Približavanje kraju tenderskog postupka za privatizaciju Komercijalne banke iznova je aktuelizovalo dilemu da li je jednoj privredi potrebna državna banka.
Vox populi je apsolutno na strani zadržavanja banke u domaćim (državnim) rukama, pa ostaje da se vidi da li će državni zvaničnici “teška srca“ zadovoljiti volju naroda iako su imali namjeru da privatizuju ovu najveću banku pod kontrolom države.
Kao razlozi odustajanja mogli bi se navesti dobro poslovanje banke i navodno niska cijena koju su ponudili zainteresovani investitori koji kao da nisu proveli mjesece u češljanju bilansa ove banke.
Štaviše, ocijenili su je (vrednovali) nešto iznad prosječne cijene koju su u proteklih nekoliko godina investitori plaćali za banke u ovom regionu. No, to je očito daleko ispod očekivanja širokih narodnih masa koje percipiraju višestruke koristi od zadržavanja banke pod okriljem države.
A koje su to navodne prednosti koje privreda može imati od “jedne jake državne banke“?
Kao glavni argument navodi se mogućnost državnog finansiranja preduzeća u uslovima krize kada se privatnim bankarima stegne ruka u plasiranju kredita. Ako pogledamo period od izbijanja posljednje krize, Komercijalna banka ne da nije vršila ovu funkciju već je bila predmet dokapitalizacije vredne više od 200 miliona eura, sve u cilju očuvanja njene finansijske stabilnosti.
Potonje otkrivanje gomile loših kredita, koji su mahom plasirani po burazerskoj osnovi, govori da bi ova najveća državna banka bez te finansijske injekcije vjerovatno pretrpela sudbinu Agrobanke, Privredne i Metals banke čije su dubioze pale na teret poreskih obveznika. Dakle, izvesno je da se državna banka relaksiranije ponaša u uslovima krize, no korisnici kredita su uglavnom preduzeća i pojedinci bliski vlastima, s obzirom da su kriterijumi za njihovo odobravanje sve samo ne tržišnog karaktera.
Ako građani od finansiranja privrede kreditima državnih banaka uglavnom imaju štetu kroz posredno pokrivanje ovih loših plasmana, kako stoje u ulozi klijenta? Godinama većina građana štednju povjerava upravo Komercijalnoj banci, no njene kamate ne odudaraju previše od uslova na tržištu. Štaviše, nešto su niže u odnosu na prosjek bankarskog sektora i u rangu velikih banaka koje nisu primorane da plaćaju veću cijenu novca kao sitniji igrači koji se katkad grčevito bore za depozite.
S druge strane, Komercijalna nije posebna (najpovoljnija) ni kada su gotovinski i stambeni krediti u pitanju (na primer, ni ona nije bila imuna na virus “švajcaraca“), te ni to ne ostaje kao argument zagovornicima postojanje državne banke.
Dakle, glavnu korist od postojanja ovakvih banaka imaju povlašćeni privrednici, nikako širok sloj stanovništva, pa se protivljenje privatizaciji Komercijalne uglavnom može protumačiti nasljeđem netržišne (planske) privrede koje je gotovo svaka vlast potpirivala. Istina, građani će mahom potvrditi gore navedene teze u korist lošeg poslovanja državnih banaka, ali će uzroke naći u slabom menadžmentu a lek u “pravim i poštenim ljudima“ koji treba da čine upravu.
No da li je to realna pretpostavka i koliko koza bi se moralo promijeniti u čuvanju bankarskog kupusišta?
Prethodna duboka kriza otkrila je sve slabosti domaćeg bankarskog sistema, u kojem je obitavala gomila državnih banaka, ali i traljavi nadzor regulatornog tela čiji je jedan od zadataka očuvanje stabilnosti finansijskog sistema. U tom cilju, država bi trebalo da se zadrži na vlasništvu samo jedne banke, one centralne, i da poradi na njenom što efikasnijem djelovanju u kontroli tržišnih učesnika.
(Autor: Nenad Gujaničić, Momentum Securities), izvor: Telegraf
