U 2021. godini u Srbiji je poslovalo 328 preduzeća koja su registrovana kao ogranci velikih kompanija, mahom iz inostranstva. Od tog broja, njih 219 ostvarilo je pozitivnu dobit na kraju godine, 128 ih je poslovalo sa gubicima, dok je jedno bilo “na nuli”.
Ukupan prihod ogranaka stranih firmi u Srbiji dosegao je tokom prošle godine 248,78 milijardi dinara, odnosno oko 2,12 milijardi eura, prema podacima kojima raspolaže bonitetna kuća CompanyWall.
Kada je riječ o dobiti, koja ipak preciznije govori o rezultatima njihovog poslovanja, pomenutih 219 dobitaša ostvarilo je ukupno oko 29,54 milijardi dinara dobiti, dok je 128 gubitaša ostvarilo minus od približno 15,3 milijarde, čineći konačnu dobit ovih preduzeća od oko 14,2 milijarde dinara.
Zakonom o privrednim društvima ogranak je definisan kao izdvojeni organizacioni deo privrednog društva na teritoriji Republike Srbije preko koga društvo obavlja djelatnost u skladu sa zakonom. Ogranak zapravo nema svojstvo pravnog lica, nego “u pravnom prometu istupa u ime i za račun stranog privrednog društva”. Baš zato za obaveze prema trećim licima koje nastanu u njegovom poslovanju odgovara privredno društvo iz inostranstva koje je osnovalo ogranak, a ne sam ogranak.
Ogranci su jasno definisana preduzeća, sa djelatnostima koja mogu biti različita od djelatnosti matičnih kompanija. Matične kompanije iz inostranstva zato u svakom trenutku garantuju svojim kapitalom za obaveze koje dospijevaju ograncima, što nije slučaj kada su u pitanju predstavništva.
“Za razliku od ogranka, predstavništvo može samo da zastupa stranu kompaniju. Ono nema pravo čak ni da potpisuje ugovore, osim ako nema posebna ovlašćenja, pa prije služi kao ‘prezentacija’ te firme i za uspostavljanje važnih kontakata. Postoji još i opcija registrovanja preduzeća u slobodnim zonama, što takođe čine mnoge strane kompanije, jer onda dobijaju posebna poreska povlašćenja”, objašnjava za Biznis.rs ekonomista Mahmud Bušatlija.
Od svih ogranaka stranih kompanija u Srbiji, na kraju 2021. godine po rezultatima iz godišnjih finansijskih izvještaja najveći prihod ostvarilo je kinesko preduzeće China Railway International LTD Ogranak, sa 27 milijardi dinara, dok je prvi po dobiti turski Tasyapi Insaat Taahhut Sanayi ve Ticaret A.S. Ogranak sa 5,24 milijarde dinara (na drugom mjestu po dobiti opet je China Railway).
“Primjetno je da su u samom vrhu organci velikih kompanija koje se bave građevinom – iz Kine, Azerbejdžana, tu je i američki Bechtel… Građevinska industrija inače donosi dosta novca, a kod nas su radovi dosta skupi, pa se to odražava i na njihovu dobit. Ovi ostali, koji se bave preprodajom robe, već ne bilježe tako dobre rezultate”, komentariše Bušatlija.
Njegove riječi potkrepljuje i činjenica da je na listi od dvadeset ogranaka, koji su imali najveći promet, čak 19 preduzeća pripada građevinskoj industriji i inženjersko-konsultantskom izvođenju, a samo jedna ima izričito drugačiju djelatnost – italijanska Conceria Pasubio SPA Ogranak, koja se bavi štavljenjem kože i ima sjedište u Šapcu.
Od ukupnog broja ogranaka, čak 197 bavi se djelatnostima koje pripadaju građevinskoj industriji i inženjersko-konsultantskim radovima, a zanimljivo je da se računarskim programiranjem bavi 26 preduzeća-ogranaka.
Što se tiče zemalja porijekla matičnih kompanija, njih zaista ima iz svih djelova planete – Kine, Azerbejdžana, Turske, SAD, Rusije, Australije, Italije, ali i zemalja regiona, kao što su Slovenija, Crna Gora, Bugarska, Bosna i Hercegovina (nekoliko firmi iz Republike Srpske).
Izvor: Biznis.rs
