Stručanjaci upozoravaju da javni penzoni sistem može da doživi kolaps ukoliko se ne preduzmu hitne mjere, kao što je je povećana starosna granica odlaska u penziju. Kreatori reformi nijesu vodili računa o činjenici da je u ukupnom broju stanovnika drastično povećano učešće starijih od 65 godina, što dodatno ugrožava penzioni sistem.
Za samo deset mjeseci ove godine nakon Vladinih reformi, deficit Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja (PIO) iznosi vise od 25 odsto,ili 156,45 miliona eura. Ovo je drastično uvećanje, jer je u cijeloj prosloj godini bio 36,7 miliona. I u ranijem periodu Fondu PIO nedostajalo je neuporedivo manje novca,u odnosu na deset mjeseci ove godine. U 2019. deficit je bio 96 miliona, 2020. godine 102 miliona. Medutim, nakon smjene vlasti,krajem 2020. deficit počinje da pada.Tako je za vrijeme vlada premijera Zdravka Krivokapića i Dritana Abazovića deficit iznosio: 2021. godine 95 miliona, u 2022. godini 86 miliona, da bi u posljednjoj godini 43. Vlade bio vise nego duplo manji.
To su podaci Fonda PIO do kojih je došao Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN-CG).
Ovogodišnji deficit će još rasti jer nijesu stigli na naplatu učinci reforme Evropa sad 2 Vlade premijera Milojka Spajića, kojom su po sistemu paf, paf, bez dublje analize znatno umanjeni doprinosi za Fond PIO.Taj program je stupio na snagu tek u oktobru ove godine.
Od januara do oktobra 2024.Fond PIO je imao ukupne rashode u iznosu od 607,41 miliona eura.Za preko 125 hiljada penzionera uplaćeno je 603,98 miliona eura. Fond je u istom periodu imao prihode od doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje u iznosu od 450,96 miliona eura,što je tek 74,24 odsto ukupnih izdataka.
Veći deficit tokom ove godine je posljedica reformi, kažu za CIN-CG iz Fonda:
Ovakav podatak je u Fondu očekivan i posljedica je izmjena i dopuna Zakona o PIO, koji se primjenjuje od 1.1.2024. godine, a zbog povećanja minimalne penzije na 450 eura i isplate razlike svim penzionerima čija se penzija u momentu primjene ovog propisa kretala u intervalu od ranijeg do tada važećeg iznosa najniže penzije od 450 eura.
Iz Fonda nijesu za CIN-CG mogli dati procjenu konačnog manjka u ovoj godini. Kao razlog navode da je u oktobru počela primjena Vladinog programa Evrope sad 2″,koji je obuhvatio i izmjene i dopune Zakona o obaveznom socijalnom osiguranju. Novim Zakonom je smanjena stopa doprinosa za zaposlene, koji je išao u Fond PIO, sa 15 odsto na 10 odsto, a ukinuta je i stopa od 5,5 odsto na teret poslodavca.
Vlada je svjesno išla u povećanje deficita. Naime, u Fiskalnoj strategiji do 2027. stoji da će za isplatu penzija u 2025. trebati 777 miliona eura, odnosno deficit Fonda PIO se povećava sa sadašnjih 167 miliona na 383 miliona eura.Taj trend će se, piše, nastaviti i u 2026, godini, kada će prema proračunima deficit iznositi 391 milion,a u 2027. godini 406,5 miliona.
U analizi Fiskalne strategic Crne Gore za period 2024Đ2027. godina, koju je uradio kabinet predsjednika Crne Gore Jakova Milatovića, navodi se da planirane reforme nose rizik da suštinski promijene strukturu penzionog sistema u Crnoj Gori,gdje bi penzija, umjesto ekonomske,postala dominantno socijalna kategorija.
(Opširnije čitajte u Vijestima)
