Ejda Lavlejs (Ada Lovelace), napisala je prvi algoritam namijenjen da bude izvršen od strane mašine, zbog čega se smatra prvim programerom. Predvidjela je i dalekosežni uticaj koji će imati analitička mašina Čarlsa Bebidža (Charles Babbage), preteča modernih računara.

Ejda je imala neuobičajeno odrastanje za jedno aristokratsko dijete. Rođena je 10. decembra 1815, kao ćerka čuvenog engleskog pjesnika Lorda Bajrona, i njegove žene, Anabele Milbank.

Međutim, brak njenih roditelja nije bio najsrećniji — ubrzo nakon Ejdinog rođenja, oni se razvode i njen otac napušta London. Umro je u Grčkoj, kada je Ejdi bilo 8 godina.

Grofica talentovana za matematiku

Plašeći se da će joj ćerka naslijediti očevu nepredvidivu prirodu, Ejdina majka je veoma strogim vaspitanjem pokušala da je usmjeri na drugu stranu. Iako neuobičajeno za žene tada, Ejda je morala da uči matematiku i prirodne nauke, za koje je pokazala zapanjujući talenat.

Kao aristokratsko dijete imala je pristup vrhunskim tutorima u to vrijeme, i ubrzo se formirala kao matematičarka, ali je bila izvrsna i na drugim poljima. Pored matematike, bila je i odlična muzičarka i voljela je književnost.

Jedna od Ejdinih najvećih uzora bila je gospođa Somervil — prva žena članica Kraljevskog Astronomskog Društva. Još kao mladoj ostvario joj se san da je upozna, i one su postale veoma dobre prijateljice.

Upravo je na jednoj od zabava koje je organizovala Ledi Somervil Ejda upoznala svog budućeg muža, Ser Vilijama Kinga. Oni se vjenčaju kada je Ejdi bilo 19 godina, a ubrzo nakon njihovog vjenčanja on postaje Grof od Lavlejsa. Mlada Ejda Bajron postaje poznata kao Grofica od Lavlejsa, i do danas je svi pamte kao Ejdu Lavlejs.

Saradnja sa Čarlsom Bebidžom

Na jednoj od zabava, Ejda upoznaje i Čarlsa Bebidža, tada veoma cijenjenog profesora matematike. On joj predstavlja svoje ideje, između ostalih i koncept o analitičkoj mašini. Ona tada svojom inteligencijom ostavlja Bebidža zapanjenog, jer sa lakoćom shvata o čemu joj on govori. Činilo se kao da ona neke od njegovih ideja razumije bolje od njega.

Bebidž 1840. godine odlazi u Italiju da drži predavanje o svojoj analitičkoj mašini i nekim računarskim konceptima, tada naprednim idejama u matematici i inženjerstvu.

Jedan mladi italijanski inženjer hvatao je bilješke sa predavanja, i one su zatim objavljene na francuskom. Bebidž tada moli svoju prijateljicu Ejdu da prevede bilješke na engleski, kako bi njegove ideje stigle do što većeg broja ljudi.

Prilikom prevođenja, Ejda se osjetila slobodnom da na prevod doda i neke svoje komentare, čak i sopstvene ideje. Bilješke je označavala slovima od A do G. U njima je naglašavala razliku između Paskalove mašine, koja bi mogla da se poredi sa današnjim kalkulatorom, i Babidžove mašine, koja može da se poredi sa modernim računarima.

U posljednjoj, G bilješci, Ejda opisuje algoritam za analitičku mašinu za izračunavanje Bernulijevih brojeva. Smatra se da je to prvi algoritam ikada sačinjen sa idejom da se primijeni na računaru, i iz ovog razloga ona se može smatrati prvim računarskim programerom. Koncentrisala se na ono što bismo mogli danas nazvati “softverskim” aplikacijama za analitičku mašinu.

Uz pomoć Bebidža za nekoliko mjeseci završava rad, a prevod na kraju postaje tri puta duži od orginalnog teksta.

Tragičan kraj

Ejdi je bilo dvadeset devet godina kada je njeno djelo objavljeno i kada je rodila treće dijete. Na veliko iznenađenje, doživjela je duševni i mentalni slom. Ljekari su joj prepisali kombinaciju lekova i alkohola koja se danas smatra smrtonosnom.

U delirijumu gubi razum i proživljava različite vizije, vjerujući u nekim trenucima kako ima božiji um. Postaje navučena na ovu kombinaciju lijekova, što kreće da joj uništava život. Na sve to, ljekari joj konstatuju i rak grlića materice.

Ipak, u jednom trenutku uspijeva da ostavi alkohol. Samo da bi ga zamijenila novom zavisnošću, kockanjem. Strast prema kockanju dijelila je sa svojim velikim mentorom i saradnikom, Čarlsom Bebidžom. Zajedno su testirali matematičke teorije o vjerovatnoćama konjskih trka.

Ejda je oduvjek voljela konje, a za Bebidža je to bio način da se izvuče iz dugova. Za razliku od njega, ona nije imala sreće sa kockanjem i morala je da proda porodični nakit kako bi otplatila dugove.

Ejdin život sve silovitije išao je prema dolje, uz bolest i adikciju. Zbog brojnih skandala i kockanja izubila je ugled, a tadašnje metode liječenja raka koje su uključivale puštanje velikih količina krvi nisu joj pomogle. Ostaje vezana za krevet i brigu o njoj preuzima njena majka, koja ne dozvoljava njenim najbližim prijateljima da je vide.

U jednom razgovoru sa svojim mužem povjerava mu nešto što je učinilo da je i on napusti i nikad više ne posjeti.

Umire sa 36 godina, sa koliko je umro i njen otac. Sahranjena je po svojoj želji pored njega, na groblju u Notinghemširu.

Veliko nasljeđe

Ejda Lavlejs bila je talentovana genijalka, matematičarka sposobna da shvati i najkompleksnije ideje svog vremena. Dala je veliki doprinos matematici i računarstvu. Napisala je prvi ikada objavljen kompjuterski algoritam za analitičku mašinu, i suštinski prva smislila koncept softvera.

U njenu čast američka vlada je programski jezik koji je razvila 1979. godine nazvala upravo po njoj — Ejda (Ada).

Ostavila nam je veliko nasljeđe, zbog čega 11. oktobar obilježavamo kao njen dan, dan Ejde Lavlejs.

Izvor: Startit