Ruski predsjednik Vladimir Putin potpisao je zakon o ratifikaciji sporazuma o novoj Razvojnoj banci BRIKS-a, prenio je “Sputnjik”.
Dokument je objavljen na zvaničnom sajtu za pravne informacije.
Sporazum o osnivanju ove banke potpisan je u junu 2014. godine u brazilskom gradu Fortaleze. Banka će postati jedna od najkrupnijih institucija, a, prema najavama, raspolagaće kapitalom od 100 milijardi dolara. Ova banka finansiraće krupne infrastrukturne projekte u državama BRIKS-a i zemljama u razvoju.
Odluka lidera zemalja BRIKS – Brazila, Rusije, Indije, Kine i Južnoafričke Republike – na samitu u brazilskom gradu Fortaleca da osnuju zajedničku Razvojnu banku uvodi, naime, na globalnu scenu alternativu bretonvudskim institucijama. Posle Svjetske banke je, istina, osnovan niz razvojnih banaka, Međuamerička razvojna banka, Azijska razvojna banka, Afrička razvojna banka, Evropska investiciona banka, ali pokretanje Razvojne banke BRIKS nagovještava pisanje novih pravila razvoja.
Svijetu 2014. godine postaje tijesan poredak uspostavljen 1944. godine, kada je Amerika inicirala, a svijet željan mira i obnove posle Drugog svjetskog rata prihvatio ideju o multilateralnim institucijama. Formula podele moći, pri čemu je rukovodeće mjesto u MMF pripalo Evropi, u Svjetskoj banci Americi, a glasačka prava razvijenih država prednjačila u odnosu na zemlje u razvoju, preživjela je decenijama.
Ali, globalna slika svijeta ubrzano se mijenja. Duga sjenka sedmogodišnje svjetske finansijske krize nadvila se nad SAD i Evropom, usporavajući svjetski rast. Istovremeno, zemlje koje posljednjih decenija bilježe ubrzan rast, a riječ je upravo o grupaciji BRIKS, nastavljaju, istina usporenije, i dalje da ekonomski jačaju, zahtijevajući da to bude praćeno novim pravima i odgovarajućim pozicijama moći na svjetskom nivou.
Dok je globalna ekonomska kriza produbljivala jaz između bogatih i siromašnih, a energetski problemi postajali pratioci tenzija među silama na ratištima bogatim naftom i gasom, zemlje u ubrzanom razvoju sve glasnije su optuživale multilateralne institucije da dominiraju svijetom pristrasnošću prema Zapadu. Te institucije i dalje obezbjeđuju sredstva, ali uslovljavanja i zahtjevi za reforme koji su redovni pratioci pozajmica, izazivali su sve veći revolt. Nezadovoljne su ne samo zemlje upućene na adrese Svjetske banke i MMF u Vašingtonu, već i eksperti kakav je nobelovac Džozef Stiglic, koji je, uz jave kritike, napustio mjesto ekonomiste u Svjetskoj banci.
U međuvremenu, pozajmice Svjetske banke smanjene su na polovinu u odnosu na vreme prije svjetske ekonomske krize. I privatne su se u istom periodu smanjile za trećinu. Potrebe su rasle, dok su Svjetska banka i MMF i dalje radili po starim pravilima, ne obazirući se mnogo na kritike i nezadovoljstvo. Svjetska banka nije uspjela da ublaži siromaštvo, a MMF da spriječi ekonomsku krizu.
Zemlje BRIKS ujedinila je upravo kritika rigidnog poretka, i posle dvogodišnjih pregovora, postigle su sporazum o osnivanju zajedničke Razvojne banke. Naruku im je išla činjenica da na teritoriji Brazila, Rusije, Indije, Kine i Južne Afrike živi 40 odsto svjetskog stanovništva i stvara se petina globalnog BDP. Dodatni podsticaj dala je činjenica da upravo u ovim zemljama postoji ogroman infrastrukturni deficit. Procjenjuje se da samo ovih pet zemalja u narednih pet godina treba da ulože oko četiri i po biliona dolara u infrastrukturu.
Na banci BRIKS, kada sa osnivačkim kapitalom od 100 milijardi dolara pokrene rad 2016. godine, biće odgovornost veća od prevashodnog cilja, pozajmica za infrastrukturne projekte u zemljama članicama grupacije, ali i drugim manje razvijenim državama. Zdrava konkurencija posustalim, 70 godina starim, multilateralnim institucijama podrazumijeva svjež pristup globalnom razvoju. BRIKS bi trebalo da dokaže da je sposoban za više od onoga što kritikuje – jednostranost u ekonomskim i političkim mjerama prema trećim zemljama.
Strah od Kine
Osnivanju Razvojne banke BRIKS prethodilo je dvogodišnje „peglanje“ razmimoilaženja među članicama grupacije. Glavni kamen spoticanja bila je dominantna članica, druga ekonomska sila svijeta, odmah posle SAD, Kina. Postojala je podozrivost prema ogromnim kineskim deviznim rezervama i ekonomskoj premoći, zbog čega je postojala bojazan da bi Peking mogao da diktira uslove. Banka je, na kraju, osnovana podjednakim ulozima svih pet članica, koje će tako biti ravnopravne u upravljanju i odlučivanju. Banka ostaje većinski u rukama BRIKS.
Izvor: Večernje novosti
Piše: Dubravka Savić
