Nevladina organizacija Eko-tim podnijela je inicijativu Eko-fondu i Ministarstvu ekologije, održivog i razvoja sjevera, kojom traži osnivanje namjenskog programa za pravednu tranziciju u okviru tog Fonda, s posebnim fokusom na Opštinu Pljevlja.
“Ova inicijativa ima za cilj da podrži pravednu tranziciju, kao socijalni i društveni aspekt dekarbonizacije crnogorske privrede i energetske tranzicije, sa naglaskom na zaštitu lokalnih zajednica i radnika, kao i unapređenje stanja životne sredine u Pljevljima, rudarskom regionu koji će najviše osjetiti posljedice ove transformacije”, naveli su iz Eko-tima.
Iz te nevladine organizacije su kazali da se Pljevlja, kao grad koji zavisi od uglja, suočava s brojnim socijalnim, ekonomskim i ekološkim izazovima.
“Zagađena životna sredina, loša putna i komunalna infrastruktura, problem s vodosnabdijevanjem, kao i depopulacija mladih usljed nedostatka ekonomskih perspektiva, ključni su razlozi zašto je neophodno hitno djelovanje”, dodaje se u saopštenju.
Izvršni direktor Eko-tima, Milija Čabarkapa, saopštio je da energetska tranzicija mora biti pravedna i da se mora osigurati zaštita lokalnih zajednica i radnika koji će biti pogođeni gašenjem sektora uglja.
“Naš predlog je da višemilionska sredstva, prikupljena od emisionih kredita i eko-naknada, budu usmjerena u projekte koji će osigurati unapređenje stanja životne sredine, ekonomsku diversifikaciju, prekvalifikaciju radnika i unapređenje infrastrukture u Pljevljima”, poručio je Čabarkapa.
Inicijativom se predlaže osnivanje namjenskog programa unutar Eko-fonda, koji bi sredstva prikupljena od emisionih kredita i eko-naknada, posebno od Elektroprivrede (EPCG), Termoelektrane (TE) Pljevlja i Rudnika uglja, usmjerio ka projektima pravedne tranzicije.
Ovim sredstvima finansirali bi se projekti usmjereni na unapređenje životne sredine, otvaranje novih radnih mjesta, prekvalifikaciju radnika i podršku malim i srednjim preduzećima.
Čabarkapa je dodao da bi osnivanje namjenskog programa, unutar već postojećeg Eko-fonda, omogućilo bržu implementaciju i izbjeglo dodatne troškove.
“Eko-fond već ima uspostavljene administrativne mehanizme za upravljanje i distribuciju sredstava, kao i za praćenje i evaluaciju programa podrške. Uspostavljanjem namjenskog programa unutar postojećeg Fonda, možemo ubrzati implementaciju i izbjeći troškove osnivanja novih institucija“ naveo je Čabarkapa.
Inicijativa Eko-tima za osnivanje namjenskog programa za pravednu tranziciju slijedi sličan primjer grčkog modela finansiranja pravedne tranzicije.
Grčki fond za pravednu tranziciju, formiran na nacionalnom nivou, koristi sredstva prikupljena od prodaje CO2 emisionih kredita u okviru sistema trgovanja emisijama (ETS) Evropske unije, za podršku procesima pravedne tranzicije u regionima koji su najviše pogođeni prelaskom na obnovljive izvore energije.
S obzirom na slične izazove, u Eko-timu vjeruju da je ovaj model idealan za Pljevlja, kako bi se obezbijedila dugoročna podrška radnicima i zajednicama.
Čabarkapa je naveo da već duže vrijeme ukazuju na nepovjerenje koje građani Pljevalja imaju u proces pravedne tranzicije, a uzrok tome je nedovoljna politička podrška procesu.
“Stoga, apelujemo na hitno razmatranje ove inicijative, jer bi njeno prihvatanje jasno pokazalo političku volju i posvećenost vlasti u procesu dekarbonizacije i ispunjavanja međunarodno preuzetih obaveza Crne Gore, pružajući građanima Pljevalja dokaz da su njihove potrebe i budućnost prioritet u ovim promjenama”, zaključio je Čabarkapa.
