a.

-Zbog toga nadležni organi ne raspolažu potpunim i pouzdanim podacima o vodnim tijelima, izvorima zagađenja, vrsti, količini i drugim podacima od značaja za uspostavljanje efikasnog sistema za upravljanje otpadnim vodama ukazuju revizori.

Iako kanalizacioni mulj spada u posebne vrste otpada kojima bi se moralo upravljati na poseban način zbog potencijalne opasnosti na životnu sredinu, zdravlje ljudi i životinja, on se najčešće skladišti u krugu postrojenja, pokazala je revizija.

Državni plan upravljanja otpadom donijet je još prije sedam godina, ali ni na državnom ni na lokalnim nivoima nije definisan način tretmana i postupanja sa muljem. DRI je dao preporuku Ministarstvu ekologije da donese ovaj plan te uspostavi informacioni sistem i jedinstvenu bazu podataka u oblasti upravljanja otpadom.

Eko naknada

UZV ne zna ko je sve obavezan da plaća tzv. eko naknadu, imajući u vidu da su revizori utvrdili da postoje zagađivači koji ispuštaju otpadne vode, a kojih nema u evidenciji obveznika. UZV nema ni potrebne podatke da bi obračunala tu naknadu, j er obveznici ne dostavljaju izvještaje o kvalitetu otpadnih voda od čega iznos i zavisi. Revizori su utvrdili daje crnogorska legislativa u ovoj oblasti gotovo u potpunosti usklađena sa evropskom, ali da njihova neadekvatna primjena, loša kanalizaciona mreža za prikupljanje i odvođenje otpadnih voda, nepostojanje postrojenja za prečišćavanje u svim opštinama, te značajni problemi prilikom njihove izgradnje i funkcionisanja, dovode u pitanje efikasnost upravljanja sistemom otpadnih voda. Otvaranjem pregovaračkog poglavlja 27 Životna sredina i klimatske promjene, Crna Gora je u obavezi da preduzme niz mjera kada je riječ o pravnoj tekovini EU, ali i u podizanju nivoa praćenja i izvještavanja o kvalitetu otpadnih voda. -Nedovoljnost podataka o količini i kvalitetu otpadnih voda otežava donošenje odgovarajućih korektivnih mjera i negativno utiče na kvalitet izvještavanja o stanju ispuštanja otpadnih voda. Upitni su kapaciteti lokalnih samouprava da samostalno uspostave i održavaju efikasan sistem upravljanja otpadnim vodama, pa je u cilju rješavanja navedenih problema u narednom periodu potrebna intezivna aktivnost lokalnih samouprava i državnih organa, kao i značajna ulaganja ocjenjuju revizori koji su dali 37 preporuka kako bi se unaprijedio sistem.

Opterećenje postrojenja u Podgorici tri puta veće od projektovanog

PPOV u Podgorici, izgrađeno prije 45 godina, tehnički je zastarjelo, a priključenje novoizgrađenih objekata prouzrokovalo je preopterećenost postrojenja koje nema dovoljno kapaciteta da biološki prečisti sve otpadne vode. Opterećenje iz javnog kanalizacionog sistema, kako ukazuju revizori, gotovo je tri puta veće od projektovanog.
-Veliki problem je i to što atmosferske i industrijske otpadne vode dospijevaju u kanalizacioni sistem, a samim tim i na PPOV, a isti je projektovan i izveden za prečišćavanje komunalnih otpadnih voda. Od ukupne količine otpadnih voda sakupljenih i odvedenih javnim kanalizacionim sistemom oko 50 odsto prolazi kompletan biološki tretman prečišćavanja, koje se ispuštaju kroz jedan, od ukupno dva ispusta u rijeku Moraču stoji u izvještaju. Revizori ukazuju da se preostalih 50 odsto voda koje dospijevaju na PPOV, oslobađa samo mehaničkih nečistoća i kroz drugi ispust dospijevaju u Moraču, a ne mjeri se koja je količina u pitanju, jer je uređaj uništen tokom velikih padavina.

Izvor: Pobjeda