Projekat “Kreiranje podsistema zvanične statistike za potrebe istraživanja pandemije COVID-19” stvorio je pouzdane statističke indikatore koji će, kazala je za Dnevne novine rukovodilac Gordana Radojević, doprinijeti jasnom razumijevanju pandemije. Covid-19, pokazali su rezultati projekta, smanjio je zaposlenost za 8,6 odsto, povećao neaktivnost za 10,5 odsto, ali nije statistički značajnije uticao na povećanje broja umrlih.
Projekat Uprave za statistiku Crne Gore MONSTAT “Kreiranje podsistema zvanične statistike za potrebe istraživanja pandemije COVID-19” za pet mjeseci ostvario je postavljene ciljeve i kroz multidisciplinarno naučno-istraživačko partnerstvo, korišćenjem različitih naučnih metoda osvijetlio važne zdravstvene i ekonomske aspekte COVID-19.
Projekat je, kazala je za Dnevne novine rukovodilac dr Gordana Radojević, realizovan od Uprave za statistiku Crne Gore MONSTAT, u saradnji sa licenciranim naučnoistraživačkim institucijama iz Crne Gore iz oblasti zdravstva Institutom za javno zdravlje i Kliničkim centrom Crne Gore, a iz oblasti ekonomije sa Institutom za strateške studije i projekcije.
“Projekat je finansiralo Ministarstvo nauke u iznosu od 25.000 eura dok je Uprava za statisku obezbijedila kofinansiranje u iznosu od 3. 000 eura. Realizacija projekta je započela 15. juna ove godine i ostvareni su svi rezultati planirani projektom”, istakla je Radojević.
Prije svega, kako je naglasila, proizveden je i analiziran set indikatora relevantnih za razumijevanje uticaja COVID-a 19 na društvenoekonomska kretanja u Crnoj Gori.
“Ojačani su istraživački kapaciteti partnerskih institucija kroz realizaciju obuka namijenjenih korišćenju savremenim softverskih paketa za obradu i analizu podataka, kao i metodologiji za prepoznavnje pogrešne interpretacije i zloupotrebe zvanične statistike u analizama uticaja COVID-19 na društveno-ekonomska kretanja”, kazala je Radojević.
Polazeći od novih uslova poslovanja i prepoznavši ogroman značaj pandemije COVID-19 u kreiranju relevantnih politika, Uprava za statistiku (MoNsTAT), objašnjava Radojević, u okviru svoje naučno-istraživačke djelatnosti prepoznala je potrebu za kreiranjem podsistema statističkih indikatora relevantinih za sagledavanje uticaja COVID-19 na društveno-ekonomska kretanja.
“Stoga, u saradnji sa licenciranim naučnoistraživačkim institucijama iz Crne Gore iz oblasti zdravstva, Institutom za javno zdravlje i Kliničkim centrom Crne Gore, i oblasti ekonomije Institutom za strateške studije i projekcije analizirane su mogućnosti blagovremene proizvodnje indikatora relevantnih za analizu COVID-a 19, kao i metode za dobijanje podataka, što je rezultiralo kreiranim podsistemom od 60 indikatora”, pojašnjava Radojević.
Indikatori su, dodaje, rasvrstani u više različitih grupa, od onih koji prikazuju kretanja u realnom i finansijskom sektoru, potom kretanja na tržištu rada, epidemiološki i drugi važni demografski pokazatelji.
Kao poseban doprinos projekta, Radojević izdvaja rezultate istraživanja o uticaju COVID-a na zaposlenost, nezaposlenost i neaktivnost stanovništva, sa posebnim aspektom na mladu populaciju i žene.
“Istraživanje je pokazalo da je pod uticajem COVID-19 u drugom kvartalu 2020. godine smanjena zaposlenost za 8,6 odsto, ali je povećana i neaktivnost stanovništva za 10,5 odsto usljed nemogućnosti traženje posla zbog mjera koje su uticale na smanjenje obim aktivnosti ili zabranu obavljanja određenih djelatnosti”, ističe Radojević.
Ekonomska aktivnost mlade populacije (15-24), kako je rekla, značajnije je pogođena COVID-om, jer se broj zaposlenih lica starosne dobi (15-24) u II kvartalu 2020. godine smanjio za 34,3 odsto.
“Istraživanje je takođe pokazalo da je ekonomska aktivnost žena ugroženija COVID-om u odnosu na muškarce u pogledu razloga i dužine odsutnosti sa posla. Takođe, važan doprinos projekta, jeste i taj da su podaci o broju umrlih, potom zaposlenih i nezaposlenih, primjenom međunarodno preporučenih metodoloških standarda prikazani na nedjeljnom nivou”, naglašava Radojević.
Na taj način, kako je ocijenila, omogućeno je utvrđivanje statistički značajnih razlika po nedjeljema 2020. godine u odnosu na petogodišnji nedjeljni prosjek za period 2015-2019. godine.
“Istraživanje je pokazalo da ne postoji statistički značajan uticaj COVID19 na povećanje broja umrlih u prvih 26 nedjelja 2020. godine u odnosu na prosjek 2015-2019. godine”, kazala je Radojević.
Međutim, statistički značajan uticaj COVID-19, kaže, postoji u smanjenju broja zaposlenog i povećanju neaktivnog stanovništva, posmatrano od 12 do 26. nedelje 2020. godine. Sastavni dio projekta, kako je rekla,čini i primarno istraživanja o uticaju COVID-a na poslovanje preduzeća koje je realizovano na uzorku od 362 preduzeća.
“Snaga tog projekta ogleda se najviše u interdisciplinarnosti, što je stvorilo pouzdane statističke indikatore koji će doprinijeti jasnom razumijevanju pandemije i podstaći vjerujem dalja istraživanja. Svakako, kvantitativni pokazatelji dobijeni ovim projektom mogu biti od značajne pomoći kreatorima makroekonomske, fiskalne i zdravstvene politike”, ocijenila je Radojević.
Za pet mjeseci koliko je trajao taj projekat, smatra ona, ne bi bilo moguće proizvesti međunarodno uporedive indikatore, da prethodno statistički sistem MONSTAT-a nije razvijen i koncipiran u skladu sa EU metodologijama i konceptom kvaliteta evropske statistike.
“Stoga, ovaj projekat smatramo nadogradnjom dosadašnjeg rada koji je imao za cilj da već postojeće i nove podatke u statističkom sistemu transformiše u indikatore i u redovnoj dinamici ih u buduće obezbjeđuje korisnicima”, kazala je Radojević.
Da bi to postigli u ovom izuzetno kratkom roku, kako ističe, bila je neophodna izuzetna posvećenost kako tima istraživača ovog projekta, tako i zaposlenih Uprave za statistiku, na čemu smo im posebno zahvalni.
“Posebna zahvalnost Ministarstvu nauke na podršci i razumijevanju značaja zvanične statistike, kao i našim partnerima koji u kontinuitetu pružaju stručnu i finansijsku podršku razvoju statističkog sistema Crne Gore Evropskoj komisiji i Eurostat-u”, kazala je Radojević.
