Nakon što je finansirao kampanju Donalda Trampa i postao jedan od glavnih surogata novoizabranog predsjednika SAD, Ilon Mask se sve više uključuje u evropsku politiku, od podrške ekstremnoj desnici u Njemačkoj do napada na britanskog premijera. Mask je najbogatija osoba na svijetu sa bogatstvom od 421,2 milijarde dolara (403,3 milijarde eura), prema Forbsu, ali preduzetniku južnoafričkog porijekla nije bilo lako. Na tom putu bilo je mnogo neravnina. Uprkos tome što je bio na čelu kompanija kao što su Tesla i Spejs Iks, više puta je izbačen iz svojih kompanija, imao je brojne nesreće sa svojim raketama, a trebalo je mnogo vremena prije nego što su njegova električna vozila (EV) zaista izašla sa zemlje.
Evo osvrta na razne neuspjehe i uspjehe na kojima se zasniva njegova karijera.
Biografija
Ilon Mask je rođen 28. juna 1971. godine u Pretoriji u Južnoj Africi. Njegov prvi poslovni poduhvat bio je kada je imao 12 godina, kada je prodao kod za PC svemirsku igru Blastar za 500 dolara (460 eura) časopisu PC i Ofis Tehnologija. “To je bila trivijalna igra… ali bolja od Flapi Bird”, rekao je Mask. Nakon završene srednje škole u Južnoj Africi, preselio se u Kanadu, gdje je studirao dvije godine na Kvins univerzitetu u Kingstonu, Ontario. Međutim, završio je studije u Sjedinjenim Državama na Univerzitetu u Pensilvaniji i stekao diplomu fizike i ekonomije.
Da bi platio kiriju dok je bio student u Pensilvaniji, Mask i njegov kolega iznajmili su kuću bratstva sa 10 spavaćih soba i pretvorili je u noćni klub. Mask je zatim nastavio da studira za doktorat na Univerzitetu Stanford, ali je napustio program samo dva dana nakon što je počeo da radi u dot-kom balonu, piše Euronews.
Početak bogatstva
Mask je zatim osnovao Zip2 sa svojim bratom Kimbalom 1995. godine. To je bila njegova prva kompanija i obezbijedila je novinama softver za online vodič kroz grad. Bez novca, Mask je u suštini živio u kancelariji. Kako je posao krenuo, kompanija Kompak je kupila Zip2 u poslu vrijednom preko 300 miliona dolara (278 miliona eura). Godine 1999. Mask je pokrenuo Iks.com, kompaniju za online bankarstvo. Godinu dana kasnije, Iks.com se spojio sa finansijskim startapom Konfiniti koji je osnovao Peter Til i osnovan je čuveni Pej Pal. Mask je tada imenovan za generalnog direktora Pej Pala, ali to nije dugo trajalo. Nakon mnogih nesuglasica oko brendiranja i mikromenadžmenta, Mask je otpušten iz kompanije 2000. dok je bio na odmoru u Australiji. Mask je poslije nekoliko godina to prokomentarisao za Forčun rečenicom: “To je problem sa odmorima”. Ali on je i dalje imao udio u Pej Pal-u, a kada je e-Bej kupio kompaniju 2002. godine, Mask je dobio 165 miliona dolara (150 miliona eura).
Električne ideje
Sa 100 miliona dolara novca od Pej Pal-a, Mask je 2002. godine osnovao kompaniju Spejs Eksplorejšn Tehnologije, poznatiju kao Spejs Iks. Njegov cilj bio je da letovi u svemir budu 10 puta jeftiniji. Dokazujući da kritičari griješe, Spejs Iks je počeo da razvija svemirsku kapsulu Dragon krajem 2004. Nazvana je Zmaj u napadu na one koji su rekli da to ne može, a u vezi sa pjesmom “Čarobni zmaj”.
Godine 2010. letjelica je izvršila svoje prvo putovanje i postala prva komercijalno izgrađena i rukovana letjelica koja je uspješno izvučena iz orbite. Ali Mask je takođe povlačio poteze na Zemlji. Godine 2004. počinje da ulaže u kompaniju električnih automobila Tesla. Preuzeo je aktivnu ulogu u kompaniji i pomogao u razvoju prvog potpuno električnog automobila, Roadstera. Mask je 2006. imenovan za predsjednika Tesle. Za to vrijeme, došao je na ideju za energetsku kompaniju Solar Siti, za koju je 2006. postavio svoje rođake na čelo.
Tesla će kasnije kupiti kompaniju u poslu vrijednom 2,6 milijardi dolara (2,3 milijarde eura). Godine 2007. Mask je izvršio “puč” u Teslinoj sali za sastanke i zbacio Martina Eberharda sa mjesta generalnog direktora, a zatim i iz odbora.
Godinu dana kasnije, tokom finansijske krize, Tesla je dobio injekciju od 40 miliona dolara (36 miliona eura) za spasavanje od bankrota, koju su prikupili investitori i takođe od Maskovog ličnog bogatstva. Mask je tada imenovan za Teslinog generalnog direktora.
Ni Spejs Iks, ni Tesla, ni Solar Siti nisu poslovali dobro i gubili su novac. Mask je živio od ličnih kredita da bi preživio. Ali do decembra 2008. Spejs Iks je dobio ugovor od 1,5 milijardi dolara (1,3 milijarde eura) sa NASA-om za isporuku zaliha u svemir. U međuvremenu, Tesla je obezbijedio više spoljnih investitora i održao inicijalnu javnu ponudu (izlazak na berzu) 2010. godine i prikupio 226 miliona dolara (209 miliona eura).
Za to vrijeme, Spejs Iks je postavio mnoge rekorde i više puta snabdijevao Međunarodnu svemirsku stanicu. Kompanija je takođe izgradila Falkon 9, najmoćniju raketu Spejs Iks-a. Godine 2020. Spejs Iks se udružio sa NASA-om na lansiranju astronauta u svemir i kompanija je imala svoj prvi operativni let u svemir, poslavši četiri astronauta na ISS. Iste godine Tesla se pridružio S&P 500. Spejs Iks je od tada pokrenuo devet misija sa posadom kao dio NASA programa.
Vizionar Mask je takođe slijedio druge ideje. Godine 2013. objavio je bijelu knjigu o brzom Hiperlop vozu koji bi teoretski mogao da preveze putnike od Los Anđelesa do San Franciska za 30 minuta. Godine 2015. bio je suosnivač OpenAI, neprofitne istraživačke kompanije koja ima za cilj da osigura da vještačka inteligencija koristi čovječanstvu. Kasnije se povukao iz odbora kako bi izbjegao sukob sa Teslom, koja gradi sopstvenu vještačku inteligenciju za samovozeće automobile.
Ta kompanija bi nastavila sa stvaranjem Čet Gi-Pi-Ti-ja, uvodeći novu eru AI alata. U 2016. godini, Mask je pokrenuo Boring Kompani, koja ima za cilj izgradnju mreže tunela i metroa u gradovima i oko njih za putovanja velikom brzinom. Godine 2017. osnovao je Neuralink, koji razvija uređaje za implantaciju u ljudski mozak.
Početkom 2024. godine, prvi pacijent kompanije dobio je moždani implant, rekavši da pacijent Noland Arbo može da igra šah na mreži koristeći svoj um da kontroliše kursor. Mask je kupio Tviter 2022. godine za 44 milijarde dolara (41 milijardu eura), na kraju rebrendirajući platformu društvenih medija u Iks, revidirajući moderaciju sadržaja i koristeći platformu za širenje svojih političkih stavova. Istraživanje je pokazalo da je Mask možda podesio Iks-ov algoritam kako bi povećao svoje postove na platformi.
Privatni život
Mask se 2008. godine razveo od svoje tadašnje supruge Džastin. Njihov prvi sin je umro od sindroma iznenadne smrti odojčadi (SIDS) u dobi od samo 10 sedmica. Par je kasnije dobio dječake blizance i trojke. Godine 2020. Mask i pjevačica Grajms su dobili sina, po imenu Iks ae A-12, ili skraćeno Iks. On je 2021. dobio kćerku sa Grajmsom preko surogata po imenu Eka Dark Siderel Mask, ili I.
Mask se zalaže za razmnožavanje i 2021. je rekao da je brz pad nataliteta jedan od najvećih rizika za civilizaciju… “Ne mogu ovo dovoljno da naglasim, nema dovoljno ljudi”. On je tada rekao da navodno ima najmanje 12 djece i da ohrabruje druge da takođe imaju više djece.
Upadanje u nevolje
Mask je često davao kontroverzne komentare, što je izazvalo veliku pažnju javnosti. On je 2018. ponudio da napravi podmornicu za spas 12 dječaka i njihovog fudbalskog trenera zaglavljenih u pećini na Tajlandu. Britanski ronilac je rekao da su Maskovi postupci bili PR trik. Kao odgovor, Mask je nazvao ronioca “Pedo muškarac” na Tviteru (Iks). Takođe je na društvenim mrežama iznio niz kontroverznih tvrdnji o korona virusu. Prvo je nazvao kovid “glupim” i rekao da su djeca u suštini imuna na virus.
Takođe je upao u probleme sa vlastima 2018. nakon što je na Tviteru rekao da razmišlja o tome da Teslu uzme u privatno vlasništvo po cijeni od 420 dolara (386 eura) po akciji, dodajući da je “finansiranje obezbijeđeno”.
Milijarderu nisu strani sporovi i njegove kompanije su bile uključene u nekoliko sudskih procesa. Američka komisija za hartije od vrijednosti (SEC) podnijela je tužbu protiv Maska, optužujući ga da daje “lažne i obmanjujuće izjave”. On se međutim nagodio sa SEC-om i on i Tesla su platili kaznu od 20 miliona dolara (18 miliona eura). Tesli je takođe naređeno da imenuje komitet koji će nadgledati Maskove komunikacije.
Prošle godine suočio se sa privremenom suspenzijom svoje platforme Iks društvenih medija u Brazilu usred višemjesečne prepirke sa brazilskim sudijom zbog dezinformacija. Mask je sudiju Aleksandra de Moraesa nazvao “zlim diktatorom”.
Nedavno je dao podršku novoizabranom predsjedniku SAD Donaldu Trampu nakon pokušaja atentata u predizbornoj kampanji u Pensilvaniji i bio je glasan o svojim političkim stavovima. Njegove objave tokom američkih izbora prikupile su milijarde pregleda, uprkos tome što su neke od njih promovisale lažne ili obmanjujuće tvrdnje, prema Centru za borbu protiv digitalne mržnje (CCDH), koji je opširno izvještavao o govoru mržnje na Iks od Maskovog preuzimanja vlasti.
Mask je 2023. nazvao organizaciju “zaista zlom” i tužio ih nakon što su prijavili njegove promjene na platformi društvenih medija. On je izazvao kontroverze u Evropi svojom podrškom njemačkoj krajnje desničarskoj stranci Alternativa za Njemačku (AfD) i svojim napadima na britanskog premijera Keira Starmera.
(Izvor: NIN)
