Najstarija valuta koja se i danas koristi je britanska funta, uvedena oko 800. godine, srpski dinar je na drugom, a ruska rublja na trećem mjestu jer su uvedeni u 13. vijeku.
U svijetu se trenutno koristi 180 valuta koje su u opticaju u 197 zemalja. Na listi 10 najstarijih valuta, koje se i danas koriste, japanski jen je na posljednjem mjestu, pošto je počeo da se primjenjuje od 1871. godine.
Srpski dinar se u arhivskim spisima pominje s kraja 1214. godine, kada ga je, sve do pada Srpske despotovine, kovalo više od 20 vladara, 15 župana i velikaša, kao i desetak gradova, pa je tako u periodu od 245 godina ručno iskovano oko 400 vrsta novca, pretežno od srebra.
Ranu pojavu dinara uslovila je srebrom bogata Raška oblast, čija je eksploatacija počela krajem 13. vijeka.
Car Dušan kovanje novca uveo u pravne okvire
Najljepši srednjovjekovni dinar izrađivan je u 14. vijeku za vrijeme kralja, a potom i cara Dušana, kada su kovanice bile najbrojnije i najraznovrsnije. Korišćeni su elementi zapadnog i vizantijskog izgleda novca, uz određene novine poput predstavljanja cara i carice sa krstom, u latiničnim i ćiriličnim izdanjima.
Car Dušan je kovanje novca uveo u pravne okvire. U Zakoniku iz 1354. godine, propisano je da se novac smije kovati samo u gradovima. Čak je i carica Jelena, pet godina nakon smrti svog supruga, kovala tri vrste dinara.
Od 15. do kraja sedme decenije 19. vijeka Srbija praktično nije imala svoj novac, pa su se koristile različite monete stranih država.
Nakon viševjekovne osmanske okupacije, Zakonom o kovanju srebrne monete dinar je ponovo uveden kao valuta 1873. godine. Pošto su tokom 18. vijeka iz prometa nestajali zlato i srebro, javila se potreba za papirnim novcem, koji se u Srbiji pojavio 1848. godine.
Prve novčanice u Kneževini Srbiji štampane su u Državnoj štampariji u Beogradu, za vrijeme Milana Obrenovića, i to kao novac Glavne državne blagajne, ali nikad nisu puštene u opticaj.
„U Kraljevini Srbiji na početku 20. vijeka u opticaju je bio srebrni i zlatni novac. Istovremeno, Narodna banka sve više počinje sa izdavanjem papirnog novca. Dinar je prije Prvog svjetskog rata imao isti kurs kao francuski franak“, objašnjava numizmatičar Željko Stojanović.
Poslije Drugog svjetskog rata Demokratska Federativna Jugoslavija izdala je prve poslijeratne novčanice.
Od 1945. do 1992. emitovano je ukupno 12 serija novčanica. Onda je nastupio period hiperinflacije. Produkcija novčanica u to vrijeme je gotovo nesaglediva, a petsto milijardi dinara s likom Jovana Jovanovića Zmaja iz 1993. novčanica je sa najvećom nominalnom vrijednošću u Srbiji, ali i među najvećima u svijetu.
Programom monetarne rekonstrukcije i ekonomskog oporavka Jugoslavije, 1994. uveden je novi dinar, čija je vrijednost utvrđena prema njemačkoj marki u odnosu 1:1. Krajem 2000. godine ponovo je ustanovljen dinar, ali bez prefiksa novi.
Izvor: RTS
