piše:
Advokat Radosav Gligorović, https://advokatgligorovic.com/
U stručnoj javnosti se različito interpretira pravni domet Granskog kolektivnog ugovora za banke, druge finansijke organizacije i osiguranja (u daljem tekstu: Ugovor) na zaposlene u lizing kompanijama u Crnoj Gori. Sudski postupci inicirani od strane zaposlenih za vrijeme važenja Ugovora aktuelizovali su predmetno pitanje.
Nižestepeni sudovi u Crnoj Gori su stava da lizing kompanije prema Ugovoru imaju status finansijkih organizacija.
Presude nižestepenih sudova nisu adekvatno i dovoljno obrazložene, posebno iz razloga što predmetno pitanje ima reperkusije na sve lizing kompanije u Crnoj Gori kao i na brojne zaposlene u njima. Suviše ekstenzivno tumačenje pravne norme etablira pravnu nesigurnost i ne obezbjeđuje efikasnu primjenu prava. Neophodno je da se zauzme pravno senzibilniji pristup u ovoj pravnoj stvari i zbog činjenice da postoji diskrepanca u stručnoj javnosti u vezi sa predmetnim pitanjem.
Lizing kompanije Ugovor ne definiše ni u kom smislu. Pod drugim finansijskim organizacijama u smislu Ugovora smatraju se organizacije i pravna lica koja se bave poslovima mikro finansijskih institucija, poslovima kreditnih unija, kreditno garantnim poslovima, poslovima registra kliringa i saldiranja hartija od vrijednosti, organizacije za uređivanje i nadzor izdavanja hartija od vrijednosti i njihove trgovine, organizacije za poslove tržišta hartija od vrijednosti, organizacije-ovlašćeni učesnici na tržištu hartija od vrijednosti, te druge organizacije i pravna lica koji su konstituenti Sindikata finansijkih organizacija Crne Gore.
S obzirom da su finansijske organizacije u ugovoru taksativno navedene postavlja se logično pitanje da li Ugovor (Granski kolektivni ugovor za banke, druge finansijke organizacije i osiguranja prestao je da važi 03.08.2015) pravno primjenjiv na zaposlene u lizing kompanijama koje su osnovane kao društva sa ograničenom odgovornošću?
Nesporno je da lizing kuće pružaju finansijske usluge. Da li je nesporna (finansijska) djelatnost lizing kuća odlučujuća činjenica u postupku primjene Ugovora na lizing kuće i zaposlene u njima? Nije.
Lizing kompanije u Ugovoru moraju biti definisane kao finansijske organizacije, što implicira da zaposleni u lizing kompaniji ne može da bude aktivno i pasivno legitimisan u postupku ostvarivanja prava iz Ugovora, što važi i za poslodavca. U suprotnom proizilazi da obavljanje djelatnosti društva sa ograničenom odgovornošću supstituiše pravnu normu i pravni akt u kontekstu primjene prava.
Osnivanje, licenciranje i kontrola lizing kompanija nije uređena posebnom regulativom, već sistemskim zakonom (Zakonom o privrednim društvima). Lizing kompanije se osnivaju kao društva sa ograničenom odgovornošću. Centralna banka Crne Gore nema ingerenciju nad lizing kompanijama u smlislu kontrole poslovanja, vođenja poslovnih knjiga, dostavljanja izvještaja, revizije i slično kao što je to slučaj sa bankama i drugim finansijkim organizacijama koje su taksativno nabrojane u Ugovoru. Lizing kompanije se osnivaju, posluju i brišu iz registra privrednih društava nezavisno od pravno obavezujuće sfere uticaja Centralne banke Crne Gore.Na osnovu navedenog jasno je da postoji pravna, monitoring i druga distinkcija između Centralne banke Crne Gore i lizing kompanija u Crnoj Gori.
Zakon o bankama eksplicitno definiše i uređuje osnivanje, upravljanje, poslovanje i kontrola rada banaka, mikrokreditnih finansijkih institucija i kreditnih unija, što jasno ukazuje da se lizing kompanije ni u smislu navedenog zakona ne mogu posmatrati kao finansijske organizacije, već kao pravna lica koja pružaju usluge lizinga.
Sudovi u tumačenju predmetnog pitanja primjenjuju pravnu analogiju, odnosno normu koja izričito uređuje jedan tip slučajeva, primjenjuje na konkretan slučaj koji je sličan tome tipu, ali koji nije uređen nijednom normom. Primjena analogije po pravilu nema za rezultat uniformnu primjenu prava. Ujednačeno tumačenje odredbe zakona, propisa ili drugog akta ima za posledicu konzistentnu primjenu prava i pravilno finkcionisanje pravnog sistema države, a kom cilju bi svi trebali da težimo.
Očekuje se stav Vrhovnog suda Crne Gore.
Radosav Gligorović
