Evropski sud opšte nadležnosti, sa sjedištem u Luksemburgu, odlučio je da ukine sankcije EU bivšem izvršnom direktoru onlajn maloprodaje Ozon Aleksandru Šulginu uvedene u aprilu 2022. godine. Odluka o ukidanju sankcija Šulginu stupiće na snagu nakon što istekne rok za žalbu Savjetu EU (dva mjeseca i deset dana) ili, ako žalba bude podnijeta, ako bude odbijena.

Savjet EU je 8. aprila 2022. uveo lične sankcije Šulginu, pravdajući ih činjenicom da je on „vodeći biznismen“ i izvršni direktor Ozona. „On je 24. februara 2022. godine učestvovao na sastanku oligarha u Kremlju sa predsjednikom Vladimirom Putinom, gdje se razgovaralo o pravcu djelovanja u svjetlu zapadnih sankcija“, navodi se u saopštenju EU. Riječ je o Putinovom sastanku sa oko 40 preduzetnika i menadžera, na dan početka specijalne vojne operacije u Ukrajini. Prema mišljenju Savjeta EU, ova činjenica je ukazivala na to da je Šulgin bio dio kruga Putinu bliskih „oligarha“.

Pored toga, u obrazloženju sankcija, EU je navela da je Šuljgin „uključen u ekonomske sektore koji obezbjeđuju značajan izvor prihoda za vladu” Rusije.

„Ovo je prva pozitivna odluka Suda EU u odnosu na predstavnika ruskog biznisa“, rekla je Anastasija Konstantinova, partner i šef prakse za sankcije u advokatskoj kancelariji Ribalkin, Gortsunian, Diakin and Partners (firma je zastupala Šulginove interese i vodi više od deset sličnih predmeta u različitim jurisdikcijama, uključujući EU i SAD).

Još jedan presedan bio je slučaj bivšeg guvernera Sevastopolja Dmitrija Ovsjanikova, koji je 2017. godine uvršten na listu sankcija EU i isključen sa nje odlukom suda u oktobru 2022. (i Sajvet EU se tada složio sa presudom). Evropski sud je tada tvrdio da restriktivne mjere Evropske unije treba da budu privremene podrazumijevano i da njihova valjanost treba da bude potvrđena postojanošću stvarnih okolnosti koje su izazvale sankcije. Drugim riječima, ako se ove okolnosti otklone, lice može biti skinuto sa sankcione liste. Odbrana Ovsjanikova je objasnila da je on prestao da bude guverner Sevastopolja 2019. godine „svojom voljom“. U slučaju Šulgin, sud je podsjetio na princip koji je bio u osnovi odluke o ukidanju sankcija Ovsjannikovu.

Šulgin je 11. aprila 2022. napustio mjesto generalnog direktora kompanije Ozon i podnio ostavku u Odboru direktora u vezi sa sankcijama koje su mu nametnute. Savjet Evropske unije je kasnije revidirao formulaciju opravdanja sankcije, precizirajući da je Šulgin bivši šef Ozona. Međutim, opravdanje je ostavilo naznaku da je Šuljgin „umiješan u ekonomske sektore koji obezbjeđuju značajan izvor prihoda za vladu” Rusije.

Savjet EU ima obavezu da najmanje jednom godišnje za svaku uključenu osobu provjeri da li su kriterijumi za izricanje sankcija i dalje na snazi, kaže Sergej Glandin, partner u praksi usaglašenosti i sankcionisanja BGP Litigation. „Ako se one ne održe, onda sam Savjet EU mora da ukine sankcije. U slučaju Šulgina, to će se vjerovatno dogoditi 13. septembra na sastanku Savjeta EU. Odluka o tome obrazložena je činjenicom da se nakon njegovog odlaska gubi kontakt sa Ozonom i da više nema osnova za sankcije“, smatra advokat.

Šulgin je osporio stav EU da bi se mogao nazvati „vodećim biznismenom“. Takođe je uvjerio da je dobio funkciju u grupi Ozon zbog sopstvenih zasluga i da su mu ovlašćenja u donošenju odluka bila ograničena. Sud Evropske unije smatrao je da se u vrijeme kada je Šulgin bio član grupe Ozon mogao smatrati uticajnim biznismenom, a takođe se složio da je radio u industriji koja je predstavljala „značajan” izvor prihoda za državu (za to je sud pročitao kalkulacije koje sadrže informacije o prihodima Ozon-a, njegovoj dinamici, prognozama obima tržišta e-trgovine itd.). S tim u vezi, sud nije poništio prvobitnu odluku iz aprila 2022. o uključivanju Šulgina na listu sankcija, ali je poništio naknadne odluke o produženju sankcija bivšem šefu Ozona.

Da li će biti tužbi i u Crnoj Gori?

Konstatujući da je Crna Gora na liniji stoprocentne usaglašenosti sa vanjskom i bezbjednosnom politikom Evropske unije, Vlada Crne Gore je saopštila da je još 10. juna prošle godine napravljen prvi korak u zamrzavanju imovine ruskih državljana koji su pod sankcijama.

Za 44 nekretnine, Uprava za katastar i državnu imovinu donijela je odgovarajuća rješenja kojima je ograničeno raspolaganje imovinom u Crnoj Gori. Odnosi se na 34 ruska državljanina kojima su uvedene sankcije.

Ovako tvrd stav zvanične Podgorice nema uporište u Ustavu, pa je to činjenica koju će oštećeni ruski državljani i kompanije koriste.

Ustav Crne Gore garantuje privatnu imovinu i strancima, a ona može biti zamrznuta ili eventualno oduzeta samo ako je sud dokazao da je stečena od kriminala. Zbog toga su poslanici Demokratskog fronta kao i vlasnik i glavni urednik portal Biznis.me Predrag Zečević podnijeli dvije odvojene inicijative za ocjenu ustavnosti zakona na osnovu kojih su uvedene sankcije.

O tome Ustavni sud tek treba da se izjasni, a mnogi ruski državljani čija je imovina zamrznuta u Crnoj Gori najavili su tužbe.