U pregovorima Crne Gore sa Evropskom unijom (EU) korišćenje eura se ne dovodi u pitanje, dok su nivo fiskalnog deficita i duga jedno od najvećih iskušenja sa kojima će se ekonomija suočiti, ocijenila je profesorica na Ekonomskom fakultetu, Danijela Jaćimović.
“Korišćenje eura se ne dovodi u pitanje, a ono što bi moglo predstavljati izazov je kako definisati ekonomske politike koje bi trebalo da budu usaglašene sa evropskim u procesu pregovaranja, sa ciljem da dovedu du rasta i razvoja, uz uvažavanje činjenice da mi već imamo euro”, kazala je Jaćimović agenciji Mina-business.
Ona je rekla da to do sada nije bilo slučaj u procesu pregovaranja, jer se do sada pregovaralo isključivo sa zemljama koje imaju sopstvenu valutu, tako da su potrebna određena prilagođavanja.
“To predstavlja dodatni pregovarački izazov i napor za pregovaračke strukture sa obje strane”, ocijenila je Jaćimović.
Ona je, komentarišući pregovore Crne Gore u Poglavlju 17 koje se odnosi na ekonomsku i monetarnu uniju, kazala da je ispunjavanje rigoroznih kriterijuma EU vezanih za monetranu uniju za sve zemlje bio veliki izazov.
“Stoga to može da bude izazov i za Crnu Goru. Rigoroznost kriterijuma posebno dolazi do izražaja kada se radi i fiskalnoj politici, više nego sto se radi o ispunjavanju monetarnih standarda”, smatra Jaćimović.
Na pitanje na koji način će se riješiti pitanje ispunjenja Mastrihtskih kriterijuma, s obzirom na visinu crnogorskog javnog duga i nivo budžetskog deficita, Jaćimović je odgovorila da su visina fiskalnog deficita i duga, kao i njihovo smanjenje, jedno od najvećih iskušenja sa kojim će se suočiti crnogoska ekonomija.
“Rješenje ovog problema mora sadržati dobro osmišljenje domaće mjere, koje se odnose na mudro i štedljivo upravljanje javnim finansijama i stimulisanje ekonomskog rasta. S druge strane ne smijemo zanemariti ni efekte globalnog tržišta. Nepovoljna međunarodna konjuktura nije pogodan ambijent za smanjivanje fiskalnog deficita i javnog duga, ni u jednoj zemlji. Globalno osnaživanje rasta moglo bi značajnije uticati da smanjenje tih stopa”, objasnila je Jaćimović.
Prema njenim riječima, evropska ekonomska politika predstavlja stabilnu i relevantnu ekonomsku politku, koja ima za cilj koordinisanje ekonomskih politika zemalja članica, čiji cilj je stvaranje uslova za snažniji i brži ekonomski rast.
“Prilagođavanje i usaglašavanje sa evropskim politikima treba da dovede stvaranja uslova za povećanje inovativnosti, koje može biti snažno podržano iz fondova EU, što će dovesti do povećanja konkurentnosti, zaposlenosti i na kraju ekonomskog rasta”, rekla je Jaćimović.
Kada se to posmatra iz perspektive upotrebe eura, to, kako je kazala, znači stabilan i previdiv ambijent za poslovanje, međunarodnu trgovinu i strane investicije.
Ona je saopštila da su se ekonomska i monetarna unije EU i njeni postulati i stubovi suočili sa snažnim izazovima u toku savremne finansijske krize, koja je kroz vrijeme različito djelovala i ispoljvala se prvo kao finansijska kriza, zatim kriza međunarodne trgovine, zaposlenosti, dugova i kriza eurozone.
“Kriza eurozone još nije prevaziđena, jer EU predstavlja 28 zemalja sa različitim ekonomskim sistemima, gdje imamo zemlje koje čine stubove EU, stare države članice sa stabilnim ekonomijama koje su okosnica i same monetrane unije, zatim zemlje sa slabijim performansama koje su više izložene rizicima i gdje bi mogli ubrojiti Mediteranske i ostale zemlje”, rekla je Jaćimović.
Prema njenim riječima, neke od njih su članice monetrane unije, a neke nijesu, ali sve zemlje su se susrele sa značajnim problemina u posljednjih deset godina, koji se ogledaju u tome kako upravljati eurom, sačuvati konkurentnost, zasposlenost, ali i držati pod kontrolom budžetski deficit i javni dug.
“To je dovelo do snažnih promjena u upravljanju eurozonom, uvođenjem brojnih (ne) formalnih tijela i instrumenta, kako bi se objezbijedilo nesmetano funcionisanje Evropske i monetrane unije i koordiniralo relevantnim politikama u zemljama koje su u eurozoni, ali i onima koje to nijesu”, navela je Jaćimović.
Ona smatra da su izazovi globalnog tržišta brojni i da ih u budućnosti treba očekivati češće, ali da je teško predvidjeti njihovu snagu.
“Sami sistem Evropske monetrane unije, u budućnosti, mora razviti značajniju otpornost na različite potencijane udare, što znači da je moguće očekivati najznačajnije promjene upravo u načinu rada i funkcionisanja eurozone u budućnosti, što je po meni i najveći izazov sa kojim se možemo suočiti pri zatvaranju Poglavlja 17”, poručila je Jaćimović.
Takođe, izazov bi bila i brzina ostvarivanja članstva u monetarnoj uniji, jer će Crna Gora prvo postati članica EU, pa onda eurozone.
“Biti članica monetarne unije znači i prava i obaveze. Obaveze će se odnosti na ispunjavanje uslova članstva, ali i prava koja podrazumijevaju povlačenja određenih finansijskih sredstava, koje su namjenjene za rješavanje finansijskih problema članica”, rekla je Jaćimović.
Na pitanje kada se može očekivati zatvaranje Poglavlja 17, Jaćimović je odgovorila da u savremenom trenutku nije lako licitirati sa datumima i da to ne bi trebalo da bude osnovni cilj.
“Cilj je da se kroz proces pregovaranja, stvore uslovi za rast koji će biti baziran na inovacijama, uz korišćenje što više fondova iz EU, korišćenjem knowhow, uz uvažavanje činjenice da već kostitimo euro, kako bi stvorili održivu ekonomiju i ljude, koji bi mogli da se suoče sa snažnom konkurencijom jedinstvenog tržišta, kao buduća članica EU”, zaključila je Jaćimović.
