- Predlog zakona o Razvojnoj banci ponovo će se naći pred poslanicima jer ga nije proglasio predsjednik Jakov Milatović, koji je, između ostalog, istakao da predlog nije prošao javnu raspravu, pa su na taj način, stručna i zainteresovana javnost, kao i važni akteri finansijskog sistema poput CBCG, Udruženja banaka i međunarodnih finansijskih institucija, isključeni iz procesa njegove pripreme.
- Primjenom zakona o Razvojnoj banci Crne Gore, ova banka bi bila stavljena u povlašćen položaj, što bi moglo da dovede do narušavanja stabilnosti finansijskog sistema, posebno uzimajući u obzir njenu veličinu, jer će biti veća od šest kreditnih institucija, jedno je od zapažanja Savjeta Centralne Banke Crne Gore dato u mišljenju CBCG na Predlog zakona o Razvojnoj banci.
A da su bili uključeni javnom raspravom, ovakav predlog zakona sigurno ne bi u ovoj formi bio pred poslanicima, što pokazuje i mišljenje Savjeta Centralne banke Crne Gore na Predlog zakona o Razvojnoj banci Crne G ore, dato na zahtjev Ministarstva finansija.
To mišljenje, u koje je “Dan” imao uvid, nije, međutim, ugledalo svjetlost dana niti su poslanici crnogorskog parlamenta upoznati s njim, iako u njemu postoje brojne primjedbe na Predlog zakona o Razvojnoj banci, pa i one koje ukazuju da bi ovakav zakon mogao da dovede do narušavanja stabilnosti finansijskog sistema.
Savjet Centralne banke ukazuje da u dijelu koji govori o djelatnosti primanja depozita, jer je propisano da Razvojna banka obavlja djelatnost primanja depozita, ali i da se “na osnivanje poslovanje i kontrolu Razvojne banke ne primjenjuju zakon i drugi propisi kojim se uređuje osnivanje, poslovanje i kontrola kreditnih institucija, osim propisa čija je primjena utvrđena ovim zakonom.
CBCG zbog toga ukazuje da Evropski parlament i Savjet ističu da obim primjene propisa koji se odnosi na kreditne institucije treba da bude što širi i da obuhvata sve institucije čija je djelatnost primanje povratnih sredstava od javnosti u obliku depozita ili drugim oblicima.
– Takođe, otvara se pitanje da li će se utvrđivanjem ovlašćenja za Razvojnu banku moći obavljati djelatnost primanja depozita, ugroziti jedno od osnovnih principa funkcionisanja razvojnih državnih finansijskih institucija, odnosno načela nekonkurencije sa bankarskim sektorom. Naime, ako bi Razvojna banka primala depozite od klijenata fizičkih i pravnih lica i plasirala ih, između ostalog, u vidu kredita kao što to rade kreditne institucije i na ovaj način obavljala dominantni ključni bankarski posao kreditnih institucija, ova institucija bi se stavila u privilegovani položaj u odnosu na kreditne institucije kaže se u mišljenju CBCG.
To znači, u tumačenju Savjeta CBCG da Razvojna banka nije dužna – a ostale kreditne institucije jesu – da ispunjavaju sve regulatorne zahtjeve koje se odnose na njih i da pritom uplaćuju naknade po osnovu doprinosa za Fond za zaštitu depozita i Sanacioni fond u skladu sa zakonom.
– Stavljanjem u privilegovani položaj instituciju koja podliježe manjim prudencijalnim zahtjevima u odnosu na ostale učesnike na finansijskom tržištu moglo bi da dovede do narušavanja stabilnosti finansijskog sistema, posebno uzimajući u obzir njenu veličinu, s obzirom na to da nastaje transformacijom Investiciono-razvojnog fonda, koji je po veličini aktive, na dan 30. jun 2024. godine, veći od šest kreditnih institucija, od čega su četiri sistemski značajne. Pri tome, dodatno cijenimo potrebnim da ukažemo da iz odredaba predloga zakona nije jasno utvrđeno o kojim depozitima se radi (od javnosti ili od državnih organa ili drugih subjekata), već je odredbom člana 9 stav 5 predloga zakona propisano da primanje, raspolaganje i zaštitu depozita propisuje Vlada Crne Gore ističe Savjet CBCG
S tim u vezi, napominje se da se radi o odnosi ma koj i moraju biti predmet zakonske materije, a ne podzakonskog akta Vlade, posebno što se radi o značajnim aktivnostima koje mogu imati negativne implikacije po interese deponenata.
– Tim prije, što je predlogom zakona predviđeno da država jemči za obaveze Razvojne banke, osim za depozite, pa nedostatak garancija za depozite ovim zakonom se dovodi u pitanje zaštita deponenata. Postavlja se i pitanje da li će deponenti koji nijesu dovoljno informisani biti u mogućnosti da razlikuju Razvojnu banku od ostalih kreditnih institucija, u koju će plasirati sredstva motivisani očekivano većim kamatnim stopama, rukovodeći se time da je riječ o državnoj kreditnoj instituciji gdje su im depoziti garantovani, ne znajući da nemaju pravo zaštite depozita, u skladu sa Zakonom o zaštiti depozita, odnosno da za njihove depozite neće garantovati Fond za zaštitu depozita – ističe se u mišljenju CBCG.
S druge strane, Razvojna banka, kao slabije regulisana institucija, čiji osnivački kapital ne može biti manji od 90 miliona eura, što je iznad ukupnog kapitala osam kreditnih institucija, posmatrano na 30. jun 2024. godine, može znatno da utiče na likvidnost kreditnih institucija.
– Ako se uzme u obzir misija razvojnih banaka, koje osnivaju države zemalja u kojima one posluju, koje sredstva prikupljaju od strane fondova po povoljnijim uslovima dobijenim za namjenu ekonomskog razvoja države, omogućavanje finansiranja od strane građana čija sredstva, pritom nijesu sigurna, odnosno zaštićena zakonom, odstupa od navedene misije razvojnih banaka i od standarda zaštite depozita ističu u Centralnoj banci.
Kada je u pitanju djelatnost pružanja usluga platnog prometa Centralna banka ukazuje da su propisima Evropske unije kojima se uređuje pružanje platnih usluga, odnosno Direktivom o platnim uslugama, koja predstavlja direktivu koje države članice ne mogu ograničavati ili uvesti odredbe drugačije od onih koje su utvrđene tom direktivom, izričito utvrđeni pružaoci platnih usluga i drugi se ne mogu određivati.
– Ovom direktivom nije data mogućnost da pružaoci platnih usluga, odnosno platnog prometa budu i subjekti kao što je predložena Razvojna banka. Naime, prema Zakonu o platnom prometu, koji je usklađen sa EU direktivom, pružanje platnih usluga mogu pružati samo lica navedena u članu 4 stav 1 tog zakona, i to: 1) banka i druga kreditna institucija sa sjedištem u Crnoj Gori; 2) platna institucija sa sjedištem u Crnoj Gori; 2a) registrovani pružalac usluga informacija o računu sa sjedištem u Crnoj Gori; 3) institucija za elektronski novac sa sjedištem u Crnoj Gori; 4) ogranak kreditne institucije iz treće države sa sjedištem u Crnoj Gori; 5) Centralna banka; 6) Država Crna Gora i jedinice lokalne samouprave kada ne djeluju u svojstvu vlasti ističe se u mišljenju.
Ukazuju i na odredbe člana 80 stav 3 Zakona o platnom prometu kojima je propisano da izvršavanje platnih transakcija novčanim sredstvima primljenim od korisnika platnih usluga radi pružanja platnih usluga platna institucija obavlja preko transakcionih računa koje otvara kod banaka.
S tim u vezi, ukazujemo i da su shodno članu 5 Zakona o sprečavanju nelegalnog poslovanja pravna lica i preduzetnici dužni da otvore račun kod banke na način utvrđen propisima, vode novčana sredstva na tom računu i vrše transfer sredstava preko tog računa, uključujući i plaćanje poreza, prireza i doprinosa na obračunatu bruto zaradu i naknadu zarada, kao i isplatu neto zarada i naknada zarada zaposlenima.
– Stoga, navedene radnje iz domena pružanja platnih usluga ne bi mogla da vrši Razvojna banka. Dodatno, u vezi sa pružanjem platnih usluga od strane Razvojne banke ukazujemo da propisima o poslovanju više razvojnih banaka u okruženju, nije utvrđena mogućnost pružanja platnih usluga kaže se u dokumentu CBCG.
Na kraju Centralna banka je mišljenja da je potrebno dodatno razmotriti navedene odredbe Predloga zakona o Razvojnoj banci Crne Gore i pribaviti mišljenje Evropske komisije, kako bi se osigurala usklađenost sa evropskim standardima.
Opširnije u Danu
