Vještačka inteligencija (AI) je za veoma kratko vrijeme prošla put od novotarije i neke vrste nove “igračke” na internetu do nezaobilaznog elementa vodećih kompanija širom svijeta, njihovih proizvoda koji nas okružuju, ali i radnih mjesta, koja se sve brže transformišu u skladu sa novim potrebama tržišta.

Dio globalne trke u ovom polju je i Telekom Srbija, koji koristi AI u svom poslovanju i već dugi niz godina implementira modele mašinskog učenja. Tim povodom je gost emisije Prompt nedjelje u okviru programa Euronews Centar bio Siniša Arsić, direktor sektora za podatke, analitiku i automatizaciju poslovnih procesa Telekoma Srbija.

Arsić je objasnio da ova kompanija ima interne timove koji se bave razvojem modela napredne analitike, čime se pomaže različitim poslovnim funkcijama da unaprijede korisničko iskustvo, da smanje operativne troškove poslovanja, da unaprijede poslovne prihode, a ponekad i da se identifikuju nove prilike za poslove i projekte.

“Može se reći da je već sada naširoko u upotrebi vještačka inteligencija u našoj kompaniji”, kazao je Arsić.

Na pitanje da li je neko izgubio posao zbog vještačke inteligencije, on kaže da se to nije dogodilo i objašnjava kako se AI koristi za nadogradnju postojećih procesa, time dajući prostor zaposlenima da se bave nekim drugim, potencijalno važnijim, aktivnostima.

“Koristimo podatke koji su naši, da u što većoj mjeri unaprijedimo postojeće poslovne procese, tamo gdje je moguće da ih automatizujemo, ali ne na način da naši zaposleni izgube, ne daj Bože, posao, nego da im pomognemo u njihovom svakodnevnom obavljanju aktivnosti, tako da oni mogu, s jedne strane, da rade neke druge, pametnije stvari, ali i vještačka inteligencija pomaže da se na menadžerskom nivou asistira u donošenju odluka”, kazao je Arsić.

On napominje da iza svakog AI modela zapravo stoje živi ljudi i da čitav sistem zahtijeva mnogo vještine i rada ljudi “iza scene”, te da nije u pitanju nešto potpuno automatizovano.

“Svaki model vještačke inteligencije, bez obzira da li je dostupan javno na internetu kao OpenAI, odnosno ChatGPT, koji ćemo i danas malo testirati, tako i bilo koji model koji je vlasništvo kompanije, recimo za primjer Telekoma, zahtijeva mnogo rada, ljudi iza scene. To su specifične uloge, i zahtijeva posebne vještine i kompetencije da bi taj jedan model mogao, s jedne strane, da se pripremi, razvije, kodira, a s druge strane, jednog dana da se održava tako da stalno daje precizne i kvalitetne rezultate”, ističe Arsić.

Zvuči nevjerovatno, ali i sami inženjeri koji rade na AI modelima često ne znaju, tačnije više ne mogu da prate kojim se sve podacima “hrani” vještačka inteligencija. Arsić napominje da je upravo to jedna od njihovih velikih mana, ali i da je očekivano da svi dosadašnji modeli zasnovani na tekstu griješe.

“Izvor podataka je internet, tako da sve što je neko nekada unio na internetu i to se sačuvalo na nekoj bazi podataka, postaje potencijalni izvor za veliki jezički model, s tim što je GPT neke stvari usavršio, tako da nudi jednu osnovnu verziju, koja je besplatna, i jednu napredniju verziju, koja se plaća na mjesečnom nivou, koja je povoljna i koja nudi neke mogućnosti da jedan prosječan korisnik, koji nema neke tehničke kompetencije, može to iskoristiti za svakodnevni posao. Tako da inženjeri, konkretno koji rade, vrlo često nisu ni svjesni kako podaci hrane taj model”, objašnjava Arsić.

Gost emisije na Euronews je zatim objasnio da bi, nakon unošenja nekog prompta, to jest postavljanja pitanja, AI model trebalo da ima u svojoj strukturi mogućnost kako da ocijeni da li je neki rezultat upita koji je korisnik poslao istinit, da li je pristrasan, da li je već negdje korišćen, tako da može da se računa kao plagijat.

“Tako da on ima interno određene pokazatelje, određene metrike koje sugerišu kakav će taj odgovor biti, i onda svaki korisnik, opet s druge strane, ima mogućnost da ocijeni taj rezultat koji je dobio i tu povratnu informaciju iskoristi u nekoj narednoj verziji”, dodaje Arsić.

Kako formulisati pitanja za ChatGPT i šta su “halucinacije”?

Kako to funkcioniše u praksi, Arsić je demonstrirao davanjem veoma neodređenog prompta ChatGPT-u: Napiši mi opis budućnosti. Naravno, odgovor na ovakav prompt ne može biti koristan, pa je stoga potrebno maksimalno precizirati zahtjeve i pitanja kada se koriste ovakve alatke.

Najčešće greške koje ChatGPT pravi su tzv. “halucinacije“, koje nastaju kada je prinuđen dati neki, bilo kakav, odgovor, generišući podatke koji nijesu tačni.

-To se ne dešava u svakom slučaju, ali u određenim slučajevima, zbog te neophodnosti da prouzrokuje, da rezultuje neki upit odgovorom, on daje korisniku nešto što nije tačno, tako da se to onda smatra greškom prvog reda”, objašnjava Arsić.

U emisiji Prompt su “isprovocirali” ChatGPT da napravi baš takvu i to postavljanjem pitanja o seriji “Srećni ljudi”, koja danas nije toliko česta tema na internetu. Na pitanje o glavnim likovima ChatGPT je krenuo da nabraja likove iz raznih serija Siniše Pavića.

“Konkretno u ovom slučaju, on je uzeo upit vezan za domaće serije. Ovo je serija koja je stara 30 godina, tako da je upario određene baze podataka i pružio odgovor koji nije tačan. U suštini, on je iz te želje da pruži odgovor išao u smeru da pruži lažan odgovor”, kaže Arsić.

Rješenje za tu grešku je “feedback”, to jest označavanje ovih odgovora kao pogrešnih od strane više korisnika. Kako objašnjava on, onda bi se u nekoj narednoj verziji ovog modela, koji se ažurira prilično često, odgovor popravio.

Finski zatvorenici se rehabilituju uz AI

AI je danas prisutan čak i u zatvorima, pa tako finski zatvorenici, u sklopu programa rehabilitacije, učestvuju u obuci za rad sa veštačkom inteligencijom. Cilj obuke je da se smanji ponavljanje krivičnih dela osposobljavanjem zatvorenika sa vrednim veštinama.

“Ovaj trenutni projekat označavanja AI sadržaja i podataka počeo je 2022. Program traje oko dve godine i trenutno se radi u tri zatvora, od kojih je jedan ženski zatvor. I to se radi u saradnji sa softverskom kompanijom”, kazala je za Euronews menadžerka projekta “Pametni zatvor” Pija Pulaka.

Ono što zatvorenici rade u sklopu ove obuke, poput označavanja podataka, pomaže razvoju sistema veštačke inteligencije. Finski jezik govori samo pet miliona ljudi, pa zapošljavanje govornika maternjeg jezika može biti skupo u ekonomiji sa visokim platama, kao što je Finska.

“Kako naš softver pokušava da protumači tekstualni materijal i različite detalje o građevinskim proizvodima, tako i mi moramo da naučimo AI jezičke modele da razumeju finski jezik i kontekst i konstrukcije tema i pitanja”, objašnjava osnivač finskog startapa “Metrok” Jusi Virnala.

Stručnjaci naglašavaju da su takvi programi ograničeni i da bi trebalo da se fokusiraju na rehabilitaciju. Finske vlasti kažu da su i druge nordijske i evropske zemlje zainteresovane za slične projekte digitalne rehabilitacije zatvorenika.

Izvor: Euronews.rs