Zaštita prava klijenata i žiranata banaka i mikrokreditnih finansijskih institucija (MFI) značajno je unaprijeđena u odnosu na prethodne godine, čemu je prvenstveno doprinijelo donošenje i primjena novih zakonskih propisa u toj oblasti, ocijenio je bankarski ombudsman Halil Kalač.
»Unaprjeđenju zaštite u toj oblasti doprinijelo je uspostavljanje vansudske zaštite, odnosno bankarskog ombudsmana, kao i efikasnija sudska zažtita. Dalje unaprjeđenje zaštite u toj oblasti može se postići usvajanjem standarda EU kroz proces pregovora o pristupanju, kao i njihova implementacija«, rekao je Kalač u intervjuu agenciji Mina-business.
On smatra da se unaprjeđenje zaštite prava korisnika bankarskih proizvoda i usluga može postići i dobrom bankarskom praksom, kao i većim nivoom profesionalnosti u radu banaka i drugih finansijskih institucija.
»U savremenoj tržišnoj ekonomiji zaštita finansijskih prava klijenata i jemaca predstavlja jedan od ključnih sistema za očuvanje zdrave ekonomije i životnog standarda. Građani i preduzeća u savremenoj tržišnoj ekonomiji postaju sve brojniji korisnici bankarskih proizvoda i usluga«, kazao je Kalač.
On je dodao da je potreba za jačanjem i osavremenjivanjem zaštite klijenata banaka i MFI pojačano naglašena i zbog dejstva globalne ekonomske i finansijske krize i njenog uticaja na finansijsko stanje ekonomskih subjekata.
Kalač je saopštio da se bankarskom ombudsmanu prošle godine obratilo 470 klijenata i žiranata banaka i MFI, što je pet odsto manje nego 2017.
On je naveo da se veći broj obraćanja odnosio na davanje savjeta ili pojašnjenja u vezi sa poslovanjem banaka ili MFI, dok je jedan broj klijenata i žiranata, koji su smatrali da su povrijeđena njihova prava, upućen na pokretanje internog postupka u skladu sa zakonskim propisima kako bi ostvarili svoja prava.
„Ukoliko ne budu zadovoljni odlukom iz internog postupka, oni se mogu obratiti bankarskom ombudsmanu zbog vođenja vansudskog postupka, tako što će podnijeti zahtjev uz koji će priložiti potrebne dokaze o kršenju prava“, objasnio je Kalač.
On je naveo da je bankarski ombudsman prošle godine procesuirao 35 prigovora klijenata i žiranata, od kojih se na banke odnosilo 32, a na MFI tri. Od navedenog broja procesuiranih prigovora, klijenti su podnijeli 32 prigovora, dok su žiranti podnijeli tri.
Kalač je saopštio da su se klijenti žalili na visoke provizije i naknade, posebno u platnom prometu sa inostranstvom, a naročito kada je riječ o penzijama. Oni su se žalili i na blokadu više od polovine zarade, odnosno penzije ili drugih primanja, po osnovu kreditnih i drugih obaveza, visoke iznose obračunatih troškova na tekuće račune, kreditne kartice i minusna stanja tekućih računa, kao i neoslobađanje hipoteke i drugih kolaterala, srazmjerno vraćenom kreditu.
„Korisnici kredita indeksiranih u švajcarskim francima (CHF) žalili su se da Addiko banka, HETA i B2 Kapital ne sprovode dopune Zakona o konverziji kredita u švajcarskim francima u EUR, te da su se obratili tužbom nadležnom sudu“, rekao je Kalač.
Klijenti su se žalili da sporovi po podnijetim tužbama dugo traju, da kamate na depozite i štednju stalno padaju i da banke i MFI ne prihvataju reprogram ranije odobrenih kredita u cilju olakšanja izmirenja obaveza.
„Bankarski ombudsman je građane koji imaju probleme u realizaciji hipotekarnih kredita, u cilju restrukturiranja njihovih kreditnih obaveza, uputio da se zahtjevom obrate bankama u skladu sa Zakonom o sporazumnom restrukturiranju dugova prema bankama, zbog riješavanja tih problema“, saopštio je Kalač.
Žiranti su se, prema njegovim riječima, žalili na banke i MFI zbog kreditnih aranžmana u kojima su žirirali, uglavnom u periodu kreditne ekspanzije, čija je realizacija u toku.
Te pritužbe su se odnosile na odobravanje kredita u periodu kreditne ekspanzije kreditno nepodobnim klijentima, pasivnost banaka i MFI da naplate kredit od klijenta i dovođenje žiranata u loš položaj zbog blokade zarade, odnosno penzije, nedostupnost informacija i dokumentacije o kreditu klijenta i visini njegovog duga, kao i nedobijanje podataka o drugim žirantima po kreditu.
Kalač je saopštio i da agregatni pokazatelji poslovanja banaka u prošoj godini ukazuju na stabilnost i kvalitetno poslovanje bankarskog sektora.
“Osnovni indikatori, kao što su likvidnost i solventnost, su iznad zakonskog standarda, a i profitabilnost je na zavidnom nivou. Učešće nekvalitetnih kredita i potraživanja u ukupnim na kraju trećeg kvartala prošle godine iznosilo je 6,7 odsto”, naveo je Kalač.
On je saopštio da je nastavljen trend pada aktivnih kamatnih stopa koji je prisutan poslednjih godina, dok je prisutan rast kreditne aktivnosti banaka, kao i depozita.
“Ti pokazatelji ukazuju da se radi o stabilnom poslovanju bankarskog sektora. Prisutne su i određene ranjivosti kod pojedinih bankarskih subjekata, ali ocjene Centralne banke (CBCG) su da one ne mogu imati značajniji odraz na bankarski sistem”, rekao je Kalač.
On je kazao da očekuje da će mjere privremene uprave koje su uvedene u Atlas i Invest banku Montenegro (IBM) doprinijeti saniranju stanja u njima, kao i da dešavanja u te dvije finansijske kompanije neće izazvati pogoršanje stanja u bankarskom sektoru.
“Bankarski ombudsman podržava CBCG u nastojanju da pronađe rješenje u Atlas i IBM banci u što kraćem roku, kako bi njihovi postojeći klijenti mogli što prije raspolagati sredstvima, odnosno depozitima, što nijesu u situaciji u privremenoj upravi”, saopštio je Kalač.
On je podsjetio da je CBCG 7. decembra donijela rješenje o uvođenju privremene uprave u Atlas i IBM banci na osnovu rezultata kontrola koje su prethodno sprovedene i koji su pokazali da kapital kojim te dvije banke raspolažu ne odgovara nivou rizika njihovog poslovanja.
Kalač je dodao da je privremena uprava jedna od korektivnih mjera koju CBCG preduzima na osnovu Zakona o bankama, u cilju stvaranja uslova za otklanjanje utvrđenih nepravilnosti i poboljšanje finansijske situacije.
