Protekla decenija bila je prekretnica za tehnološki ekosistem u Evropi, obilježena značajnim promjenama i napretkom. Međutim, uprkos tim dostignućima, 2024. donosi stagnaciju. Političke i regulatorne turbulencije, zabrinutosti zbog Evropskog zakona o vještačkoj inteligenciji, kao i izazovi istaknuti u izvještaju o konkurentnosti koji je prošle jeseni predstavio Mario Dragi, bacaju sjenku na uspjehe. Nažalost, talenti traže povoljnija područja za sopstveni razvoj.
Ključno pitanje je koliko je Evropa spremna podržati rast ključnih tehnoloških kompanija do faze komercijalizacije. To je jedan od zaključaka izvještaja “State of European Tech 2024 – Stanje evropske tehnološke industrije 2024.”, koji je objavila kompanija Atomico. Izvještaj pruža pregled protekle decenije evropske tehnološke industrije, ali se fokusira i na izazove s kojima se sektor suočio tokom proteklih 12 mjeseci. Iako je dugoročni trend rasta evidentan, u kratkoročnom smislu tehnološka industrija bilježi pad investicija, porast rizičnog zaduživanja i gubitak stručnog kadra, koji sve češće odlazi u SAD, navodi Poslovni.
Rast i jednorogi u Evropi
Posljednjih deset godina evropska tehnološka scena zabilježila je rast u svim segmentima. Kompanije poznate kao “jednorogi”, one čija vrijednost premašuje milijardu dolara, sada su prisutne gotovo u svakoj evropskoj ekonomiji. Dok ih je 2015. godine bilo samo 72, danas ih, prema izvještaju, ima 358.
Najveći skokovi zabilježeni su u Ujedinjenom Kraljevstvu, Njemačkoj i Francuskoj. Te zemlje su prešle put od niskih, jednoznamenkastih ili dvoznamenkastih nivoa finansiranja prije 2014. do privlačenja ukupno 250 milijardi dolara tokom posljednje decenije, prema podacima Atomica. Investicije u tehnološki ekosistem Evrope bilježe kontinuirani rast.
Uspjeh malih zemalja
Prilagođeno BDP-u, postaje jasno koje zemlje tehnologiju postavljaju visoko na listu prioriteta. Estonija je na prvom mjestu u svijetu po relativnom obimu ulaganja u tehnologiju, s udjelom ulaganja rizičnog kapitala od 1,17 odsto BDP-a u protekloj deceniji. Na drugom i trećem mjestu su Singapur i Izrael, dok su Sjedinjene Američke Države na četvrtom mjestu s ulaganjima od 0,53 odsto BDP-a od 2015. godine.
Od 30 vodećih zemalja na ovoj ljestvici, čak 17 dolazi iz Evrope. Ipak, veliki evropski tehnološki ekosistemi imaju značajan prostor za rast. Među većim zemljama koje nisu ušle među prvih 30 su Španija i Italija, koje zauzimaju 34. odnosno 60. mjesto, iza niza zemalja u razvoju. Hrvatska zauzima 27. mjesto, ali ovaj pokazatelj varira tokom vremena, upozorava Atomico.
Glavni investitori i izazovi
Francuska je među tri najveće zemlje po ukupnom kapitalu uloženom u tehnologiju, s godišnjom stopom rasta od 16,3 odsto, što nadmašuje evropski prosjek. Sličan pozitivan trend bilježe i Nizozemska i druge manje evropske ekonomije, poput Hrvatske i Češke, koje ostvaruju izuzetne stope rasta.
Ipak, protekla godina donijela je manje pozitivnu sliku. Runde finansiranja u ranoj fazi bilježe pad, dok tržište IPO-a ostaje slabo. Ukupna ulaganja rizičnog kapitala u Evropi za 2024. procjenjuju se na 45 milijardi dolara, što je manje u odnosu na 47 milijardi dolara iz 2023. Najveći pad zabilježen je u Švedskoj, dok Nizozemska bilježi rast investicija.
Odliv talenata i globalna konkurencija
Evropski tehnološki sektor suočava se s odlivom talenata u SAD. U 2023. godini, Evropa je izgubila neto 492 tehno stručnjaka u korist SAD-a, a sve više osnivača startupova odlazi preko Atlantika. Samo šest odsto evropskih kompanija osnivaju Amerikanci, dok deset odsto američkih startupova vode evropski osnivači.
Ipak, rast interesa za zelene tehnologije i razvoj sektora vještačke inteligencije pružaju osnovu za optimizam. Uprkos izazovima, Evropa nastavlja raditi na jačanju konkurentnosti i održivosti na globalnom nivou, zaključuje Atomico.
