Bez obzira na tešku ekonomsku atmosferu, dominantnost pesimistične prognoze u javnom mnjenju i preovlađujuću dramatizaciju situacije, kontrakcija BDP-a na global nom nivou trenutno nije u kritičnom stadijumu koji bi rezultirao teškim posljedicama i izrazitim socio-društvenim problemima, smatra viši finansijski analitičar Sitibanka iz Budimpešte Aleksandar Vučinić.
“Rekao bih da na sceni caruje neizvjesnost jer veoma bitnu ulogu igraju nepredvidivost rata u Ukrajini, efektivnost monetarnih politika oličenih u povećanju referentnih kamatnih stopa ali i geopolitičke nesigurnosti i krhkost dobavljačkih lanaca. Dodatno, potrebno je naglasiti i prethodno ponašanje finansijskih institucija reflektovano u mjerama suprotstavljanja negativnim ekonomskim efektima kovida poput kvantitativnog popuštanja u vidu snižavanja kamatnih stopa, intervenisanja na tržištu putem subvencionisanja privrede. Skup navedenih faktora je doveo do radikalnog povećanja novčane mase i prouzrokovao nastanak prekomjerne inflacije koja je pogoršana i vrtoglavim rastom cijena što je rasplamsalo galopirajuću inflaciju”, istakao je Vučinić.
On navodi da je spektar prognoza o ekonomskim perspektivama veoma koloritan.
“Jedan niz relevantnih ekonomskih faktora govori o priličnoj vitalnosti svjetske privrede. Prognoze rasta MMF za 2022. na globalnom nivou su iako snižene, i dalje povoljne i iznose 2.9 odsto čemu doprinosi i rast cijena i usluga koji se reflektuju u obračunu BDP-a. Dakle, smanjenje BDP-a je najčešće praćeno povećanjem nezaposlenosti. Ipak, nivo nezaposlenosti širom svijeta je trenutno na izuzetno optimalnom nivou i pokazuje opadajući trend”, kaže Vučinić.
Kako ističe, nasuprot ovom stoji pesimistična prognoza zasnovana na BDP-u u odnosu na paritet kupovne moći i indeksu potrošačkog raspoloženja (CSI).
“Redukcija u budžetu potrošača dovodi do smanjenja korporativnih zarada, što uz rastuće troškove prouzrokovane inflacijom smanjuje profite i dovodi do otpuštanja radnika. U konačnici, na scenu stupa ekonomska stagnacija. Ovakav scenario se prilično negativno odražava na Crnu Goru zbog nedovoljne diversifikacije privrede i značajne oslonjenosti na turizam, koji kao i u slučaju kovida, dolaze na naplatu. Poznato je da se u okolnostima ekonomskog usporavanja, potrošači sa redukovanim budžetom prvenstveno odriču neesencijalnih roba i usluga. Crna Gorau ovim uslovima, pripremi turističke sezone mora pristupiti blagovremeno i angažovano. Veoma je važno pažljivo planirati budžet koji mora biti razvojan, ekspanzizvan ali primarno održiv kako bi se generisao rast i stvorili uslovi da se prebrodi potencijalna recesija”, smatra Vučinić.
On ističe da je Crna Gora nužno upućena na države u čijoj se ekonomskoj orbiti nalazi odnosno EU, Veliku Britaniju i SAD.
“Nemoguće je zanemariti ekonomski uticaj Rusije, koji se ogleda u kontinuirano visokom nivou stranih direktnih investicija tokom prethodne dvije decenije. Za očekivati je dugoročno smanjenje nivoa investicija iz ove države zbog vjerovatnog pogoršanja životnog standarda njenih stanovnika i očekivanog zahtjeva evropskih instanci zaukidanje bezviznog režima sa Rusi jom. Veliki izazov za sve buduće crnogorske vlade će predstavljati substitucija ruskih investicija i penetraci ja na drugo tržište koje bi moglo da nadomjesti očekivani manjak”, kaže Vučinić.
On smatra i da Crna Gora ne zavisi od gasa iz Rusije, mada nedostatak istog u Evropi uzrokuje vrtoglav skok cijene električne energije.
“Britanska premijerka Liz Tras je predstavila plan kako bi se ograničile cijene energije, što najavljuju i druge države. Na ovom tragu, privremeno povećanje kapaciteta i rast produktivnosti rud nika uglja od suštinskog je značaja. Veliku razvojnu šansu u ovom trenutku predstavlja priključivanje inicijativi “Otvoreni Balkan”, zaključio je Vučinić.
Pavićević: Čeka nas teška zima i pad životnog standarda
Analitičar Zarija Pavićević navodi da je svjetska recesija posljedica prekomjernog štampanja novca.
“Iza te štampe ne stoji realna proizvodnja i realan proizvod. Ta kriza će da se prebaci na našu teritoriju jer mi uglavnom sve uvozimo. Sve što se proizvodi, a ključno je za opstanak će da poskupi, a neće doći do rasta plata. Plaćamo ogromnu državnu administraciju, veliki broj penzionera i ogroman broj nezaposlenih. U tim uslovima nema mjesta za povećanje plata. Nas čeka teška zima. Čeka nas pad zaposlenosti, pad kvaliteta života i veliko siromaštvo. Sve to mi bi mogli da izbjegnemo ulaganjima u poljoprivredu, putnu infrastrukturu i laku hemijsku industriju. Ali za to nema političke volje. Moramo da se okrenemo samo ekonomiji i da “identitetska pitanja” ostavimo sa strane”, poručuje Pavićević.
Izvor: Dan
