Falsifikovanje novčanica predstavlja jedan od najstarijih oblika kriminala, koji i danas izaziva ozbiljne ekonomske i bezbjednosne izazove za države širom svijeta. Međunarodni finansijski sistemi se kontinuirano suočavaju s ovim problemom, a neke novčanice se falsifikuju češće od drugih. Ovaj tekst istražuje koje su to novčanice najčešće meta falsifikatora, na koji način države odgovaraju na ove izazove i koje su najveće kazne za ovakve zločine.

Najčešće falsifikovane novčanice

Prema podacima Evropske centralne banke (ECB) i Federalnih rezervi SAD-a, među najčešće falsifikovanim novčanicama u svijetu su:
• Novčanice od 20 i 50 eura: Evropska unija bilježi visok procenat falsifikata upravo kod ovih apoena. ECB je u 2023. godini zaplijenila više od 500.000 falsifikovanih novčanica, što predstavlja oko 30 miliona eura u vrijednosti.
• Novčanica od 100 američkih dolara: Iako ima napredne sigurnosne elemente, ova novčanica je zbog svoje globalne popularnosti česta meta falsifikatora. Prema podacima Tajne službe SAD-a, tokom 2022. godine zaplijenjene su falsifikovane novčanice ukupne vrijednosti preko 90 miliona dolara.
• Novčanice lokalnih valuta: U mnogim zemljama, poput Indije, Turske i Nigerije, najčešće se falsifikuju novčanice većeg apoena, poput 500 rupija, 1000 lira ili 1000 naira.

Tehnike falsifikovanja
Savremeni falsifikatori koriste visokotehnološke metode, uključujući digitalne štampe, sofisticirane laserske gravire i napredne skenere. Ipak, uprkos tehnologiji, mnogi falsifikati se mogu prepoznati zahvaljujući provjerenim sigurnosnim elementima poput holograma, vodenog žiga, UV niti i reljefne štampe.

Mjere prevencije
Države i finansijske institucije uložile su ogromna sredstva u razvoj tehnologija zaštite novčanica. Neke od mjera uključuju:

1. Uvođenje novih serija novčanica: Na primjer, Evropska unija je postepeno uvodila seriju “Evropa” s poboljšanim sigurnosnim elementima.
2. Obuka javnosti i finansijskih radnika: Centralne banke često organizuju edukacije kako bi građani i radnici u bankama i trgovinama lakše prepoznavali falsifikate.
3. Međunarodna saradnja: Policijske organizacije poput Interpola i Europola redovno sprovode operacije protiv falsifikatorskih mreža. Jedna od najuspješnijih akcija bila je “Operacija Periklo” iz 2021. godine, tokom koje je zaplijenjeno preko 1,5 miliona falsifikovanih eura.

Najveće kazne za falsifikovanje

Zavisno od zemlje, kazne za falsifikovanje novca variraju od visokih novčanih kazni do dugotrajnih zatvorskih kazni. Neki od najozloglašenijih slučajeva uključuju:
• Slučaj “Superdolari” (SAD): Grupa falsifikatora iz Sjeverne Koreje proizvodila je izuzetno kvalitetne kopije novčanica od 100 dolara. Ovaj slučaj izazvao je međunarodnu krizu, a američke vlasti uvele su sankcije i sprovele niz hapšenja.
• Falsifikatori eura u Italiji: Italijanska policija 2019. godine razotkrila je najveću falsifikatorsku mrežu u Evropi, koja je godišnje proizvodila falsifikate vrijedne više od 30 miliona eura. Glavni osumnjičeni osuđeni su na kazne od preko 20 godina zatvora.

Falsifikovanje novca ostaje ozbiljna prijetnja globalnim ekonomijama, ali zahvaljujući napretku tehnologije i međunarodnoj saradnji, države uspijevaju da se efikasno bore protiv ovog problema. Ipak, ključna je i svijest građana o sigurnosnim elementima novčanica, jer se time smanjuje prostor za djelovanje falsifikatora. Kazne za ove zločine, koje uključuju dugotrajne zatvorske kazne i drakonske novčane penale, služe kao upozorenje da se kriminal ovakve prirode neće tolerisati.