Većina evropskih i aerodroma iz regiona je data u koncesiju i njima upravljaju akcionarska društva. U slučaju Francuske i Holandije država ima većinski paket akcija u operaterima koji upravljaju aerodromima, a u ostalim zemljama manjinske pakete, ili uopšte nemaju akcije u firmama koje imaju koncesiju nad aerodromima.
Sto se regiona tiče, većina glavnih aerodroma je data pod koncesiju, ili prodata, kao stoje slučaj u Sloveniji. Država Srbija je marta ove godine potpisala ugovor sa francuskom korporacijom Vansi erports o koncesiji na 25 godine za beogradski aerodrom Nikola Tesla. Država Srbija je, inače, vlasnik 83 odsto akcija tog aerodroma.
Većinski vlasnik zagrebačkog aerodroma “Franjo Tuđman”, koji je najveći i najznačajniji u Hrvatskoj, je država sa 55 odsto udjela, 35 odsto ovog aerodroma je u vlasništvu grada Zagreba, a po pet odsto u vlasništvu grada Velika Gorica i Zagrebačke županije. I ovaj aerodrom je pod koncesijom od 2012. godine, na rok do 30 godina, na temelju ugovora sa francuskim operatorom, koji je namjenski formirao konzorcijum ZAIC (Zagreb Airport International Company) za upravljanje ovim aerodromom.
Ljubljanski aerodrom “Jože Pučnik”, ranije poznat kao Binik, država Slovenija je 2014. godine prodala njemačkoj firmi Fraport koja upravlja frankfurtskim i nizom drugih aerodroma u svijetu. Za 75,5 odsto udjela njemačka firma je platila 177,1 milion eura.
Pročitaj još: Marković: Crna Gora ne prodaje aerodrome, valorizuje ih putem koncesije
Aerodrom u Skoplju, koji je do skoro nosio službeni naziv “Aleksandar Veliki”, je početkom prošle godine odlukom makedonske vlade, kao znak dobre volje prema Grčkoj, promijenio ime u Međunarodni aerodrom Skoplje. Od 2008. godine aerodromom upravlj a turska kompanij a TAV (Tepeš Akfen Ventures) koja je dobila koncesiju na 20 godina.
Londonski aerodrom Hitrou najprometnija je svjetska vazdušna luka po broju putnika u međunarodnom vazdušnom prometu, te treća po ukupnom broju putničkog prometa. Hitrou se nalazi u vlasništvu BAA, kompanije koja je nastala privatizacijom Britanske uprave aerodroma. Kroz ovaj aerodrom godišnje prođe 70 miliona putnika.
Rimski aerodrom Fjumićino ili “Leonardo da Vinči”, kako mu glasi službeno ime, najveći je u Italiji i šesti u Evropi. Aerodromom upravlja preduzeće Aeroporti di Roma (ADR), koje ima koncesiju do 2044. godine, kada će prema procjenama ovaj aerodrom imati 100 miliona putnika i ima 15 odsto valsništa aerodroma u Denovi.
Preduzeće ADR je dio italijanske holding kompanije Atlantia S.p.A. (bivša Autostrade S.pA), koja je i najveći koncesionar italijanske mreže autoputeva.
Aerodrom u njemačkom gradu Dizeldorfuje u mješovitom vlasništvu, odnosno grad posjeduje polovinu vlasničkog udjela, dok je druga polovina u vlasništvu različitih firmi, uključujući ARI (Aer Rianta International), koja je u vlasništvu irske vlade i kompanija AviAlliance GmbH i AviC GmbH & Co. KgaA.
Država ima udio i u operatoru koji upravlja Frankfurtskim aerodromom, ali ne i većinsko vlasništvo. Taj je aerodrom najprometnija vazdušna luka u Njemačkoj i treća u Evropi. Njime upravlja akcionarsko društvo Fraport, čiji su vlasnici država Hese, čiji je Frankfurt glavni grad, holding Frankfurt na Majni, Lufthanza, BlekRok i LegMason, a vlasnici 34,2 odsto kapitala su privatna lica. Ovo društvo upravlja i aerodromima širom svijeta, preko kompanija u kojima ima vlasnički udio, između ostalog i u Turskoj, Rusiji, Bugarskoj, Indiji, Brazilu, Sloveniji, Peruu, Kini i Sjedinjenim Američkim Državama.
Krajem 2015. godine grčka vlada potpisala je ugovor vrijedan 1,2 milijarde eura, sa kompanijom Fraport i grčkom energetskom firmom Copelouzos, za iznaj mljivanje i upravljanje 14 regionalnih aerodroma za koncesioni period od 40 godina. Fraport je započeo upravljanje ovim aerodromima u aprilu prošle godine.
Aerodrom u Parizu “Šarl de Gol“ je sedmi najprometniji u svijetu i drugi u Evropi (nakon londonskog Hitroua), sa više od 60 miliona putnika godišnje. Ovaj aerodrom je u posjedu kompanije Aeroports de Paris (ADP), koja je osnovana 1945. godine, kao korporacija u državnom vlasništvu. Ova kompanija u aprilu 2005. godine postaje javno preduzeće. Od 2011. godine francuska vlada ima kontrolni udio od 52 odsto dionica. Prema francuskom saobraćajnom zakonu, vlada mora ostati većinski akcionar ove firme. Aerodrom u Amsterdamu je u vlasništvu Sipol grupe. Osnivači ove kompanije su holandsko ministarstvo finansija, gradovi Amsterdam i Roterdam i kompanije Aerodromi Pariza. Šipol grupa je vlasnik još tri holandska aerodroma. Prije četiri godine kupili su 38,85 odsto akcija grupe AREB properti koja kontroliše 17 odsto amsterdamskog aerodroma, a vlasnici su i 19 odsto aerodroma u Brizbejnu.
Vlada Crne Gore planira da crinogrske aerodrome da na koncesije na period od 25 do 30 godina. Premijer Duško marković je juče kazao da Vlada ne namjerava da proda Aerodrome. S druge strane Socijaldemokrate ,čiji kadar upravlja JP Aerodromi Crne Gore nisu zadovoljni odlukom Vlade, i smatraju a model koncesije limitira razvoj aerodroma, ne štiti prava radnika i da će vjerovatno dovesti do gašenja Montenegro Arilinesa.
Izvor: CdM
