Crnogorski bankarski sistem ima dovoljno snage, likvidnosti i solventnosti da podrži potrebu privrede u pogledu obezbjeđenja likvidnosti, potrebama za obrtna sredstva, ali i za investicione projekte.
Iskaz Evropske komisije treba ispravno čitati. Diversifikacija finansijskog sistema je važna, da bi se proširio pristup finansijama. Veća raznolikost finansijskog sistema može stvoriti mogućnosti za unapređenje pristupa finansijama.
Finansijski sektor u Crnoj Gori je banko-centričan što znači da 92% od finansijskog sektora, obuhvataju usluge banaka, znatno više nego što je u euro području gdje se procjenjuje na nivou od 45%.
Finansijska infrastruktura u vidu Faktoringa, ili lizing usluge nisu često u upotrebi. Sa druge strane prikupljanje kapitala preko tržišta kapitala, ili sličnih instrumenti kao što je Crowdfunding u svijetu, nijesu uopšte prisutni.
Pristup finansijama je naveden kao najveći problem za 24% SME preduzeća u Crnoj Gori. Od tih malih i srednjih preduzeća, dio njih su iskazale stav da kreditna zaduženja nijesu relevantna za njih, jer obezbjeđuju sredstva iz sopstvenih rezervi, dok u prosjeku 30% od anketiranih firmi vide visoku kamatnu stopu kao glavnu prepreku, ili da ne ispunjavaju uslove banaka gdje se traže kolaterali, ili jemci, što ukazuje na potrebu formiranja Garantnog fonda.
Garantni fond u Crnoj Gori je u najavi, a osnivač po informaciji je IRF, ali se može pojaviti i dodatna adresa koja bi bila definisana Evropskim fondovima. Bankarski krediti su u skladu sa tražnjom, a obično dostupni firmama koje su u poslu već nekoliko godina, uz dovoljnu vrijednost kolaterala, uz podrazumjevanje dobrih finansijskih iskaza, dobru istoriju zaduženosti, a to se sa aspekta SME vidi kao prepreka kako za start-up firme tako i mikro i mala preduzeća.
Jedna od primjedbi je da ročnost mora biti duža, gdje se ipak ročnost postavlja u skladu sa proizvodom banke i tražnjom samog klijenta, ali u konačnom duži period znači i manje anuitete što je ipak olakšanje za korisnika. Generalno, banke dijele rizik sa klijentima na razumnom nivou, ali prebacivati kompletan rizik posla na banku nije prihvatljivo, niti bi to regulator dozvolio, niti je to prihvatljiv način poslovanja za depozitare, ali ni za akcionare banke.
U skladu sa prethodnim, komentar iz izvještaja EK u pogledu ograničenja pristupa finansija, čitam da se odnose na alternative finansiranja mimo banaka, nedostatak diversifikacije finansijskog sektora, manjak opcija u finansiranju i sl. što izlaže privatni sektor eksternim šokovima.
Politike za promovisanje diversifikacije finansijskog sektora mogla bi da podstakne dugoročni rast i otvaranje novih radnih mesta. Harmonizacija propisa, upodobljavanje i usvajanje finansijske infrastrukture približno razvijenim zemljama u cilju podrške privredi, kao što smo napomenuli kroz unapređenje zakona o lizingu, o faktoring poslovanju, venture kapitalu, i dodatnim upošljavanjem privatnog kapitala, koji su u procesu usvajanja, može se postaći razvoj tržišta i diverzifikacija finansijskog sistema, što će se odraziti i na slijedeći izvještaj Evropske komisije.
Vlada CG ima agendu sa dinamikom koja je posvećna konkretno Poglavlju Finansijske usluge, a odnosi se na usklađenost propisa u oblasti bankarstva, osiguranja i reosiguranja, penzijskih fondova pod pokroviteljstvom poslodavca, tržišta kapitala i infrastrukture finansijskih tržišta, s pravnom tekovinom EU, ali i na njeno efikasno sprovođenje od strane nadležnih supervizorskih institucija, što za krajnji cilj ima podsticanje i očuvanje finansijske stabilnosti.
Ovo poglavlje obuhvata četiri potpoglavlja: 1. bankarstvo i finansijski konglomerati, 2. osiguranje i penzijsko osiguranje pod pokroviteljstvom poslodavca, 3. tržišta hartija od vrijednosti i investicione usluge, i 4. infrastruktura finansijskih tržišta. Za sprovođenje pravne tekovine EU u ovoj oblasti nadležne institucije su: Ministarstvo finansija, Centralna banka Crne Gore, Komisija za tržište kapitala, Agencija za nadzor osiguranja i Fond za zaštitu depozita.
Crna Gora će nastaviti sa daljim usklađivanjem i implementacijom EU acquis-a u oblasti finansijskih usluga u cilju dostizanja naprednog nivoa usklađenosti i pokazati čvrstinu i nezavisnost regulatornih i supervizorskih institucija sa adekvatnim administrativnim kapacitetima za njenu implementaciju i sprovođenje.
(Autor je generalni sekretar Udruženja banaka)
Izvor: Portal Analitika
