Gasovod kroz Crnu Goru koštao bi više od 210 miliona eura i bio bi dug 96 kilometara. Ministar kapitalnih investicija Ervin Ibrahimović za CdM kaže da se projekat Jadransko-jonskog gasovoda IAP nalazi na Jedinstvenoj listi prioritetnih infrastrukturnih projekata (Single Project Pipeline) Crne Gore, za čiju implementaciju su 2021. godine procijenjena sredstva iznosila 210.000.000 eura.
“Vjerujemo da je pomenuti iznos, usljed globalnog povećanja cijena građevinskih materijala sada viši, a precizniju procjenu očekujemo tokom ove godine, kada je planirala i revizija postojeće dokumentacije (idejno rješenje i geoistraživački radovi, procjena uticaja na životnu sredinu), što je neophodno da bi se pristupilo izradi glavnog projekta”, navodi ministar.
Od albanske Fiere, preko Crne Gore do Splita
Projektom IAP planirano je, kako dodaje on, da se gasovodom poveže albanski grad Fiera i hrvatski grad Split, prolazeći pri tome kroz teritorije Crne Gore.
“Cjevovod je planiran kao dvosmjerni, sa ukupnom dužinom gasovoda od oko 511 km, pri čemu je dionica kroz CG duga oko 96 km, od čega oko 37 km cjevovoda bi bilo postavljeno pod morem (offshore). Ukupan kapacitet od 5 milijardi m3/godišnje treba da omogući snabdijevanje prirodnim gasom Albanije (1 milijarda m3), Crne Gore (0,5 milijardi m3), juga Bosne i Hercegovine (1 milijarda m3) i Hrvatske i dalje do centralne Evrope (2,5 milijarde m3)”, ističe Ibrahimović.
Izlazna tačka
Ibrahimović napominje da će se revizijom dokumentacije odrediti izlazna tačka, koja će omogućiti Crnoj Gori snabdijevanje prirodnim gasom.
“Crna Gora nema izgrađenu infrastrukturu za korišćenje prirodnog gasa u ovom momentu, međutim sa izdradnjom cjevovoda stvoriće se preduslovi za dalju upotrebu”, navodi on.
Gasifikacija Crne Gore
Prema njegovim riječima, realizacijom Jadransko-jonskog gasovoda Crna Gora, ali i cijeli region, ostvarili bi značajne koristi: prije svega u smislu jačanja energetske bezbjednosti snabdijevanjem prirodnim gasom i podjednako važnog smanjenja zagađenja životne sredine kroz diversifikaciju energetskog sektora. Takođe, realizacija IAP projekta omogućila bi integraciju tržišta uz jačanje prekogranične saradnje.
Strategija razvoja energetike Crne Gore do 2030. Jadransko-jonski gasovod identifikuje kao vodeću opciju gasifikacije Crne Gore.
“Posjeta Azerbejdžanu i razgovor sa kolegama iz resora energetike, ali i sama diskusija i učešće viskoih zvaničnika iz zemalja EU i Evropske komisije na ministarskom sastanku jasan je signal koliko je ovaj projekat visoko na listi za dalji razvoj i podršku u međunarodnioj zajednici”, kaže on.
Ibrahimović za CdM kaže da Jonsko – jadranski gasovod (IAP Ioanian – Adriatic Pipeline) predstavlja integralni dio Trans – jadranskog gasovoda (TAP Trans – Adratic Pipeline). Implementacija cjelokupnog projekta omogućava otvaranje novog energetskog koridora za region Jugoistočne Evrope u okviru Južnog gasnog koridora, sa ciljem uspostavljanja novog pravca snabdijevanja prirodnim gasom sa Bliskog istoka i Kaspijskog regiona.
Projekat IAP nalazi se na listama projekata od zajedničkog interesa između ugovornih strana Energetske zajednice i država članica Evropske unije.
Kompleksan projekat
Jasan je Ibrahimović – riječ je o veoma kompleksnom projektu, sa obimnom projektnom dokumentacijom, koji iziskuje kontinuiranu saradnju sa zemljama regiona, ali smatram da treba pojačati dinamiku aktivnosti vezanih za dalju realizaciju i u tom pravcu smo i preduzeli konkretne korake.
“Podsjetiću vas da smo nedavno na vladi predložili informaciju i imenovali državnu kompaniju Montenegro Bonus, za učešće u osnivanju regionalne kompanije, kao zvanični TSO (operater prenosnog sistema gasa). U osnivanju pomenute regionalne kompanije, pored predstavnika Crne Gore, učestvovali bi i TSO predstavnici Hrvatske, Albanije i Bosne i Hercegovine, sa jednakim učešćem u kompaniji, dok bi sedište kompanije bilo u Splitu”, kazao je Ibrahimović za CdM.
Dodaje da bi kompanija obavljala poslove vezano za pripremu izgradnje gasovoda koji će prolaziti teritorijom Republike Hrvatske, Crne Gore i Albanije, promovisanja i sprovođenja aktivnosti od opšteg interesa za ugovornice projekta, kao što su: komunikacija sa EU organima (DG Energy, Energy Community Secretariat, ACER, ENTSOG, DG NEAR, itd), učestvovanje u radnim grupama nadležnih organa, saradnja sa internacionalnim tijelima, kompanijama, finansijskim institucijama i potencijalnim investitorima, i po potrebi obezbjeđivanje projektne dokumentacije i ostalih potrebnih istraživanja.
“Prepoznajući obaveze koje Crna Gora ima kao potpisnica Pariskog sporazuma i kandidat za članstvo u EU naše je strateško opredjeljenje da razvoj energetskog sektora baziramo na principima dekarbonizacije i zelene energetske tranzicije”, ističe on.
Značajni potencijali Crne Gore
Što se tiče obnovljivih izvora energije, Ibrahimović napominje da je nesporno jda naša država posjeduje značajne potencijale, kako u vjetro, hidro, tako i u solarnoj energiji.
“Trenutno u ministarstvu intezivno radimo na izmjenama i kreiranju pravnog okvira , koji će omogućiti zainteresovanim stranim investitorima da ulažu svoj kapital u razvoj „zelenih“ projekata, uz minimalne biznis i birokratske barijere”, kaže Ibrahimović.
On je podsjetio da je sekretarijat Energetske zajednice u svom Godišnjem izvještaju o implementaciji (2022.) u kojem prati usklađivanje sa svojim pravnim tekovinama i rezultate koje je naša država ostvarila, objavio da Crna Gora ima najbolji ukupni rezultat u Energetskoj zajednici, 69 procenata, što je podstrek više za nas da nastavimo u tom pravcu.
“Kompletna geo-politička situacija, pojava COVID 19, rat u Ukrajini, sve nam to ukazuje na potrebu snažnijeg angažovanja u ovoj oblasti. Iskustvo nas uči da energetski stabilan sistem utiče na ekonomsku stabilnost države i obratno. Ključno je da pronađemo balans, u načinu na koji ćemo razvijati ove projekte uz pažljivo projektovanje i planiranje, prateći standarde kada je riječ o zaštiti okoline”, zaključio je Ibrahimović u razgovoru za CdM.
