Letonija je prešla težak put i ispunila oštre propise za ulazak u evrozonu, kojoj će se priključiti 1. januara, otplativši paket pomoći vrijedan 7,5 milijardi evra koji ju je spasio bankrota tokom globalne krize 2008-2009 godine.
Prema Ugovoru iz Mastrihta kojim je 1992. ustanovljen evro, zemlje su u obavezi da prije usvajanja te valute ispune zacrtane ciljeve o inflaciji, javnim finansijama, dugu i stabilnosti deviznog kursa.
Aktuelne članice evrozone, poput Irske, Portugala, Grčke i Kipra, daleko su, međutim, premašile svoje granice duga, zbog čega su bile primorane da traže pakete pomoći radi dovođenja u red domaćih ekonomija.
Hiperinflacija koja je pogodila Letoniju u godinama poslije 1990. godine, odnosno nakon sticanja nezavisnosti od Sovjetskog saveza, pokazala se kao velika prepreka za ulazak te baltičke države u evrozonu, zbog čega su se prve nade ukazale tek 2008. godine.
U septembru iste godine, prosječna godišnja stopa inflacije dostigla je 15,8 odsto, jer je globalna kriza počela da snažno pogađa Letoniju. U aprilu 2013. godine, inflacija je oborena na 1,3 odsto što je znatno ispod tadašnje promjenljive mastrihtske granice od 2,7 odsto, i što je uticalo na Evropsku uniju da Letoniji dodijeli „zeleno svjetlo“ za ulazak u evrozonu.
[widgets_on_pages id=”Baner”]
Period deflacije koji je od tad na snazi znači da bi ovogodišnja prosječna inflacija mogla biti 0,4 odsto, a da bi se u 2014. godini mogla vratiti na održivih 2,3 odsto.
Poput članica evrozone, zemlje kandidati moraju držati svoj budžetski deficit ispod granice od tri odsto BDP-a, a Letonija je to uspjela čim se oporavila od duboke krize iz 2008-2009 godine, kada je njen BDP potonuo za više od 25 odsto u samo dvije godine.
Letonija je, takođe, uspjela da otplati paket pomoći koji su joj dodijelili Evropska unija i Međunarodni monetarni fond, a da ne premaši zacrtani nivo deficita. To joj je pošlo za rukom zahvaljujući kresanju plata u javnom sektoru za više od trećine, smanjenju socijalne pomoći i otpuštanju na stotine radnika.
Kao posljedica toga, budžetski deficit Letonije je u 2012. iznosio 1,3 odsto, što je znatno ispod deficita od 9,8 odsto zabilježenog 2009. godine.
Za ovu godinu, očekuje se da će deficit biti 1,5 odsto, a u narednoj godini 0,9 odsto.
Pored svega toga, Letonija je u decembru 2012. vratila zajam EU i MMF-u i to dvije godine prije dogovorenog roka.
Prema kriterijumima iz Mastrihta, javni dug zemalja ne smije da pređe granicu od 60 odsto BDP-a, a ispunjenje ovog cilja nikada nije bio problem za Rigu, koja je uspjela da dug od 44,7 odsto iz 2010. godine snizi na 40,7 odsto na kraju 2012. godine.
Prognozira se da bi ovogodišnji odnos duga prema BDP-u Letonije trebalo da bude 42 odsto, a u 2014. godini 43 odsto. (capital.ba)
