Unija poslodavaca Crne Gore (UPCG), kao nezaobilazan faktor, od samog početka mora biti uključena u proces donošenja odluka koje se suštinski tiču njenog članstva, rečeno je na današnjoj sjednici Izvršnog odbora tog poslovnog udruženja.
Oni su podsjetili kako su “svojim postojanjem i djelovanjem punih 20 godina, kao socijalni partner, dokazali istrajnost i dosljednost u stvaranju fer uslova za privređivanje, ravnopravnost privrednih subjekata, konkurentnost i razvoj crnogorske ekonomije”.
“Takođe, UPCG se od svog osnivanja intenzivno zalagala za suzbijanje selektivnog postupanja državnih organa i omogućavanja privilegovanog položaja pojedinaca i kompanija, sive ekonomije, te zahtijevala veću odgovornost i transparentnost u javnoj potrošnji. Pretpostavka pravog socijalnog dijaloga je sprovođenje prethodnih tripartitnih konsultacija – Vlade, sindikata i poslodavaca – o realnom stanju i potencijalnim pravcima razvoja ekonomskih i socijalnih odnosa”, naveli su iz udruženja.
Zato najavljuju da će i dalje pružati podršku kreatorima politika i donosiocima odluka, “ali i biti kritičar svih loših odluka i rješenja koji se sprovode bez analize njihovog uticaja na crnogorsku privredu”.
Izvršni odbor UPCG se posebno osvrnuo na teme digitalizacije javne uprave, jer smatraju da bi to riješilo mnoge probleme pri zapošljavanju stranaca zbog nedostatka adekvatne domaće radne snage – naročito u vrijeme ljetnje turističke sezone, kao i na inicijativu za skraćenje radnog vremena.
“Razmatrajući inicijativu za skraćenje radnog vremena koja je prisutna posljednjih dana, IO UPCG iskazao je sumnju da nisu uzeti u obzir svi mogući efekti i posljedice koje bi ono moglo izazvati. Bojazan je da bi loši efekti nadmašili pozitivne, odnosno da sprovođenje navedenih mjera može dovesti do umanjenja, a ne očekivanog povećanja budžetskih prihoda, te produktivnosti i konkurentnosti privrede. Kod proklamovanog skraćenja radnog vremena sa 8 na 7 radnih časova, istaknuto da je privreda ostala uskraćena za analizu ili makar dodatna pojašnjena – na koji način bi isto bilo sprovedeno, u kojoj mjeri može uticati na procese rada kompanija, koje djelatnosti će biti u mogućnosti da isto sprovedu, te šta će biti sa granama u kojim su radna mjesta pokrivena 24 časa. Iako se pokretači ove ideje pozivaju na praksu u pojedinim zemljama EU, treba istaći da su eventualnom uvođenju ovakvih promjena prethodili testni periodi, upravo zbog procjene uticaja na privredu, nivo produktivnosti, konkurentnosti, uticaja na budžet, smanjenja nezaposlenosti, troška i broja izgubljenih dana po osnovu bolovanja”, naveli su članovi IO.
Ukazuju i na činjenicu da su modeli radnog vremena u zemljama EU raznoliki, što pokazuje na osjetljivost i kompleksnost ovog pitanja i potrebu detaljnih analiza. Ipak, svega par njih je zakonski uredilo nedeljno radno vrijeme kraće od 40 sati, ostale ostavljaju kao mogućnost kompanijama da na osnovu potreba svojih procesa i tržišnih uslova to pitanje urede interno. Produktivnost u zemljama EU, koje su prihvatile neki od modela drugačijeg radnog vremena je tradicionalno najveća, ne samo među zemljama EU, nego i šire, što kod nas, ali i generalno na Balkanu nisu baš podaci kojima se možemo pohvaliti.
“Stiče se utisak da bi najavljeno skraćenje radnog vremena jedino godilo javnoj upravi, koja iz dana u dan bilježi sve veći broj službenika. Iako brojnija, a od skora i značajno pospješena rastom zarada, njena efikasnost i efektivnost izostaje i daleko je od očekivanja građana i privrede. Ne treba izgubiti iz vida činjenicu da prema međunarodnim standardima pauza ne ulazi u redovno radno vreme, te bi diskusija na ovu temu najvjerovatnije dovela do uvođenja minimalne satnice, odnosno plaćanje prema vremenu prevedenom na radu kakva je praksa praktično u svim zemljama EU”, dodali su iz IO.
Ukazali su na činjenicu da je nezaposleno više od 40 hiljada ljudi, da je više od 50 hiljada zaposlenih u javnoj upravi, broj penzionera veliki, kao i oni u stanju socijalne potrebe, te da našu privredu 99% čine MSP, da je broj blokiranih firmi iz dana u dan sve veći (preko 50% ukupno broja privrednih subjekata), IO UPCG je stava da se odluke koje su od uticaja na privredu, zaposlene ali i državu, ne mogu i ne smiju, kreirati na osnovu procjene šta je blagougodno čuti. Poruke, a posebno odluke moraju biti odgovorne i utemeljene, te donošene na osnovu realnog stanja i pokazatelja.
“Kao pitanje važno za sve oblasti funkcionisanja privrede, IO je razmatrao pitanje digitalizacije u javnoj upravi. Nažalost, taj segment je u ozbiljnom zaostatku i nije ni približno proporcijalan potrebama privrede. Za razliku od države, privrednici su u velikoj mjeri svoje poslovne procese unaprijedili i prenijeli na elektronski sistem rada, dok sa druge strane, javna uprava je ostala vezana za obavljanje postupaka i poslova „preko šaltera” i kaska za mnogim zemljama, pa čak i u regionu. Očigledan primjer takvog neefikasnog sistema u ovom trenutku imamo u aktuelnim procedurama zapošljavanja stranaca. Digitalizacija podnošenja zahtjeva, eliminisanje „suvišne” dokumentacije, umrežavanje sistema svih institucija koje su uključene u ovaj proces, a posebno MUP, Uprave prihoda i carina i Uprave za inspekcijske poslove riješilo bi mnoge probleme na koje UPCG ukazuje dugi niz godina”, dodaju iz UPCG.
Izvršni odbor je takođe konstatovao da je problem manjka sezonskih radnika za rad u turizmu svake godine sve veći. I pored velikog broja nezaposlenih lica na evidenciji ZZZCG, poslodavci su primorani da posegnu za radnom snagom sa dalekih tržišta. Međutim, i tu se javljaju brojne barijere koje najviše dolaze do izražaja, kao i svake godine, u piku ljetnje turističke sezone.
“Zato UPCG smatra da bi (dok se ne stvore uslovi da CG preko DKP odobrava dozvole strancima za sezonski rad), dodatnu liberalizaciju trebalo usmjeriti i na sezonce koji bi radili u CG do 90 dana, a po uzoru na zemlje koje su takođe turističke destinacije. Normativni okvir u oblasti zapošljavanja i rada stranaca zahtjeva dodatne izmjene koje moraju biti usklađene sa iskazanim potrebama privrede i tržišta rada, ali koje trebaju pratiti međunarodne standarde. Kako je finalizacija teksta Izmjena Zakona o strancima u toku, budući da se i dalje o nekim rješenjima i predlozima UPCG „vaga” prateći između ostalog dešavanja u regionu i Evropi, jer ključnu ulogu u ovoj oblasti pored MUP-a ima i Ministarstvo rada i socijalnog straranja. Samim tim, konačan stav UPCG će moći da iznese po otvaranju javne rasprave”, zaključeno je na sjednici IO UPCG.
