Jačanje vrijednosti mira i demokratije, poštovanja ljudskih prava i vladavine prava u regionu Zapadnog Balkana opredijeliće i njegovu budućnost u jačoj i reformisanoj Evropskoj uniji. Takvo opredijeljenje država regiona je ključno i za budućnost čitavog evropskog kontinenta i svih budućih generacija.

Prateći slučaj pristupanja Hrvatske EU u julu 2013. godine, proces proširenja je bio obilježen mnogim izazovima, napredak u reformama ostao je spor i neujednačen, a ponekad obilježen i velikim, neočekivanim, iskoracima društva. Istovremeno, pojava iliberalnih demokratija unutar Evropske unije i neuspjeh institucija Unije da riješe ove nedostatke, podstakle su defetizam i gubljenje volje prema daljem proširenju unutar same EU. Isto tako, nameće se pitanje održivosti usvojenih reformi kao uslova ulaska u Uniju.

Mi snažno vjerujemo da proširenje Evrospek unije na Zapadni Balkan može da bude uspješna priča. Međutim, duboko smo uvjereni da se ovaj proces ne može posmatrati prosto kao posao ili biznis dogovor, već se mora oslanjati i na stvarne, suštinske principe.

U kontekstu demokratskog zaostajanja širom ovog regiona i podijeljenog mišljenja javnosti prema pitanju proširenja Evropske unije, u trenutku kada se naša Unija smanjuje zbog Bregzita i kad se bori da donose ključne odluke o Višegodišnjem finansijskom okviru, paradigma proširenja prema vani ili unutrašnjeg jačanja Unije mora se rješavati sa posebnom političkom posvećenošću i mudrošću, a ne kroz birokratsku rutinu i formalnost na koju smo navikli. Dalje reforme unutar Evrospke unije mogu i treba da idu ruku pod ruku sa procesom proširenja, jer su oba ova procesa, jačanje i vani i iznutra, neophodna Uniji koja mora sarađivati i kao dublja ali i kao šira unija država.

U tom smislu, Evropska komisija bila je u pravu kada je predstavila novu metodologiju pregovora za dalje integracije Zapadnog Balkana, upravo zbog neophodnosti unošenja novog i čvršćeg kredibliteta u čitav ovaj proces. No, oko jedne stvari nema dileme, a to je da građani i društva država kandidata moraju biti bliži samom procesu pridruživanja i imati konkretne i opipljive koristi od evropskih integracija svoje zemlje. Jedan od načina da se taj cilj postigne jeste da sve iskorake koji vode ka punopravnom članstvu u EU prati i postepeni ulazak države u evropske programe i postepeno uključivanje u finansiranja iz evropskih strukturnih fondova. Više sredstava koje će Evropska unija odvajati nijesu trošak za nju; ona su ulaganje u stabilnost i u budućnost i regiona i kontinenta.

Zato proces pridruživanja mora biti progresivan i zasnovan na jasnim i sveobuhvatnim principima na svakom sljedećem koraku. Svaki budući iskorak će uzeti u obzir do tada postignuti napredak, ali će takođe proces otići i korak unazad u slučaju neispunjenih obaveza ili većih političkih potresa u državi koja je kandidat. Jasno podržavamo očuvanje vladavine prava i ljudskih sloboda kao prioritet kroz ovaj proces kao i stavljanje fokusa na poštovanje međunarodnih sudskih presuda. Ovo su temeljne vrijednosti Evropske unije i nesporno korisne vrijednosti za građane u zemljama kandidata. Proces o kojem ovdje govorimo treba da bude više politički, a manje birokratski od prethodnog. Kroz ovaj proces građani će mnogo brže i konkretnije osjetiti benifite i napredak u zemljama kandidatima kroz uključenost u sektorske politike u ranijim fazama.

No, moramo se suočiti se sa tim da proces proširenja do sada nije uspio da dosegne efikasnu podršku u javnom mnjenju i na Zapadnom Balkanu i u Evropskoj uniji. Postoji, zato, hitna potreba za boljom strateškom komunikacijom sa građanima ali i većim političkim udjelom u tim procesima.

Građanima Zapadnog Balkana bi trebalo objasniti da su reforme kreirane na način da služe njihovim interesima, a ne da bi zadovoljile Evropsku uniju. Isto tako, i evropski građani moraju biti uvjereni da kompletiranje Evropske unije kroz ujedinjenje cijelog kontinenta jeste mnogo bezbjedniji i korisniji pristup za sve od zadržavanja nepromišljenog statusa quo.

Poslanička grupa liberala u Evropskom parlamentu „Obnovimo Evropu“ ozbiljno pristupa pitanju proširenja i čvrsto vjeruje u evropsku perspektivu na Zapadnom Balkanu. Mi želimo da taj proces, ne samo otpočne i krene, već i da se uspješno dovrši. Vjerujemo da su reforme ne samo neophodne, već i da su one moguće. Građani Zapadnog Balkana zaslužuju da žive u državama vladavine prava, funkcionalnih državnih institucija, transparentnosti u administraciji zasnovanoj na profesionalnom kvalitetu i u zdravim ekonomskim politikama, a sve to i kao građani Evropske unije. Ne želimo da prihvatimo nijednu drugu alternativu, jer vjerujemo u Uniju u kojoj niko nije izostavljen!

Imajući u vidu koliko je Zapadni Balkan patio od ratnih sukoba u skorijoj prošlosti, zalagaćemo se za imenovanje specijalnog dvostrukog izaslanika Evropske unije za Zapadni Balkan. Radeći pod nadležnošću visokog predstavnika i komesara EU koji su zaduženi za politiku proširenja i susjedstva, on će se fokusirati na rješavanje zaostalih sukoba u cijelom regionu.

Zemlje Zapadnog Balkana na svaki način, geografski, istorijski kao i u oblasti kulture, pripadaju Evropi. Moramo, zato, svi zajedno da osnažimo naše kolektivne napore da bi se i države ovog regiona pridružile Uniji i politički ali i ekonomski. Evropska unija će biti mnogo sigurnija i ekonomski snažnija kad se region Zapadnog Balkana čvrsto usidri u Uniju, jer to je dobitna kombinacija za sve strane.

Nathalie Loiseau
Ilhan Kyuchyuk

*Autori su poslanici Evropskog parlamenta i članovi Odbora za spoljnu politiku Evropske

Izvor: Vijesti online