Nakon Persijskog i Meksičkog zaliva, Afrike i Aljaske, sledeći globalni energetski centar leži na raskršću Evroazije “Naftonosno polje Kašagan nastavlja sa proizvodnjom u drugoj polovini 2016. godine”, objavio je prošle sedmice Magzum Mirzagalijev, zamjenik ministra za naftu u Kazahstanu, nakon samita pet država priobalja Kaspijskog jezera u Astrahanu (Rusija).
Punih 16 godina nakon otkrića nalazišta “Kašagan”, na oko 4.500 metara ispod površine studenog severnog oboda Kaspijskog jezera, i dosadašnjeg ulaganja od preko 50 milijardi dolara, konzorcijum petroinvestitora (“Ekson Mobil”, “Rojal Dač Šel”, “Total”, ENI i CNPC) ipak nije siguran kada će stvarno početi sa eksploatacijom drugog najvećeg svjetskog nalazišta nafte sa najavljenim rezervama od oko 13 milijardi barela.
Silovito kretanje ledenih santi oko nalazišta tokom većeg dela godine najprije je prinudilo kvintet petroinvestitora da podigne vještačko ostrvo – bedem iznad bušotine. Kada su septembra 2013. počeli sa proizvodnjom (osam godina kasnije od prvobitno najavljenog) meganaftaši su ubrzo bili prinuđeni da zatvore “Kašagam” zbog neočekivane pojave teškog sumpornog jedinjenja koje je toliko nagrizlo naftovod da su danas prinuđeni da zamijene oko 200 kilometara već postavljenog cjevovoda.
I dok je zvanična Astana vidno nezadovoljna zbog prolongiranja datuma kada će Kazahstan početi da proizvodi najavljenih 3,5 miliona barela nafte dnevno, strani naftaši iz jasne računice – ne odustaju od daljih ulaganja u kaspijsku naftu i gas.
Najveće zatvoreno more (ili jezero, zavisno od tumačenja pravnika, geografa i političara), površine 394.000 kvadratnih kilometara, slovi za region najvećih globalnih nalazišta nafte i gasa na svijetu – posle Persijskog zaliva. Više od 48 milijardi barela nafte i 8,7 biliona kubnih metara gasa leži u kaspijskom basenu: od toga 75 odsto petroleja i 67 odsto prirodnog gasa na oko 100 kilometara od obala, procenjuje Agencija za energiju SAD.
Najezda stranih naftaških kompanija u kaspijski basen djelimično je povezana sa raspadom SSSR-a. Basnoslovna nalazišta kaspijske nafte i gasa u Azerbejdžanu bila su poznata vodećim zapadnim petromagnatima (familijama Nobel, Rotšild i Rokfeler) još od sredine 19. veka kada su se nadmetali za snabdijevanje ruskog i evropskog tržišta parafinom i drugim naftnim derivatima.
Danas se Kazahstan (vodeći svjetski izvoznik uranijuma), Turkmenija (sa četvrtim najvećim svjetskim rezervama prirodnog gasa) i Azerbejdžan (u Evropi priželjkivani snabdjevač alternativnog gasa) ravnopravno pridružuju Rusiji i Iranu na početku nove trke za strateškim sirovinama iz Kaspijskog basena.
Objedinjeni pristup energetskom potencijalu zajedničkog mora za sada pripada budućnosti. Kaspijski kvintet trenutno ima raznorodne planove sa svojim pomorskim energetskim mirazom.
Najveća iranska nalazišta nafte i gasa daleko su od Kaspijskog mora: nedavno otkriće polja Sardar Jangal (2011. godine) otvara Teheranu mogućnost da poboljša domaće snabdijevanje, prvenstveno autonomne republike Nakhčivan.
Skromna ruska proizvodnja gasa u kaspijskom basenu donedavno uglavnom u Krasnodaru, Stavropolju i Čečeniji proširena je 2010. godine otkrićem pomorskog nalazišta “Juri Korčagin” . To polje na sjevernom obodu Kaspijskog mora ponudilo je ruskim energetskim kompanijama – u uslovima zapadnih sankcija – jedinstvenu mogućnost da usavrše buduću eksploataciju energenata na Arktiku! Na “Korčaginu” Rusi su prvi u svijetu već isprobali plutajući ledolomac – skladište za pretovar gasa.
I dok Rusija i Iran energetski imidž zasnivaju na nalazištima daleko od Kapijskog mora, Azerbejdžan, Turkmenija i Kazahstan su – zbog svog oslonca na nalazišta u tom basenu – naširoko otvorili mapu svijeta sa ciljem da od svog energetskog bogatstva izvuku maksimum.
Turkmenija tako danas razmatra mogućnost da pusti gasovod preko Kaspijskog mora ka Azerbejdžanu i možda se pridruži snabdijevanju Evrope. Ašhabat istovremeno jača energetske veze sa Kinom, ali razrađuje plan da preko Avganistana snabdijeva Indiju i Pakistan gasom. Kazahstan u međuvremenu uveliko razvija sistem gasovoda i naftovoda ka Kini, ali i Rusiji.
Svjetske energetske kompanije ne skrivaju uzbuđenje, ali i strepnju kome će se kaspijski kvintet okrenuti da pokrenu buduću proizvodnju dokazanih ali i onih naslućenih i još nepotvrđenih podmorskih nalazišta nafte i gasa. Kaspijski basen trenutno proizvodi 2,6 miliona barela dnevno (3,4 odsto svjetskog snabdevanja), a u sledećih 20 godina kvintet na obalama raskršća Evroazije planira da utrostruči strateški izvoz.
Nakon Persijskog i Meksičkog zaliva, Afrike i Aljaske, sledeći globalni energetski eldorado izgleda leži na Kaspijskom moru.
Politika
