Berlinski proces je imao korisnu ulogu u periodu velikog zastoja u procesu proširenja, jer je pomogao očuvanju eurooptimizma na našim prostorima, afirmišući regionalnu saradnju kao jednu od ključnih komponenti evropskih integracija. Međutim, ovaj proces nije i ne može biti alternativa procesu evropskih integracija niti kompenzacija za kasniji prijem, već isključivo način da se podigne kapacitet Regiona da što prije ispuni kriterijume za punopravno članstvo. Osnovni cilj zemalja Zapadnog Balkana je da postanu dio ekonomskog saveza koji je upravo putem regionalnog povezivanja prerastao u Evropsku uniju – najbogatije i najdinamičnije jedinstveno tržište na svijetu – kazao je predsjednik Privredne komore Crne Gore, Vlastimir Golubović na današnjoj konferenciji u Budvi.
”Privredne komore Balkana su još mnogo prije Berlinskog procesa radile na uspostavljanju poslovnih veza, postepeno mijenjale imidž regiona i insistirale da se u međusobnim odnosima favorizuju ekonomska pitanja od značaja za praktičan život privrede i građana, svjesne da se dugoročni ekonomski i poslovni planovi ne mogu graditi bez predvidivog i odgovornog pravca u kojem se cjelokupno društvo kreće. Zato je izuzetno važno prisustvo na Konferenciji visokih zvaničnika Evropske unije i Zapadnog Balkana od kojih privrednici Regiona očekuju podršku dinamičnijem usaglašavanju sa evropskim standardima, kako bi stvorili stabilan i podsticajan ambijent za privrednu aktivnost i ekonomski rast. Većina balkanskih ekonomija suočava se sa neodgovarajućom infrastrukturom, niskom konkurentnošću i produktivnošću, tehnološkim zaostajanjem, niskom akumulacijom kapitala, slabim izvoznim potencijalom, a to su izazovi koji su prije ulaska u Evropsku uniju opterećivali Irsku, mediteranske i zemlje Centralne Evrope. Jasni i čvrsti mehanizmi regionalne politike unutar Evropske Unije, strukturalni i kohezioni fondovi omogućili su ovim članicama rapidan razvoj koji je privukao značajna strana ulaganja”. kazao je Golubović.
On smatra da za zemlje Zapadnog Balkana bilo bi od izuzetne važnosti da prije zvaničnog prijema budu u mogućnosti da više koriste evropske mehanizme koji podrazumijevaju snažniju finansijsku podršku.
”Zapadni Balkan zaostaje za Evropom u svim segmentima, ali najdrastičniji jaz predstavlja nerazvijenost naše saobraćajne i energetske infrastrukture, koje čine kičmu svake privrede. Izdašniji finansijski podsticaji bi doprinijeli da Balkan postepeno ujednači svoj ekonomski i socijalni razvoj s prosjekom Evropske unije. Za pomoć svojim manje razvijenim državama i regionima u periodu 2007-2013 Evropska unija je izdvojila 269 milijardi eura, dok je za Zapadni Balkan od 2007-2017 opredijeljeno 9 milijardi eura. U 2018. region Balkana će dobiti milijardu eura, dok će samo Bugarska za isti period dobiti 6,8 milijardi. Regionu su potrebne investicije u obrazovanje i nauku jer konkurentska prednost više nije jeftina nego kvalifikovana radna snaga. Procjenjuje se da je Zapadni Balkan za nepunih 20 godina napustilo 4,4 miliona ljudi što je jasan signal da moramo raditi u pravcu mobilizacije svih kreativnih potencijala, reformi obrazovnog sistema, podsticanju privatnog sektora i inovativnosti kako bi od naše zemlje i regiona napravili perspektivno mjesto za život i rad. Glavni pokretač promjena i napretka je bez ikakve sumnje digitalizacija i ukoliko želimo stvoriti bolju budućnost ne možemo propustiti digitalnu integraciju koja se najbolje može ostvariti regionalnom saradnjom. Smanjenje troškova poslovanja, slobodan i neograničen pristup globalnom tržištu, te digitalna inovativnost, prednosti su koje digitalizacija tržišta donosi malim ekonomijama. Evropske integracije su kompleksan i dugotrajan reformski poduhvat, ali i istorijsko pravo naroda Balkana na bezbjedno i prosperitetno okruženje, koje evropska zajednica država i naroda simbolizuje. Zemlje Zapadnog Balkana treba da budu svjesne da će na tom putu jedne drugima biti najvažniji saveznici, ali da ih očekuje i zdrava konkurencija u dostizanju evropskih standarda budući da kolektivnog prijema, prema najavama evropskih zvaničnika neće biti, već će pojedinačne zasluge svake zemlje opredijeliti konačni uspjeh na evropskom putu”, ističe Golubović.
On dodaje da Privredna komora tradicionalno, već osmi put, organizuje konferenciju o ekonomiji, u okviru koje politička, privredna i akademska zajednica razmatra teme od značaja za privredu i društvo u cjelini. Konferencija nudi odgovore na najveće ekonomske izazove i postala je pokretač i izvor upotrebljivih ideja i predloga.
”Pozicija Predsjednika Komore me obavezuje da govorim krajnje pragmatično, jezikom privrednika. U skladu sa tim ću saopštiti da poslovna zajednica Regiona očekuje od donosilaca odluka da i dalje rade na unapređenju poslovnog ambijenta, uklanjanju netarifnih barijera i povećanju efikasnosti administracije na državnom i lokalnom nivou, u cilju stvaranja uslova za povećanje obima trgovine i razvoja ukupnih privrednih odnosa. Koji su planovi Vlada u vezi sa navedenim pitanjima saznaćemo na panelu o ekonomskoj i evropskoj perspektivi Balkana. Govoriti o unapređivanju ekonomskih veza, te promociji evropskih vrijednosti na Balkanu, a i Evropi uopšte, nije moguće bez naglašavanja uloge privrednih komora. Elaboraciju ove teme čućemo od čelnika najznačajnijih međunarodnih komorskih asocijacija. Dozvolite da među njima posebno istaknem najmlađu od njih, Komorski investicioni forum zapadnobalkanske šestorke. Ova asocijacija nastala 2015. godine na Samitu u Beču, uz snažnu podršku Savezne austrijske komore, kontinuirano djeluje u smjeru unapređivanja regionalne ekonomske saradnje, privlačenju investicija u Region i promovisanju evropskih normi i vrijednosti kod poslovne zajednice. Nezamjenljiva je uloga komora širom Evrope u uspostavljanju ambijenta koji pogoduje razvoju biznisa i unapređenju konkurentnosti privrede, kreiranju obrazovnog sistema u skladu sa zahtjevima tržišta rada, vođenju ekonomske diplomatije i stvaranju zdravog ekonomsko – socijalnog dijaloga. Komore Zapadnog Balkana su posvećene ispunjavanju ovih zadataka na isti način kao i komore najrazvijenijih zemalja. Mi učimo jedni od drugih, povezujemo nacionalne ekonomije i promovišemo važnost dostizanja evropskih standarda i vrijednosti. Iako još uvijek daleko od evropskog prosjeka, nema dileme da je Balkan u odnosu na kraj prethodnog i početak ovog vijeka značajno iskoračio u ekonomskom smislu, pa smo našim gostima iz međunarodnih finansijskih institucija postavili pitanje: Da li je Balkan spreman da koristi prilike koje su pred njim? Instrumenata za finansiranje ima, ali put do njih traži određena znanja i vještine, a pitanje je u kojoj mjeri njima vladamo”, smatra Golubović.
Kako dalje navodi, kako se trgovina i drugi vidovi saradnje u regionu mogu poboljšati, odgovor će nam dati ministri ekonomije Zapadnog Balkana.
”Znamo svi na šta smo se obavezali CEFTA-om davne 2006, baš kao i uspostavljanjem Jedinstvenog ekonomskog prostora, koji je promovisan na Samitu u Trstu. Gdje smo danas u odnosu na te odredbe, prije svega CEFTA-e, koja je proklamovana kao predvorje Evropske unije? Na jednoj strani napredak i rezultati koji su značajni, dok na drugoj imamo brojne netarifne barijere na čije se prevazilaženje, po mišljenju privrednika, neopravdano dugo čeka. Za završetak Konferencije, planirali smo panel koji je okupio osnivače i direktore najvećih kompanija iz Regiona, koji su svojim poslovanjem prevazišli nacionalne okvire. Oni znaju svu surovost tržišta, oštrinu konkurencije, hvataju se u koštac sa izazovima, a ponekad dinamiku njihovih aktivnosti administracija ne uspijeva da prati. Kako oni ocjenjuju uslove privređivanja, šta smatraju prednostima regiona, a u čemu vide nedostatke, te koje su njihove preporuke donosiocima odluka, cijenili smo pravim načinom da zaokružimo ovogodišnju Konferenciju. Vjerujem da smo ovim međusobno povezanim temama, baš kao i odabirom panelista, kreirali dobar okvir za sliku koju očekujemo da dobijemo od ove Konferencije. Na samom kraju, podsjećam da je ovo važna godina za Privrednu komoru Crne Gore koja obilježava devet decenija svog rada. U svojoj dugoj tradiciji Komora i crnogorski privrednici ostavili su neizbrisiv trag u kreiranju ekonomske istorije Crne Gore, baš kao što i mi danas nastojimo doprinijeti kvalitetu i napretku sadašnjeg ekonomskog trenutka. Koristim priliku da pozdravim ovdje prisutne ranije predsjednike Privredne komore, uz posebnu zahvalnost gospodinu Velimiru Mijuškoviću koji je utemeljivač ove Konferencije. Naročitu zahvalnost izražavam kompanijama koje su pružile podršku Komori u pripremi ovog događaja. Nadam se da će naši gosti nakon Konferencije otići iz Crne Gore sa novim saznanjima, ispunjenim očekivanjima, osjećajem ugodnog boravka i željom da ponovo dođu”, zaključio je Golubović.
