Kada pomislimo na Dubai, među prvim asocijacijama su futuristični oblakoderi, turizam, Burdž Kalifa ili vještačko ostrvo u obliku palme. Prije samo nekoliko decenija, to nije bio slučaj – Dubai je bio relativno nerazvijen pustinjski kraj. Prekretnica u ekonomskom razvoju Dubaija, koji će početkom 1970-ih postati jedan od Ujedinjenih Arapskih Emirata (UAE), bilo je otkrivanje nafte 1966. godine.
Pored nalazišta nafte, jedan od glavnih pokretača brzog ekonomskog razvoja bilo je otvaranje brojnih specijalnih ekonomskih zona (SEZ) među kojima se izdvajaju zone slobodne trgovine i posebno Međunarodni finansijski centar u Dubaiju. Danas je Dubai jedan od petnaest najvećih finansijskih centara u svijetu, a značajan doprinos tome dale su upravo specijalne ekonomske zone.
Međunarodni finansijski centar Dubai (Dubai International Financial Centre – DIFC) jedan je od vodećih finansijskih centara u svijetu. Osnovan 2004. na površini od preko 100 hektara, predstavlja dio šire strategije ekonomskog rasta Dubaija kroz otvaranje SEZ koje olakšavaju poslovanje i ulaganje na ograničenim teritorijama.
Ideja iza DIFC jeste privlačenje kapitala, investitora i kompanija iz različitih sektora putem brojnih podsticaja. To je moguće budući da SEZ generalno predstavljaju teritorijalno ograničene zone na kojima važi posebna regulativa u odnosu na ostatak zemlje. U slučaju DIFC, riječ je o posebnom zakonodavnom i regulatornom okviru po uzoru na britansko pravo. Zakoni i regulacije koje se odnose na građansko i komercijalno pravo su u skladu sa pravnim sistemom Ujedinjenog Kraljevstva, dok je dio regulative dizajniran po uzoru na pravila koja su na snazi u Londonu i Njujorku.
U praksi, to znači da je poslovno okruženje DIFC takvo da nudi olakšice i podsticaje kompanijama i investitorima da posluju i ulažu u ovoj zoni. Ovi podsticaji između ostalog uključuju:
- 100% stranog vlasništva u kompanijama (što u ostatku Dubaija nije moguće)
- Pravo otvaranja kompanije bez lokalnih partnera
- Nula poreza na dobit i dohodak (na period od 50 godina)
- Ne postoje ograničenja za vraćanje profita u matičnu zemlju (repatrijacija)
Pored toga, poseban regulatorni okvir omogućava olakšano i ubrzano dobijanje licenci i generalno efikasniju administraciju.
Ovakav sistem nudi veću pravnu sigurnost i povoljnije uslove poslovanja, a zanimljivo je i da u sudovima u okviru DIFC radi i nekoliko sudija iz UK i Australije.
U izvještaju DIFC o poslovanju u 2019. godini, navodi se da je ukupan broj kompanija koje posluju na ovoj teritoriji 2,437, što predstavlja porast od 14% u odnosu na 2018. Tokom prošle godine, u DIFC je registrovano skoro 500 novih kompanija, a u izvještaju je navedeno i da u ovoj SEZ trenutno posluje 17 od najvećih 20 banaka u svijetu, 8 od 10 vodećih globalnih advokatskih kancelarija, kao i 3 od top 5 osiguravajućih kuća u svijetu.
Zaključno sa 2019, na teritoriji DIFC poslovalo je 737 finansijskih kompanija. Godišnji porast od 9% registrovan je u pogledu zaposlenih kojih trenutno ima oko 25,600.
Ukupna bankarska aktiva u DIFC 2019. iznosila je 178 milijardi američkih dolara. Bruto prihodi (premije) osiguravajućih kompanija dostigli su skoro dvije milijarde američkih dolara, što je porast od preko 17% u odnosu na prethodnu godinu. Investicioni fondovi registrovani u DFIC (Wealth and Asset Management Industry) su tokom 2019. upravljali sredstvima od oko 424 milijarde dolara.
Jedna od novijih inicijativa u DIFC odnosi se ne finansijske tehnologije (FinTech) – početkom 2020, lansiran je program FinTech Hive Scale Up Programme zamišljen kao startap akcelerator koji bi trebalo dodatno da ubrza razvoj finansijskih tehnologija, još jednog rastućeg sektora u Dubaiju.
DIFC je prepoznat i kao vodeći finansijski hab za region Bliskog istoka, Afrike i Južne Azije (MEASA) koji čine 72 države sa populacijom od oko tri milijarde. Financial Times je prošle godine rangirao Dubai kao sedmu najbolju FinTech lokaciju u svijetu.
Iako u okviru DIFC važe različita pravila u odnosu na ostatak Dubaija i drugih zona slobodne trgovine, treba imati u vidu da i ovde postoje brojna ograničenja za zaposlene, prvenstveno kroz diskriminaciju i ograničenja ljudskih prava.
Zakon o zapošljavanju (DIFC Employment Law) ima određene razlike u odnosu na radno zakonodavstvo u Emiratima, ali je i dalje u skladu sa Krivičnim zakonikom UAE koji nalaže da „homoseksualne radnje“ predstavljaju krivično djelo.
Kao i u ostatku UAE, u DIFC zakonom su zabranjeni sindikati, kolektivna udruženja i radnički savjeti. Svaka slična aktivnost smatra se kršenjem javnog reda, navodi se u analizi radnog zakonodavstva u okviru ove SEZ.
Zaposleni u DIFC zakonom su zaštićeni od diskriminacije na osnovu religije, bračnog statusa, rase, nacionalnosti i pola, s tim što je zakon nedavno proširen tako da uključuje i zabranu diskriminacije na osnovu godina i majčinstva/trudnoće. Maksimalan broj radnih sati ograničen je na 48 tokom 7 dana što može biti produženo, ali samo uz pisanu saglasnost zaposlenih, dok minimalna zarada ne postoji. DIFC nema posebnu regulativu o uzbunjivačima, tako da oni uživaju malu zaštitu kao i u UAE.
I pored vidnih ograničenja kada je riječ o zaposlenima, generalno okruženje u kojima se odvijaju poslovanje i zapošljavanje jeste liberalnije u odnosu na ostatak Dubaija i UAE.
Ekonomski gledano, DIFC predstavlja jednu od uspješnih priča u istoriji specijalnih ekonomskih zona – u slučajevima afričkih zemalja, na primjer, posebne prepreke predstavljaju loša infrastruktura ili kasno otvaranje SEZ, što ovdje nije slučaj. DIFC i na desetine zona slobodne trgovine u Dubaiju nesumnjivo su doprinijele brzoj ekspanziji od nerazvijenog pustinjskog kraja do vodećeg globalnog finansijskog centra na Bliskom Istoku.
Izvor: Talas
