Kada čujete riječ ’inteligencija’, vejrovatno odmah pomislite na testiranje nivoa IQa. Inteligencija se uglavnom opisuje kao intelektualni potencijal, nešto sa čime ste rođeni, što može biti mjerljivo i ne može biti promjenljivo.
Ipak, počev od psihologa Howarda Gardnera, koji je u modernu psihologiju uveo koncept Teorije višestruke inteligencije, sve više njegovih kolega se slaže sa stavom da treba prevazići tradicionalna shvatanja da postoji samo jedna inteligencija i jedan nivo IQa, te da je ovaj način razmišljanja previše ograničavajuć.
Ovu teoriju, Gardner je prvi put izložio u svojoj knjizi Frames od Mind: The Theory of Multiple Intelligences (1983), gdje je ukazao na to da svi ljudi imaju različite vrste inteligencija. Ne postoji jedna, opšta. Američki psiholog ih je izdvojio osam, i predložio je devetu kao moguću, a inteligenciju definiše kao sposobnost za rešavanje problema i stvaranje proizvoda koji se cijene u jednom ili više kulturnih okvira.
Vrste inteligencija prema Gardneru:
1. Vizualno-prostorna inteligencija
Ovdje je jasno da je naglašena moć vizualizacije, i pojedinci koji je imaju, ističu se u proučavanju mapa, grafikona, video snimaka i fotografija. Uživaju u čitanju, pisanju, slikanju, crtanju, sklapanju puzli i sličnim zadacima. Vole posmatrati svijet oko sebe i pronalaziti zanimljivosti u njemu, i obično posjeduju izraženu maštu. Idealna zanimanja za njih su: arhitekta, umetnik, koreograf.
2. Verbalno-lingvistička inteligencija
Ljudi koji posjeduju ovu vrstu inteligencije, dobri su u korišćenju i artikulaciji riječi, pisanju, usmenom izražavanju, i krasi ih dobra memorija. Vole da pišu priče, čitaju, vode debate, koriste humor, detaljno objašnjavaju stvari… Sve ove vrline su glavna snaga, pre svega, novinara i pisaca, advokata i učitelja, profesora.
3. Logičko-matematička inteligencija
Odlične vještine rješavanja problema i kompleksnih računica, uživanje u razmišljanju o apstraktnim idejama, proučavanje naučnih eksperimenata – ovim odlikama se ponose naučnici, matematičari, programeri, inžinjeri, računovođe, ekonomisti, ljjekari. Omiljena zabava su im zagonetke, rebusi, mozgalice. Umesto riječima, oni razmišljaju brojevima.
4. Telesno-kinestetička inteligencija
Ova vrsta je izražena kod osoba koje se skladno kreću, osjećaju se ugodno u svom tijelu i koriste ga kako bi se izrazili na različite načine. Najčešće je posjeduju plesači, atletičari i glumci, kao i oni koji vole da rade rukama i bave se aktivnostima poput modelarstva, konstruisanja, popravljanja. Imaju odličnu fizičku koordinaciju i skloni su pamćenju stvari prilikom rada.
5. Muzička inteligencija
Jasno je da je posjeduju muzičari, pjevači, kompozitori, nastavnici muzičkog, svi oni koji dobro osjećaju ritam i zvuk. Uživaju u pjevanju i sviranju, lako prepoznaju tonove i muzičke obrasce, lako pamte pjesme i melodije, imaju izražen nivo shvatanja muzičkih struktura, ritmova i nota.
6. Interpersonalna inteligenecija
Odlike vezane za ovu vrstu su: dobro razumijevanje drugih i interakcija sa njima, procjena emocija, motiva, želja i namjera ljudi iz okoline. Pojedinci kod kojih je naglašen ovaj tip intelekta, uglavnom su psiholozi, filozofi, savetnici, političari. Imaju odlične komunikativne i neverbalne vještine, posmatraju situacije iz različitih uglova, kreiraju pozitivne odnose sa ljudima, dobri su u rješavnju grupnih konflikata.
7. Intrapersonalna inteligencija
Osobe koje su intrapersonalno inteligentne, uglavnom su svjesne sebe, svojih vrlina i mana – povezane su sa introspekcijom i autorefleksijom. Često znaju biti povučeni i provoditi vrijeme u samoći, kada analiziraju sebe, okolinu, teorije, ideje. To su, pre svega, filozofi, pisci, teoretičari, naučnici.
8. Naturalistička inteligencija
Ova vrsta je najnoviji dodatak Gardnerovoj teoriji, i dočekana je sa više otpora nego prethodnih sedam. Prema Gardneru, pojedinci koji se ovde ističu su više u skladu sa prirodom od ostalih i često su zainteresovani za očuvanje i istraživanje okoline, i učenje o drugim vrstama. Veoma su sjjvesni suptilnih promjena u svom okruženju. Vole boraviti u prirodi, posmatrati je, analizirati biljke, životinje, minerale, a najčešće su to biolozi, ekolozi, baštovani, farmeri, kuvari, poljoprivrednici.
9. Egzistencijalna inteligencija
Deveta, i prema samom Gardneru, moguća, ali ne i zagarantovana vrsta inteligencije. Posjeduju je osobe koje vole da razmišljaju o filozofskim pitanjima, o smislu života i postojanja, i uopšte o svemu što čini život. To su često oni iz filozofskim i verskih krugova.
