Od početka ruske invazije na Ukrajinu i uvođenja sankcija ruskim kompanijama i privredi je došlo do egzodusa većeg broja ljudi.
Ratne strahote su pokrenule izbjeglički val iz Ukrajine, a Ujedinjeni narodi su procijenile da je više od šest miliona ljudi napustilo tu zemlju, uglavnom žena, djece i onih koji nisu vojni obveznici.
S druge strane, nezvanične procjene govore da je i oko pet miliona građana Ruske Federacije napustilo tu zemlju. Postavlja se pitanje: šta je sa stečenim znanjima, kompetencijama na tržištu i kapitalom koji posjeduju onih koji su se odlučili doći na Zapadni Balkan?
Uprava prihoda i carina Crne Gore nudi podatke po kojima je od 1. februara do 9. juna u ovoj, stanovništvom najmalobrojnijoj zemlji regije, registrovano osnivanje 1.100 privrednih društava čiji su osnivači fizička lica iz Rusije.
“Od toga se 229 privrednih društava bavi kompjuterskim programiranjem, 81 društvo obradom podataka, smještanjem aplikacija i pružanjem aplikativnih usluga. Na trećem mjestu su konsultantske aktivnosti u vezi sa poslovanjem i ostalim upravljanjem – 65 društava, pa konsultantske djelatnosti u oblasti informacione tehnologije – 63 privredna društva”, podaci su Uprave prihoda i carina Crne Gore.
U istom periodu su registrovana i osnivanja 104 privredna društva čiji su osnivači fizička lica iz Ukrajine, a najzastupljenija djelatnost je kompjutersko programiranje – 13 privrednih društava.
‘Odskočna daska’
Po ovim podacima za građane obje zemlje zahvaćene ratnim strahotama, Crna Gora prednjači u cijelom regionu Zapadnog Balkana.
Bez obzira na brojnos otvorenih firmi, ovo je ipak za mnoge Ruse i Ukrajince samo “odskočna daska” za realizaciju budućih planova u Zapadnoj Evropi, Bliskom Istoku i Sjedinjenim Državama.
“Za očekivati je bilo da će izbijanjem rata u Ukrajini biznisi biti u većem intenzitetu seljeni na teritoriju Crne Gore od oba naroda (Rusa i Ukrajinaca), jer je Crna Gora već ne izvjestan način poznato odredište za mnoge građane tih zemalja. Naime, mnogi od njih tu imaju svoje nekretnine i već godinama provode odmor u Crnoj Gori, a stimulativni crnogorski zakoni su učinjeli da mnogi od njih pokrenu i svoje biznise u Crnoj Gori”, mišljenja je Vasilije Kostić, profesor Fakulteta za menadžment u Herceg Novom i predsjednik Crnogorskog udruženja poslodavaca.
Poznato je da su zakonodavci u Evropskoj uniji od početka invazije ukrajinskim građanima omogućili niz pogodnosti u svojim zemljama. Crna Gora je to uradila i prije same ratne krize u Ukrajini.
“Zakon o privrednoj djelatnosti u Crnoj Gori u istu ravan stavlja domaće rezidente i strance, pa je to dodatno stimulativan elemenat u pravcu izbora Crne Gore kao destinacije za život i za biznis, naročito u okolnostima ratnog sukoba i posljedica koje idu u vezi s time, poput rasta neizvjesnosti, sankcija Rusiji, te ruskoj privredi i građanima.
Seljenje biznisa u Crnu Goru je svakako dobra okolnost za nas. Ali to sa sobom nosi, kao i sve u životu, i negativne uticaje u vidu povećanja cijena zakupa, cijena nekretnina… što je već ranije viđen scenario sa izbjeglicama tokom rata u Jugoslaviji. Kako god, činjenica da je trenutno veći broj preduzeća osnovan u Crnoj Gori nego u drugim dijelovima regiona govori dijelom i o stimulativnosti crnogorskog poslovnog ambijenta, što nikako nije bez značaja. Naprotiv“, stava je Kostić.
Više od 700 Rusa otvorilo obrt u Srbiji
U Srbiji, koja ima najveći broj stanovnika, te jedina i direktnu avionsku linije sa gradovima u Rusiji je od početka izbijanja ratnih aktivnosti 24. februara, pa sve do 31. maja ukupno 399 fizičkih i osam pravnih lica iz Ruske Federacije registrovalo je otvaranje 287 privrednih društava. U to je još 730 građana iz ove zemlje otvorilo preduzetničku radnju, u ostatku regije poznatu i kao obrt.
“Dodatno, za sedam dana juna, registrovano je još 17 privrednih društava i 57 preduzetnika, čiji su osnivači pravna i fizička lica iz Rusije. Kod privrednih društava, u top pet pretežnih delatnosti su: računarsko programiranje, nespecijalizovana trgovina na veliko, konsultantske aktivnosti u vezi s poslovanjem i ostalim upravljanjem, konsultantske delatnosti u oblasti informacione tehnologije, delatnost reklamnih agencija i delatnost restorana i pokretnih ugostiteljskih objekata, dok se kod registrovanih preduzetnika pojavljuju i specijalizovane dizajnerske delatnosti”, kažu nam iz Agencije za privredne registre Srbije.
Istovremeno, iz Ukrajine je u Srbiji 12 fizičkih lica otvorilo 12 privrednih društava u Srbiji. Uz to je još sedam fizičkih lica registrovalo osnivanje isto toliko preduzetničkih radnji u Srbiji. Dodatno je u prvoj sedmici juna registrovano osnivanje još dva privredna društva i jednog preduzetnika.
Nedostatak podataka
Iz Hrvatske gospodarske komore (HGK) samo su nam u telofonskom razgovoru kazali da ne mogu ponuditi tačne podatke, jer se u toj zemlji ne razvrstavaju poduzetnici i obrtnici po nacionalnosti.
Jedino Hrvatska narodna banka ima podatke o nacionalnosti, ali za sve transakcije, a ne samo za registrovana poduzeća i obrte.
U Bosni i Hercegovini je slična situacija u entitetu Federacija BiH gdje je Finansijsko-informatička agencija (FIA) dostavila “informaciju da u Registru obveznika predaje finansijskih izvještaja ne postoje podaci o državljanstvu vlasnika pravnih lica… i da poduzetnici u Federaciji BiH nemaju zakonske obaveze prema Finansijsko-informatičkoj agenciji”.
Registracijski sudovi u kojima se vrši registracija privrednih društava u ovom entitetu je pri Općinskim sudovima i prikupljanje podataka od njih bi potrajalo. U međuvremenu se ruski ili ukrajinski jezik u Sarajevu može čuti od ljudi koji se kreću u poslovnom okruženju.
U drugom entitetu se ovakvi podaci prikupljaju u Agenciji za posredničke, informatičke i finansijske usluge (APIF) RS.
U odgovoru na pitanje koliko je građana Rusije i Ukrajine od početka ratnih zbivanja registrovalo svoje privredne djelatnosti u entitetu Republika Srpska su odgovorili: “Dva fizička lica, građani Rusije, su osnovala jednu firmu. Djelatnost osnovanog subjekta je računarsko programiranje. Osnivanja firmi od strane ukrajinskih državljana nije bilo”.
Izvor: Aljazeera Balkans
