Šta su porezi?

Porezi čine najvažnije prihode jedne države.

Savremena država je porezna država, rashodi se većim dijelom finansiraju prikupljenim porezima

U savremenim državama porezi predstavljaju najznačajniji instrument prikupljanja prihoda i imaju dominantnu ulogu među instrumentima javnih finansija zbog toga što:

– putem poreza državna blagajna dolazi do najvećeg iznosa prihoda,
– porezi uz svoje fiskalno djelovanje imaju ekonomsko i socijalno djelovanje,
– porezi su sve značajniji politički instrument

“Porez je doprinos građana za pokriće tereta javne vlasti u okviru određene ekonomske i socijalne politike”.

Porez je naš novac!

Ne kaže se uzalud da su porezi naš novac, jer se zaista od naše potrošnje, od naših plata, od prodaje ili vlasništva nad nekretnina itd. izdvaja novac za normalno funcionisanje jedne države. Te se od našeg novca dobrim djelom ili u potpunosti finansiraju: škole, univerziteti, bolnice, domovi zdravlja, policija, sudovi, parlament, vlada, lokalne uprave, muzeji, pozorišta, održavaju se i grade putevi, od tog novca se vrše istraživanja, ulaže se u infrastrukturu itd.

Što je veći stepen odgovornosti građana jedne države prema izmirivanju poreskih obaveza i stabilnost te zemlje je veća te kvalitet života samih građana bolji.

Ko plaća porez?

Poreski obveznici su sljedeća pravna i fizička lica:
– rezidentno fizičko lice za dohodak koji ostvari u Crnoj Gori i izvan Crne Gore;
– nerezidentno fizičko lice za dohodak koji ostvari u Crnoj Gori;
– rezidentno pravno lice (lice osnovano u Crnoj Gori);
– nerezidentno pravno lice (lice koje nije osnovano u Crnoj Gori, a koje svoje poslovanje obavlja preko stalne poslovne jedinice u Crnoj Gori)

Šta se sve oporezuje?

Oporezuje se potrošnja, dohodak i imovina pravnih i fizičkih lica.

Koji su ciljevi oporezivanja?

Fiskalni ciljevi oporezivanja – postoje onda kada država uvodi poreze isključivo da bi se njihovom primjenom prikupila finansijska sredstva koja su potrebna za finansiranje javnih rashoda vezanih za podmirivanje javnih potreba. Dakle, ovdje je primarni cilj oporezivanja – fiskalni.

Nefiskalni ciljevi oporezivanja – postoje onda kada džava pomoću poreza djeluje u oblasti ekonomske politike, regulisanja domaće potrošnje, stabilnost cijena, rasta privredne aktivnosti i zaposlenosti, uravnoteženje platnog bilansa, stimulacija preduzetništva, podrška izvozu/uvozu, rješavanje socijalnih problema, zaštita siromašnih…

Osobine dobrog poreskog sistema

– Pravednost u oporezivanju,
– Pojednostavljenje oporezivanja i transparentnost poreznog sistema,
– Neutralnost poreza, (neoliberalizam vs neointervencionizam)
– Stari porezi dobri porezi, (Canardovo porezno pravilo)
– Smanjenje poreznog opterećenja.

Pojednostavljenje u oporezivanju + smanjenje poreznog opterećenja = dobra porezna reforma

Poreski sistem Crne Gore čine sledeći poreski oblici:

• 1. Akcize – Saznaj više,
• 2. Carine – Saznaj više,
• 3. Porez na dodatu vrijednost – Saznaj više,
• 4. Porez na dobit pravnih lica – Saznaj više,
• 5. Porez na dohodak fizičkih lica – Saznaj više,
• 6. Porez na nepokretnosti – Saznaj više,
• 7. Porez na promet nepokretnosti – Saznaj više,
• 8. Porez na premije osiguranja – Saznaj više,
• 9. Porez na upotrebu putničkih motornih vozila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica – Saznaj više,
• 10. Porez na promet upotrebljavanih motornih vozila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica – Saznaj više,
• 11. Doprinosi za obavezno socijalno osiguranje (penzijsko- invalidsko, zdravstveno i osiguranje od nezaposlenosti) – Saznaj više,
• 12. Republičke takse (administrativne, sudske, registracione) – Saznaj više,
• 13. Naknade za korišćenje prirodnih dobara od opšteg interesa (za šume, vode, rudno bogatstvo, morsko dobro) – Saznaj više, i
• 14. Lokalni porezi (prirezi, naknade, takse i dr.) – Saznaj više.

Poreski oblici navedeni pod tačkom 1 – 13 su uvedeni posebnim zakonima, a poreski oblici pod tačkom 14 uvedeni su propisima opština, u skladu sa posebnim zakonima kojima su uređeni osnovni elementi za njihovo plaćanje (obveznik, osnovica, rasponi stopa i dr.).

Mrzim da plaćam poreze. Ali volim civilizovan život koji su mi dali. (Oliver Wendell Holmes Sr.)

*Tekst je dio seriala članaka koji za cilj imaju da početnicicma u biznisu olakšaju ulazak u preduzetničke vode i približe razumijevanje crnogorskih propisa i procedura. Članak je realizovan uz pomoć Nevladine organizacije “Kulturni Centar” kroz projekat Asistent.