Prihodi budžeta u prvih pet mjeseci ove godine iznosili su 622,8 miliona eura i 13,7 odsto su veći u odnosu na isti mjesec lani, dok su premašili plan za 1,5 odsto. Do kraja maja najveći rast bilježe prihodi od PDV-a za 33,5 miliona, od doprinosa 13,7 miliona i poreza na dobit 9,5 miliona eura, izjavio je ministar finansija Darko Radunović.

On je u intervjuu za Portal Analitika kazao da je ovakva finansijska slika omogućila uredno servisiranje budžetskih obaveza, kao i vanredna plaćanja poput otkupa akcija EPCG od A2A.

Radunović smatra da u ovom trenutku intervencija države u pravcu izmjena fiskalnih opterećenja goriva nije neophodna ni poželjna, imajući u vidu da su se privredna udruženja izjasnila da rast cijena naftnih derivata neće dovesti do povećanja maloprodajnih cijena namirnica, ni usluga prevoza. S druge strane, ministar ne isključuje mogućnost smanjenja akciza na duvan.

“Ako se pokaže da naša akcizna politika, sama po sebi, generiše neravnopravnost ili neizdržive uslove za subjekte koji u prometovanju duvanom regularno učestvuju, mijenjaćemo aktuelne stope, jer, pored ostalog, ni nama ne odgovara smanjenje prihoda po ovom osnovu. Ipak, naša fiskalna opterećenja na duvan su značajno niža nego u državama EU, pa, sama po sebi, ne mogu biti jedini uzrok radikalnog pada prometa”, naglasio je Radunović.

Ističući da zarade u javnom sektoru imaju veliki uticaj na budžetsku potrošnju, Radunović je naveo da je procjena ministarstva da, “za sada, nema mogućnosti da se one uvećaju, ali ni nužnosti da se smanje”.   Upitan za smanjenje poreza i doprinosa na zarade, ministar je kazao da su rizici koje ta mjera donosi, u okolnostima još uvijek nedovoljno konsolidovanih javnih finansija, veći od pozitivnih očekivanja.

“Smanjenje poreza i doprinosa bi se odmah reflektovalo na budžetski kapacitet, a pozitivni efekti bi došli kasnije. To, u najmanju ruku, znači da moramo biti finansijski potentni za premošćavanje tako nastalog jaza, i to iz sopstvenih izvora. Tu sposobnost još uvijek nemamo, i pored dobrih rezultata konsolidacije”, pojasnio je Radunović.

ANALITIKA: Kako se do sada puni budžet i ima li nagovještaja problema u servisiranju obaveza, posebno nakon isplate italijanskoj kompaniji A2A za akcije EPCG?

RADUNOVIĆ: Od početka 2018. godine imamo veoma pozitivne makroekonomske trendove u Crnoj Gori. Budžetski prihodi su, u prvih pet mjeseci, iznosili 622,8 miliona eura što je za 13,7 odsto više u odnosu na isti period 2017. godine, pa čak i za 1,5 odsto iznad našeg plana.

Najznačajniji apsolutni rast bilježi PDV (33,5 miliona ili 17,6%), zatim doprinosi (13,7 miliona, odnosno 8,5%) i porez na dobit (9,5 miliona ili 26%).

Takva finansijska slika nam je omogućila uredno servisiranje redovnih budžetskih obaveza, kao i vanrednih plaćanja poput otkupa akcija koje je kompanija A2A imala u Elektroprivredi Crne Gore.

Naravno, ovako pozitivni rezultati nijesu slučajnost, već rezultat ozbiljnih mjera ekonomske konsolidacije koje Vlada sprovodi, kao i ukupnog povećanja ekonomske aktivnosti koje proističe iz unapređenja opštih uslova poslovanja.

ANALITIKA: Kolika je inflacija i da li imate procjene kako utiče na standard građana, da li je opala kupovna moć stanovnika, što kažu finansijski pokazatelji?

RADUNOVIĆ: Mjereno indeksom potrošačkih cijena, mjesečna inflacija u Crnoj Gori je, u aprilu, iznosila 0,1%, a u odnosu na april 2017. godine, 2,9%. Iako se radi o indikatorima koji se kreću unutar projektovanih granica, svjesni smo da oni nisu bez uticaja na standard građana.

Nažalost, većina faktora koji indukuju rast cijena ima importnu prirodu, odnosno predstavlja reakciju domaćeg tržišta na makro zbivanja u svjetskoj ekonomiji.  Zbog te činjenice, naša nastojanja će i dalje biti težinski usmjerena ka rastu ekonomije koji će omogućiti veću zaposlenost i veća primanja građana, kako bi se inflatorne pojave, ma kako minimalne bile, neutralisale jačanjem kupovne moći.

ANALITIKA: Da li su i dalje validne ranije saopštene procjene Ministarstva finansija koje pokazuju da u sivoj zoni završi 20 do 25 odsto prihoda od PDV-a, dok između 25 i 30 hiljada radnika radi na crno?

RADUNOVIĆ: Parametrizacija obima sive ekonomije je veoma složen problem, tako da je teško doći do metodološki utemeljenih podataka. Mnoge države, među kojima je i Crna Gora, još uvijek nijesu ustanovile precizne statističke sisteme za procjenu učešća neformalnog sektora u BDP-u. Kod nas se obračun BDP-a vrši prema ESA 95 metodologiji koja je okvir za statistiku nacionalnih računa i koja omogućava samo parcijalno uključenje procjene neregularne ekonomije.

Kao zemlja koja je, još uvijek, „samo“ kandidat za članstvo u EU, Crna Gora do sada nije ni imala obavezu da u procjenu BDP-a uključi i procjenu sive ekonomije, prema metodologiji Eurostata. Međutim, opredjeljenje Vlade je da se i kod nas  uspostave statističke metode za obračun nelegalnih aktivnosti, u smislu da se obuhvate i one strukture koje ne dostavljaju finansijske izvještaje, odnosno koje  nijesu registrovane.

Zbog svega toga, Ministarstvo finansija do sada nije saopštavalo zvanične procjene obima sive ekonomije. Postoje okvirne procjene koje nisu zasnovane na institucionalizovanim procedurama, već na procjeni tzv. poreskog jaza, ili na anketno prikupljenim i sličnim podacima.

No, bez obzira na trenutnu nemogućnost utvrđivanja preciznog kvantuma i karakteristika sive ekonomije, činjenica je da ona postoji u značajnom obimu, sa veoma štetnim efektima, ne samo po finansije države, nego i po regularnu kompeticiju na tržištu.

ANALITIKA: U okviru mjera finansijske konsolidacije povećan je i PDV sa 19 na 21 odsto. Kako se puni budžet po tom osnovu i ima li osnova za vraćanje na prvobitni nivo?

RADUNOVIĆ: Kad god se pomene nedavno povećanje standardne PDV stope, ja želim da podsjetim da smo nižu stopu ovog poreza koja se primjenjuje na osnovne životne potrepštine zadržali na zatečenom nivou od 7%.

Promjena stope PDV sa 19 na 21% je, u 2017. godini, obezbijedila budžetu 42 miliona eura dodatnih prihoda. Ne treba naglašavati u kojoj mjeri je ova stavka bitna za konsolidovanje naših javnih finansija. No, možda je važnija činjenica da povećanje stope PDV-a nije umrtvilo rast ekonomske aktivnosti, po kom osnovu smo u 2017. imali dodatan PDV priliv od 36 miliona. PDV je u maju ove godine, u odnosu na maj 2017. bio veći za 21,6%, što je čak 8,3% iznad plana.

Dakle, nema argumenata niti realnih indikatora koji bi ukazivali na potrebu vraćanja stope PDV-a na prethodni nivo.

ANALITIKA: Hoćete li smanjiti poreze i doprinose na zarade, što odavno kao neophodno zahtijeva poslovna zajednica?

RADUNOVIĆ: Potencijalno smanjenje poreza i doprinosa vidimo kao jak stimulativni mehanizam u borbi sa sivom ekonomijom, ali i kao novi zamajac ekonomskog progresa. Nema sumnje da bi takav potez značajno rasteretio privredne subjekte, omogućavajući i nove investicije, i rast realnih ličnih primanja.

S druge strane, rizici koje ova mjera donosi, u okolnostima još uvijek nedovoljno konsolidovanih javnih finansija, veći su od pozitivnih očekivanja. Primjera radi, smanjenje poreza i doprinosa bi se odmah reflektovalo na budžetski kapacitet, a pozitivni efekti bi došli kasnije. To, u najmanju ruku, znači da moramo biti finansijski potentni za premošćavanje tako nastalog jaza, i to iz sopstvenih izvora. Tu sposobnost još uvijek nemamo, i pored dobrih rezultata konsolidacije.

U sličnom kontekstu, mi stalno analiziramo mogućnost povećanja minimalne zarade. Poznato je da,  na ovu temu, imamo kontinuiranu komunikaciju sa socijalnim partnerima. Aktuelni zaključak je da se moramo sačuvati od bilo kakve ishitrene odluke, posebno ako bi ona bila euforično uzrokovana pozitivnim makroekonomskim kretanjima.

Naša osnovna dužnost je da sačuvamo održivost budžeta i da unapređujemo opšte servise koje se iz njega finansiraju, a da pritom što manje opterećujemo ekonomske subjekte kao generatore budžetskih prihoda. To nije jednostavan zadatak.

ANALITIKA: Ima li osnova za povećanja zarada u javnom sektoru ili će se ići na dalje smanjenje i otpuštanje, o čemu se već duže govori?

RADUNOVIĆ: Trasu fiskalne politike do 2020. godine definisali smo  strategijom čiji je osnovni cilj spuštanje nivoa javnog duga ispod „mastrihtskog limita“ od 60% BDP-a, uz dostizanje budžetskog suficita. To, uprošćeno govoreći, znači rad na snaženju prihodne strane budžeta, uz što racionalniju troškovnu i investicionu upotrebu raspoloživih sredstava.

Zarade u javnom sektoru imaju veliki uticaj na budžetsku potrošnju. Naša je procjena da, za sada, nema mogućnosti da se one uvećaju, ali ni nužnosti da se one smanje.

Mi puno očekujemo od važnog projekta koji je Vlada povjerila Ministarstvu javne uprave, a kojim, kroz reformu ovog segmenta, treba i da se racionalizuje broj zaposlenih u državnoj administraciji. Projekat će pokazati kako treba da izgleda optimalan model koji ispunjava kriterijume racionalnog broja uposlenika, ali i maksimalno efikasne javne uprave, sa visokim nivoom kvaliteta servisa za građane i privredu.

(Cijeli intervju pročitajte na Portalu Analitika)